ترس لە چارەنووس نەک لە تۆڕی کۆمەڵایەتی

09:16 - 2022-09-29
جەمال ئارێز
365 خوێندراوەتەوە

قەدەر و چارەنووسی ئێمە لە باشووری کوردستاندا تائێستا وایە کە بەستراوەتەوە بە حزبایەتی و نەتەوایەتی و عیراقیبوونەوە، بۆیە ئەرکی سیاسەتمەداران و کارگێڕانی سیاسی و ئیداریی هەرێمی باشووری کوردستانە  کە خاڵی هاوبەش لە نێوان ئەم سێ حاڵەتەدا بدۆزنەوە بەتایبەتی تا ئەو شوێنەی کە چارەنووسی خاک و خەڵکی پێوە بەندە.

واقیعی حاڵ و  دنیای تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان
واقیعێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی و حزبی و ئیقلیمی دەوری تەنیوین، کە هەرگیز ناکرێت لە کۆمێنت و لایکی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا قەتیس بکرێت، چونکە لە پانتاییەکی جوگرافیدا دەژین ناکرێت هیچ لایەنێکی نادیدە بگیرێت، بۆ نموونە ژیانی حزبی و حزبایەتی لە باشووری کوردستاندا هاوشێوەی ژیانی حزبی و حزبایەتی لە زۆربەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و جیهانی سێیەمدا چوونیەک بێت، بە جیاوازیی کەمی نەتەوەیی و ئیتنیکییەوە، دەنا بە دەگمەن نەبێت، هێزێکی سیاسی ئەوتۆ بەدی ناکرێت لەو شێوازە سیستمانەدا ئامادەیی ئەوەی تێدابێت، راستیی تێزی بەرامبەرەکەی بسەلمێنیت، ئەگەر بزانێت لەڕووی حزبییەوە بەزیانی خۆی دەشکێتەوە، یاخود هیچ هاوپەیمانیی و ئیئتیلافێکی سیاسی نەتەوەیی یان مەزهەبی ئامادەیی ئەوەی تێدا نییە راستیی بۆچوون و دەستەواژەیەکی لۆژیکییانەی لایەنە بەرامبەرەکانی بسەلمێنێت، ئەگەر بزانێت بە زیانی نەتەوە یان پێکهاتەکەی خۆی دەشکێتەوە.

نموونە و پاساوەکان
رەنگە ئەوەی ئاماژەی پێ دەدەین تەنها پەیوەست نەبێت بە باشووری کوردستان یان عیراق یاخود پەیوەندیی نێوان حزب و هاوپەیمانییەکانی ئێرەوە، بەڵکو ئەو دیمەنە زۆر بە ئاشکرا لە لوبنان  و لەم دوو دەیەیەی دواییشدا لە هەریەک لە سوریا و لیبیا و میسر و تونس و یەمەن و سودان و جەزائیر بەدی دەکەین، هەموو ئەو وڵاتانە و سیستمە سیاسییەکانیان و ژیانی حزبایەتی تیایاندا دووبارەبوونەوەی هەمان دیمەنە بەجیاوازییەکی کەم و ناوو نازناوو پاساوی جیاجیاوە.

چارەنووس و سۆشیال میدیا
بەو پێیەی ئێستا تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و چەناڵە بێ دایک و باوکەکان پانتاییەکی زۆری لە ژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی و کارگێڕیی لە جیهاندا داگیرکردووە، هێزە دەسەڵاتدار و بێ دەسەڵاتەکانیش هێندەی ترسیان لەو چەناڵ و تۆڕانە هەیە، کە زۆربەیان چەند کەسێکن و بە دەیان ناوی فەیکەوە و بە سەدان وێنەی فەیک و ساختە و دەستکاریکراو و مۆنتاجکراوەوە هەڕەشە لە کارەکتەرە سیاسییەکان دەکەن، پێناچێت یەک لەسەر هەزاری ئەوە ترسیان لە واقیعە راستەقینەکە هەبێت کە هەڕەشە لە کۆی بارودۆخەکە دەکات و ئەگەری هەیە خەڵک و ئۆپۆزسیۆن و دەسەڵاتدارانیش پێکەوە بەرەو ئایندەیەکی نادیار ببات.

پێش هاوپەیمانی لە عیراق
لە نوێترین لێدوانی وتەبێژی رەسمیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستاندا، هاتووە کە لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستاندا ئیمزایان لەسەر ئەوە کردووە کە بچنە ناو ئەو هاوپەیمانییە فراوانەوە کە لە عیراق بۆ پێکهێنانی حکومەت پێکهێنراوە و جگە لە رەوتی سەدر، زۆربەی لایەن و هێزە عیراقییە سوننە و شیعەکانیشی تێدایە و هەموو پێکەوە 266 کورسییان لە ئەنجومەنی نوێنەراندا هەیە.
دیارە کرانەوەی گرێکوێرەکەی عیراق بۆ هەرێمی کوردستانیش سوودی هەیە و دەریچەیەکە لەو گێژاوەی لە دوای خۆپیشاندانی تشرینییەکانەوە عیراقی تێکەوتووە، بەڵام گرفتە سەرەکییەکە سەبارەت بە هەرێمی کوردستان «بە ناوچەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم»یشەوە تەنیا بەوە نابێت کێشەکانی گرێکوێرەکەی بەغدا روو لە خاوبوونەوە بکات، چونکە ئەزموونمان لەگەڵ ئەوەدا هەیە، ئەگەر ناوماڵی کوردستانی ناکۆک بێت، ئەوا بە‌غدا چیتر کارەکانی خۆی لەسەر هەرێم و سەرکردایەتیی سیاسیی کوردستان و فراکسیۆنە کوردستانییەکان پەک ناخات، نموونەش ئەوەیە کە لە ساڵی 2014 دا کابینەی حکومەتی عیراق ئامادەکرا بەسەرۆکایەتی د. حەیدەر عەبادی، لە دوا ساتەکانی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بۆ متمانەدان بە کابینەکە، نوێنەرانی فراکسیۆنە کوردستانییەکان چاوەڕوانی دوابڕیاری سەرکردایەتی لایەنە سیاسییەکان بوون بۆ بڕیاردان لەسەر بەشداریکردن یان نەکردن، بەڵام نە ئەنجومەنی نوێنەران و نە د.عەبادی لەسەر دوابڕیاری لایەنە کوردستانییەکان نەوەستان بە بێ لایەنە کوردییەکان دانیشتنەکەیان دەستپێکرد و وەزارەتە تەرخانکراوەکانیشیان بۆ لایەنی کورد خۆی بەجێهێشت.

ئەزموونمان

 لەگەڵ ئەوەدا هەیە، کە  ناوماڵی کوردستانی ناکۆک بێت، بە‌غدا کارەکانی خۆی پەک ناخات، نموونەش کابینەی ساڵی 2014 یە  کە بێ ئامادەبوونی نوێنەرانی کورد متمانەی وەرگرت

کەوابێ بەرلەوەی ئەمجارەش هەمان ئەزموون دووبارە بکەینەوە، دەبێت لایەنە کوردستانییەکان لەپێش هەموویانەوە پارتی و یەکێتی هاوسەنگییەک بدۆزنەوە لەنێوان حزبیبوون و نەتەوەییبوون و عیراقیبووندا و ئەوە بکەن کە چارەنووسی حزبەکانیان و خاک و خەڵکی کوردستانیش لەو واقیعە ناهەموارەدا دەپارێزێت، نەک بکەونە ناو گێژاوی ترس لە کۆمێنت و لایکی فەیسبووک و سۆشیال میدیاوە بەگشتی، چونکە زۆرێک لە هاوڕێ و فرێندەکانی فەیسبووک و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان رەفیقی نا موافیقن و رۆژێک چەپڵەت بۆ دەکوتن و رۆژێک سنگت لێ دەکوتن، بۆیە هونەری سیاسەتکردن دروستکردنی هاوسەنگییە لە نێوان حزبی بوون و نیشتمانی و نەتەوەیی بوون و بەدەستهێنان و پارێزگاریی لەوەی مومکینە، نەک بە چەند کۆمێنتێک لە سەرچاوەی نادیارەوە سەری دنیات لێ بێتەوە یەک و دەست و قاچی خۆت لێ تێکەڵ ببێت.

ئێستا بۆ پارتی و یەکێتی روونبۆتەوە کە چارەنووسمان تا کاتێکی نادیار بە بەغدا و عیراقەوە بەندە، لەبەرامبەریشدا لە بەغدا ململانێیەکانی گەرمی نەتەوەیی و مەزهەبی لە مەیدانە عیراقییەکەدا هەیە، لە ناوخۆی هەرێمیشدا ململانێیەکی حزبی سەخت هەیە بەتایبەتی کە ئەو دوو حزبە دەسەڵاتداری رەسمیین لە هەرێمی کوردستاندا و دەشیانەوێت شەریک بن لە داڕشتنی سیاسەتی رەسمیی عیراقدا، بۆیە چیتر پێویست بەوە ناکات کات بە فیڕۆ بدەن، لەکاتێکدا ئێستا نەخشەی سیاسیی عیراق تاڕادەیەک روون بۆتەوە، بۆیە بۆئەوەی بە ئاسانتر گرێکوێرەکە بکرێتەوە، دەبێت سەرە داوە ونبووەکە لە هەرێمی کوردستان بدۆزرێتەوە و گرێکە لێرەشەوە شل بکرێتەوە، دەنا گرێکوێرەکەی بەغدا بشکرێتەوە ئێمە هەر دەبێت بەشوێن سەرە داوە ونبووەکەدا بگەڕێین.  

وتارەکانی نوسەر