د.یوسف گۆران:

شێوازی ئێستای بڕیاری سیاسی لەناو یەكێتیی نیشتمانیی کوردستاندا چاكسازییە

2-2

د.یوسف گۆران لێپرسراوی مەڵبەندی دیراساتی گشتی یەكێتیی نیشتمانیی کوردستان لە دیدارێكدا کە لە سایتی رەسمی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان  PUKMEDIA  بڵاوکراوەتەوە، وەڵامی چەند پرسیارێک دەداتەوە سەبارەت بە شێوازی بڕیاردان لە ناو یەکێتی و کارکردن  بۆ تازەكردنەوەی فكری حزبی و   دامەزراوە و شێوازی كاری حزبی لە پاڵ چەند تەوەرێكی دیكە، کوردستانی نوێ بە باشی زانی تەواوی دیدارەکە بڵاوبکاتەوە.

*دیداری یەكێتیی یەكێك بوو، لە وێستگە گرنگەكانی دوای كۆنگرەی چواری یەكێتیی، رۆڵی مەڵبەندەكە چی بوو؟ بۆچی لەوكاتەدا كرا؟
- دیداری یەكێتی كە دەستیپێكرد، دیدارێك بوو بۆ بووژاندنەوەی بیر و بۆچوونی كادیرانی حزبی خۆمان لە سێكتەرە جیاجیاكان، چونكە هەستمان كردبوو ماوەیەكی زۆربوو كادری مامناوەندی یەكێتی فەرامۆش كرابوون،  راو بۆچوونیان وەرنەدەگیرا، دیداری یەكێتی رۆڵێكی سەرەكی لەم بابەتەدا بینی و خۆشبەخاتە ئێستاش بووە بە نەریتێكی ساڵانە و دەتوانین بڵێین مەڵبەندەكەی ئێمەش بووە بە مەڵبەندێكی دیراساتی گشتی و ساڵانە رۆڵی سەرەكی هەیە لە دیاریكردنی كات و بەڕێوەبردنی دیداری یەكێتی.
 ئەم مەڵبەندە لە رووی دامەزراوەییەوە تازەیەو ئەگەر رۆڵی سەنتەری لێكۆڵینەوەی ستراتیجی سەیربكەین ئەوا بژاردەی زۆری دەخستە بەردەم سەرۆك مام جەلال، كە پەیوەندییەكی راستەوخۆی هەبوو لەگەڵیدا، كە لەلای خۆیانەوە ئەوان بڕیاریان لەسەر دەدا كە چ بژاردەیەك لەوانەی كە دەخرێتە بەردەمیان جێبەجێ بكرێت، ئێستاش لە هەوڵی دروستكردنەوەی ئەو نەریتەین بەشێوەیەكی فراوان و تازەتر، دەتوانین بڵێن بیروبۆچوونی خۆمان كۆكردووەتەوە و كۆمەڵێكی زۆر لە كادر و ئەكادیمستی تازە لەم مەڵبەندە كار دەكەن، پێموایە دەستمان كردووە بەوەی هەندێك پڕۆژە و پێشنیار بۆ سەرۆكایەتی یەكێتی و بڕیاردەرانی یەكێتی بەرز بكرێتەوە بۆ ئەوەی بتوانن لەكێشەكانی رۆژانەدا سوودی لێ وەرگرن.

لێكۆڵینەوە لەسەر پێشهاتە سیاسیی و ئابووریی و ئەمنییەکانی عیراق
*عیراق، بۆ پرۆسەی سیاسیی كورد بە گشتی و سیاسەتی یەكێتی بەتایبەتی گرنگە، مەڵبەند چۆن یارمەتیدەری بڕیاردانی یەكێتیە بۆ كردنەوەی كۆدە سیاسییەكان و مامەڵەكردنی یەكێتی؟
- كارەكانی ئەم مەڵبەندە تازە دەستپێدەكات لەبەر ئەوە ئەوەی پەیوەندی بە شیكاری سیاسی و پێشبینی سیاسی و دیاریكردنی پێشهاتەكان بۆ ئایندەیە جارێ زوە، كە بتوانین بڵێین ئەركی خۆمان بە تەواوەتی جێبەجێكردووە، چونكە لە سەرەتای داڕشتنی ئەو سیاسەتەداین، بەڵام ئێمە بەشێكی تایبەتمان بە عیراق دامەزراندووە كە لە ئایندەدا كاری سەرەكی لێكۆڵینەوە دەبێت لەسەر ئەگەرەكان و پێشهاتە سیاسی و ئابوری و ئەمنییەكانی عیراق و دواتر بۆ بڕیاردەری سەرۆكی یەكێتی دەنێرێت.
نابێت بڕیارەكانمان لەسەر بنەمای بۆچوونی خۆمان بێت، پێویستە دیراسەی وردی لەسەر بكرێت، لەسەر بنەمای مەنهەجی بیركردنەوەی سەلیم بێت و هەم زانیارییەكی سەلیم بێت، ئیستا زووە بۆ ئەوەی خۆمان بڕیار لەسەر ‌ئەوە بدەین كامە باش و كامە خراپە، بەڵام وەك دەزانن سەرۆك كۆمار وەك نەریتێكی سیاسی و چ وەك رێكەوتنێكی سیاسی لە مێژووی دامەزراندنەوەی عیراقدا پشكی یەكێتی بووە، لەبەر ئەوە ئەمە هەڵبژاردەی ستراتیجی خۆمان و حزبە، ئەم هەڵبژاردنی ستراتیجییە چۆن و بە چ شێوەیەك جێبەجێی دەكەین دەكەوێتە سەر ئەوەی كە سەركردایەتی سیاسی چۆن جێبەجێی دەكات، بەڵام هەڵبژاردە ستراتیجییەكەی كە زۆر روونە لامان چ بۆ حزب و چ بۆ دەرەوەش ئەوەیە كە ئەم پشكە پشكی یەكێتییە لە دوای بوونیادنانەوەی عیراق لە ساڵی 2003 ەوە.
ئێمە هەر لەسەر بنەمای ئەو ناوەندانەی كە دروستمان كردووە كە چەند ناوەندێكی گرنگن و بریتین لە ناوەندی لێكۆڵینەوەی ستراتیجی، ناوەندی هەڵسەنگاندن و بەدواداچوون، ناوەندی پەرەپێدان و تواناكان، ناوەندی ئامار و راپرسی و سەرقاڵی دروستكردنی دوو ناوەندی دیكەشین لە ناو مەڵبەندەكەماندا ئەگەر بتوانین ئێرە بكەینە ناوەندێكی سەرەكی بۆ ئامار و لەسەر بنەمای ئەو ئامارانەی كە لە هەرێمی كوردستاندا هەن بتوانین بۆ حزبەكەمان سوودی لێببینین و زۆر پڕۆژەشمان لە بوارە جیاجیاكاندا هەبێت وەك پێشتر ئاماژەمان پێكرد كارەكەمان كارێك نییە، كە تەنها لەسەر ئاستی پێشنیاربێت بۆ حزب، چونكە پێمانوایە لە كۆتاییدا  پێویستە كۆمەڵگەیەكی دیموكرات و كراوە و فرە پێكهاتە و لێبوردەیی دروستبكەین، كە پڕبێت لە یەكسانی، كۆمەڵگەیەک كە یەكێتی بتوانێت سیاسەتی تێدابكات و سەركەوتوو بێت.
لەبەر ئەوە زۆربەی لێكۆڵینەوەكانیشمان دەبێت بەو ئاڕاستەیەدا بێت، چونكە لە كۆتاییدا ئێمە حزبێكی سۆشیاڵ دیموكراتین لەسەر بنەمای ئەو بیركردنەوەیەین، ئێمە ناوەندێكی بیركردنەوە نین كە لەسەر بنەمای پارێزگاران بیر لە دونیا بكەینەوە، چ بۆ سیستمی سیاسیمان، چ بۆ سیستمی ئابوریمان، دەبێت بزانین پێناسی ئایدیۆلۆجی و سیاسی ئێمە روونە كە لە مێژوی یەكێتیدا چۆن بووە كە  لەسەر بنەمای ئەو ناسنامەیەی خۆمان دەبێت لێكۆڵینەوەكانمان دابڕێژینەوە.

ئەگەر پشت بە لێكۆڵینەوە و داتا و ئەگەرە تازەكان ببەستین، دەتوانین چاكسازی لە شێوازی كاركردنیشماندا بكەین بۆ بڕیاردانی سیاسی

هەوڵمانداوە كوالێتی لێكۆڵینەوە و توێژینەوە و پڕۆژەمان هەبێت
 *توێژینەوە و پەیپەری پرۆژە لەسەر رووداوەكان، وەك بنەمای بەرهەمهێنانی زەمینەی بڕیاردان گرنگە، مەڵبەندە ستراتیژی لەوجۆرەی هەیە بۆ یەكێتی؟
- ناوەندێكمان هەیە بۆ لێكۆڵینەوەی ستراتیجی كە دەیان كەس كاری تێدا دەكەن و هەوڵمانداوە باشترین پێداویستی كە لێكۆڵەر پێویستی پێیە بۆ لێكۆڵینەوەی باش لەڕووی راهێنان و مەنهەج و زمان و كوالێتی و زانیارییەوە لە بەردەستیاندا بێت، سەرەتا باس لە كوالێتی لێكۆڵینەوەكان دەكەین، پاش ئەوە وەك لە پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی هەیە ئەم مەڵبەندە راستەوخۆ بە سەرۆكی یەكێتییەوە بەستراوەتەوە، كەواتە بە بەرزترین بڕیاردەری سیاسی ناو یەكێتییەوە بەستراوەتەوە، هەموو ئەو راپۆرت و توێژینەوە و پڕۆژانەی كە هەمانە راستەوخۆ بۆ سەرۆكی یەكێتی دەنێرین، هەندێكجار لەوێشەوە لەگەڵ دەستەی كارگێڕی یان بڕیاردەرانی لایەنە پەیوەستدارەكان راپۆرت و پڕۆژەی كە هەیە گفتوگۆیان لەسەر دەكەین، كەواتە هەوڵمانداوە بەرزترین كوالێتی لێكۆڵینەوە و توێژینەوە و پڕۆژەمان هەبێت و بیبەستینەوە بە بەرزترین هەڕەمی دەسەڵاتی یەكێتییەوە ئەمەش میكانیزمی سەرەكی كاركردنمان دەبێت، هەموو سەنتەرەكانی لێكۆڵینەوە لە دنیادا سەنتەرێكی راوێژكارین، بەپێویستی نازانین هەموو ناوەندێكی بڕیاردەر گوێ لە ناوەندێكی لێكۆڵینەوە بگرێت، چونكە دەزانین لە هیچ شوێنێكی دنیادا ئەوە نییە، بەڵام دەكرێت پڕۆسەیەكی بڕیاردانی سیاسی باشتر دروستبكرێت، ئەگەر بێت و پشتبەستووبێت بە پڕۆژەیەك یان لێكۆڵینەوەیەك یان دیراسەیەك كە ناوەندێكی دیراساتی ئەكادیمی ئامادەی كردبێت، بۆیە پێمانوایە ئەمە خودی خۆی چاكسازییە لە شێوازی بڕیاردانی سیاسی لەناو یەكێتیدا ئەوەی ئێستا بیری لێدەكەینەوە و ئەوەی ئێستا لەناو یەكێتیدا هەیە خۆی چاكسازییە، چونكە چاكسازی نابێت تەنها لە كۆمیتە و مەڵبەند و دامودەزگاكانی یەكێتی بكرێت، بەڵكو دەبێت لە میكانیزمی كاركردنەكانیشماندا چاكسازی بكەین، ئەگەر بەتەواوی پشت بە لێكۆڵینەوە و داتا و ئەگەرە تازەكانی دنیا ببەستین، ئەوا دەتوانین بڵێین چاكسازی لەشێوازی كاركردنیشماندا دەكەین چ بۆ بڕیاردانی سیاسی و چ بۆ پڕۆژەكانی هەڵبژاردن و شێوازی هاوپەیمانیمان لەگەڵ لایەنەكان و  پەیوەندییە ناوخۆیی و هەرێمی و عیراقییەكانمان، هەموو ئەمانە پێویستیان بەوە هەیە لەسەر بنەمای دیراساتێكی ورد و مەبەستدار دابڕێژرێنەوە ئێستا لە سەرەتای داڕشتنەوەی ئەو دامەزراوانەین و دەستپێكێكی باشمان هەیە، بەڵام دیارە ئەوە خواستی ئێمە نییە تا ئێستا، چونكە پێویستمان بە دەیان خەڵكی دیكە دەبێت كە بەشداربن لەم بوارەدا چونكە ئەرك و بەرپرسیارییەتییەكە گەورەیە، بەرپرسیارییەتی یەكێتی چ لەناوخۆ و هەرێم و دەرەوە و عیراق و ناوچەكەشدا گەورەیە، بۆیە دەبێت بەپێی ئەو بەرپرسیارییەتییە گەورەیی كە خراوەتە سەرشانی یەكێتی دامودەزگاكانیشمان بتوانن ئەو بەرپرسیاییەتییە بەو گەورەییەوە هەڵگرن.
مەڵبەندی دیراسات رۆڵی باشی دەبێت لە خەفەكردنی بیری توندڕەوی
*هەندێك دیاردە هەن پەیوەستن بە كۆمەڵگەوە یان مەترسیەكانیان گەورەترن، پلانی ئەم مەڵبەندە چییە ئەوەیە دیراساتەكانی فراوانتربێت و چارەسەر بخاتە رووـ لە نمونەی بنبڕكردنی بیری توندرەوی داعش؟
- دەبێت وابیربكەینەوە كە فكری توندڕەوی بیری ئاینی نییە، راستە لەرابردوودا تا ئێستا بیركردنەوەیەكی باو هەیە، كە باسی بیری توندڕەوی دەكەین، ئاینیش دێتەوە بیرمان، بەڵام دەكرێت بیری ئایینی بیری توندڕەوی بێت، بەڵام دەكرێت بیری تریش لە نموونەی بیری پیاوسالاری بیری توندڕەوی بێت، هەندێكجار بیری نەتەوەیی، دەبێتە نەتەوەپەرستییەكی توندڕەو، ئێمە دەبێت بەرەنگاری خودی بیری توندڕەوی ببینەوە بە رەهەندە جیاوازەكانییەوە، دەكرێت دیراساتی لەسەر بكرێت و چەندین پڕۆژەی لەسەر پێشكەش بكرێت، دەتوانین وەك حكومەتی هەرێم چەندین پڕۆژە و یاسامان هەبێت بۆ ئەم بوارە، یەكێك لەو مەترسیانەی كەلەسەر كۆمەڵگەی كوردی هەیە بیری توندڕەوییە، دەكرێت بیرێكی داعشی یان قاعیدە بێت یان دەكرێت بیری توندڕەوی ناوخۆیی كۆمەڵگە بێت، كەواتە بنەماكە ئەوەیە كە چۆن ئێمە منداڵەكانمان لە خوێندنگە و قوتابخانەكاندا لە سەرەتاوە لەسەر قبوڵكردنی بۆچوونی یەكتر و كەسی تر و پێكەوەژیان دروستبكەین، ئەم مەڵبەندە دەتوانێت رۆڵێكی باش ببینێت لە رەواج پەیداكردن و بەهێزكردن و دروستكردنی پڕۆژە بۆ نەهێشتن و خەفەكردنی بیری توندڕەوی بە هەموو رەهەندەكانییەوە.
 تائێستا لێكۆڵینەوە و توێژینەوە و راپۆرتەكانمان بۆ ناوخۆی حزبە، بەڵام دەكرێت لە ئایندەدا بەتایبەت ئەو بابەتانەی پەیوەستن بە كۆمەڵگەوە كاری لەسەر بكەین، بۆ نموونە بیروبۆچوونمان بۆ بەرنامەی پەروەردە و بەرنگاربوونەوەی توندڕەویی کە رەهەندێكی كۆمەڵگەیی هەیە، كەواتە لەسەر بنەمای ئەو بیركردنەوەیەمان بڵاوكراوەی كتێب و نامیلكە و گۆڤارمان دەبێت، هاوكات لەڕووی راگەیاندنیشەوە دەتوانین هاوكاری باشی دەزگا راگەیاندنەكان بین لە پێشكەشكردنی توێژینەوە و پڕۆژە، چونكە راگەیاندن دەتوانێت گەیەنەرێكی باشی ئەو پەیامانەبێت، كە رەنگە توێژەر و لێكۆڵەر نە بە كاری خۆی بزانێت و نە بتوانێت بیگەیەنێت بە كۆمەڵگە.