گەنجێتی، لە پێناسەیەکی زۆر گشتیدا، سەردەمێکی ژیانە لە نێوان منداڵی و پێگەیشتویی و تێگەیشتوییدا، بەکاتی تاقیکردنەوەی رۆڵ و ناسنامە وەسف دەکرێت، هێشتا بەتاڵە لە بارگرانی نۆرمە کۆمەڵایەتییەکان و پابەندییە گشتییەکانی ژیان، لەگەڵ ئەوەشدا بەهێواشی گەنجەکان ئامادە دەکات بۆ ژیانیان وەک ئەندامی تەواوی کۆمەڵی کۆمەڵایەتی.
لە ماوەی ئەم پرۆسەی یەکگرتنە کۆمەڵایەتیەدا گەنجان خۆیان لە سیستەمێکی کۆمەڵایەتی ئاڵۆزدا دەبیننەوە کە پێکهاتوون لە توخمەکانی وەک نەریت و مێژوو و خواستە کۆمەڵایەتییەکان و هیواکان و ئاسۆکانی داهاتووی تاکەکەسی، کە هەموو ئەمانە دەبێت لە وێنەیەکی هاوسۆزدا یەکبخەن هەنگاو بەهەنگاو دەبێت رۆڵی کۆمەڵایەتی نوێ بەدەستبهێنن و مەودای نمایشە کۆمەڵایەتیەکانیان درێژ بکەنەوە.
ئەم گوزەرە بۆ ناو کۆمەڵگەدا لە لایەن نۆرم و داواکاری جۆراوجۆری پێناسەکراوی کۆمەڵایەتییەوە رێنموویی دەکرێت کە خزمەتی بەکارکردە دووبارە بەرهەمهێنراوەکانی کۆمەڵگە دەکات، لە کاتێکدا هەلومەرجی تێکەڵبوونی ئابووری و کۆمەڵایەتی چوارچێوەیەک بۆ کۆمەڵایەتیکردنی سیاسی هاووڵاتیانی داهاتوو دادەنێت.
لە راستیدا هیچ ستانداردێکی جیهانی لە پێناسەکردنی گەنجاندا نییە، چونکە ئاشکرایە سیستمی ژیاری لە کۆمەڵێک بۆ کۆمەڵێکی تر جیاوازە، بۆیە بەمپێیەش بێت پێناسە و ناساندنەکانیش جیاواز دەبن.
هەندێک کەس دەڵێن گەنجێتی لە چوارچێوەیەکی زەمەنیی دیاریکراو زیاتر لە دۆخی مێشکدایە، هەر چۆنێک بێت، گەنجێتی باشترین تێگەیشتنە وەک سەردەمێکی گواستنەوە لە وابەستەیی منداڵی بۆ سەربەخۆیی پێگەیشتوو.
لە ‹سیاسەتی نەتەوەیی گەنجان، مەودای تەمەنی تایبەتی گەنجان 18-35 ساڵە بۆ چالاکییەکان لەسەر ئاستی نەتەوەیی یان لە ئەگەری جێبەجێکردنی بەرنامەی گەنجانی کۆمەڵگەی ناوخۆیی، مەودای تەمەنی گەنجان لە لایەن یونسکۆوە وەک تەمەنی نێوان 15-35 ساڵ تێگەیشتووە لە تێگەیشتنی تایبەتی مندا، ‹گەنجان› واتە ئێستا و نەوەی داهاتووی نەتەوەیەک.
بۆ من گەنجان وشەی هاودەمی هێز و ئازایەتی و داهێنان و پێشکەوتن و هیوا و ئاوات و هەڵوێست وەرگرتنە لە دژی دڕندەیی و ناعەدالەتی و گۆڕانکاری نەرێنی.
یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان لە سەرەتاکانی دامەزراندنییەوە کۆمەڵێک گەنج لە دەوری هەڵگیرساندنی شۆڕش و دواتر لەناو خەباتی رزگاریی نیشتمانیدا بەچەندین خەباتی پێشمەرگایەتی و رێکخستنە نهێنییەکاندا دەوری کاریگەرو بەهێز دەبینن بۆ سەرخستنی ئەو پەیامەی کە یەکێتی لە شۆڕشی نوێ خاوەندارییەتی دەکرد، دواتر بەهەوڵ و هیمەتی هەڤاڵی بەڕێزمان جەنابی مام جەلال کە زۆر پاڵپشت و پشتیوانی گەنجان بوو، ئەو پشتیوانی و پاڵپشتیەی دەگەڕێتەوە بۆ تێگەیشتن و دونیابینینە فراوانەکەی، هەروەها سەردەمی گەنجێ و لاوێیتی خۆشی کە پڕبووە لە وزەو توانای سەرسوڕهێنەر بۆ خزمەتکردنی بە دۆزی کورد بەتایبەتیش لە رێگەی کاری رێخراوییەوە هەمیش لە هەوڵی گەیاندن و ناساندنی ئەو پەیامە نەتەوەییەدا بووە، ئەو زەمەن و سەردەمە کەس توانای ئەوەی نەبوو بتوانێت هەڵگری ئەو کەسایەتییە بەهێزە بێت بەرامبەر رژێمەکانی عیراق.
دوای ئاشبەتاڵ و بە دروستی لە کۆتایی بەهاری حەفتا و پێنج، کۆمەڵێ تر لەو گەنجانەی بڕوایان بەشکست و هەرەس نەبوو یەکێتی نیشتمانیان بەجیاوزی و فرە باڵی پێکهێنا، ئەم حزبە تا راپەڕین توانی ببێتەحێزبێک رێبەرایەتی نیگەرانی چالاکی سیاسی بکات و راپەڕینیش بووە سەرمایەیەکی گەورە و سەروەریەکی مێژوویی، ئێستاشی لەگەڵدا بێت لەو خەرمانەی ئەو سەروەریە ژیانی سیاسی خۆی درێژە پێئەدات.
بۆیە دەبێت ئێمە وەكو یەكێتی چەندە لە رابردودا شانازیمان تۆمار كردوە، بەهەمان ئەندازە پێشەنگی شانازییەكانی رچەشكاندنی ئەم سەردەمەش بین، بۆئەوەی یەكێتی لە سەردەمی رابردووەوە بگوازینەوە بۆ سەردەمی ئێستا. چونكە فەلسەفەی سەركەوتنی یەكێتی لە نوێبوونەوە و پێشكەوتندایە.
پرسی گەنجان، كە پرسێكی گرنگ و بەبایەخی كۆمەڵگایە تا ئێستا وەك پێویست نەخراوەتەڕوو و گرنگی پێویستی پێنەدراوە و كەمتەرخەمی بەرامبەر كراوە، نێوەندە لێكۆڵینەوەكانی هەرێمی كوردستانیش رەنگە بەبەر ئەم كەمتەرخەمییە بكەون كە لە زانكۆ و نێوەندە ئاڕاستەكراوەكانی تر پێكدێن. وێڕای ئەوەی حكومەت لایەنی یەكەمی بەرپرسە بۆ بەدەمەوەبوونی ئەم پرسە بەڵام گەنجان حكومەتی هەرێم بەكەمتەرخەم دەبینن و لە بەشێكی قسەكانیاندا پێیان وایە كار لە كەرتی تایبەت كە تا ئاستێك رێژەكەی كەمە، هی پشت پێبەستن نییە و لە داهاتوودا رەنگە كارەكانیان لەدەست بدەن.
کۆمەڵگەی ئەمڕۆی گەنجان هیوای سبەینێیە کە نەک هەر پەروەردە و پەروەردە دەبێت، بەڵکو رۆشنبیرێکی باش دەبێت، کە وڵاتەکەمان دەتوانێت پشت بەچی ببەستێت بۆ هێلانەکردنی کۆمەڵگەیەکی باشتر بۆ ژیان. چونکە زۆرجار گەنجان بەنوێنەرایەتی داهاتوو دادەنرێن کە بیرۆکە و وزەیەکی نوێ دەهێنن بۆ زیادکردنی ئەو حەوزی زانیاریەی کە ئێستا هەیە.
لەو باوەڕەیەدام کە تەنیا لە تەمەنی 15 بۆ 25 ساڵیدا مانای ئەوەنییە کە ئەو کەسە ئەستێرەیەکی هەڵساوەی کۆمەڵگە بێت، گەنجێک دەبێت ئەو پریشکە شۆڕشگێڕانەیەی لە ناویدا هەبێت چونکە تەنیا دەتوانن بەجێبەجێکردنی مەعریفەی ئەزموون.
ئایا لاوانی کۆمەڵگە سەر بەگروپێکی تەمەن یان پۆلێکی دیاریکراون؟ ئایا ئەوانە نەخۆشن یان بەستراون؟ ئایا ئەوان رەوش یان پشتەوەن؟ باشە، هیچکام لە وەڵامەکانی ئەم پرسیارانە ناتوانن مانای رەسەنی ‹گەنجان› پاساو بهێنن. هۆکاری پشتەوەی ئەوەیە کە گەنجێتی زیاتر هێزێکی رۆحییە، دەسەڵاتێک کە لە دەرەوەی هەر سنوورێک تێدەپەڕێت. ئەوە هێزێکە کە خەڵک لە دژی ناعەدالەتی تێدەکۆشن و خەون ببینن و خەونەکە بسەپێنن بەواقیعەوە.
بۆیە دیدادری یەکێتی هەنگاوێکی گرنگە تاوەکو لە نزیکەوە گەنجان و لاوان بتوانن بەرنامە و تێڕوانینی خۆیان بخەنەڕوو بۆ باشترکردنی ئایندەی گەنجەکانمان، ئومێدبەخشیشە ئەو هەوڵ و هەنگاوە برای بەڕێزمان هەڤاڵ قوباد سەرپەرشتی دیدارەکەیە، کە دیدوتێڕوانی جەنابیان بۆ ئەم پرسە هەمیشە لە پێشینەی کارەکانیەوە بووە، تواناو هەوڵەکانی خۆشی کە بەبێ ماندوبوون و هیلاکی لەخەمی سەرخستنی پرۆسەی حوکمداری و سیاسی هەرێمدایە، ئەم حەروکییەی دەگەڕێتەوە بۆ مامی باوک، کە هەرگیز بۆ ساتێکێش بۆ میللەتەکەیان هەست بەهیلاکی ناکەن.
*لێپرسراوی بۆردی گەنجانی (ی.ن.ک)
