واقیعی سیاسیی ئێستای کوردستان!

11:24 - 2022-05-10
وتار
377 خوێندراوەتەوە

بەرهەم جەبار کەلهوڕی

گومان لە لەمێژینەیی بوونی کورد نییە لە ناوچەکەدا و بگرە مێژوو سەلماندوێتی لە زۆربەی نەتەوەکانی تری ناوچەکەش مێژوویەکی کۆنتری هەیە، بەڵام کە باسی دەکەین جێی داخە کە بڵێن ئێمەی کورد لە مێژوو دابڕاین و درەنگ کەوتین. 
هەر دوای رووخانی دەوڵەتی ماد و تادروستبوونی کۆمەڵێک میرنشین و تادەگاتە ئەمڕۆی مێژوومان نەگەیشتووین بە خەونی لە مێژینەیی خۆمان کە بریتییە لە دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردستانی، ئەگەرچی کۆماری مەهاباد لەدایک بوو ، بەڵام هەر زوو دوژمنانی کورد لەباریان برد. 
لە سەردەمی نوێشدا لەم پارچەیەی باشووری کوردستاندا ریفڕاندۆم کرا، بەڵام ئەوەش بووە مایەی دروستبوونی کاردانەوەیەکی توندی وڵاتانێکی زلهێزی جیهانی و ئیقلیمی تا گەیشتە قۆناغی ئابڵۆقەدانیش، ئەمەش کاردانەوەی وڵاتان بوو لە سەردەمی نوێدا. 
کۆی هەموو ئەم رووداوانە پێمان دەڵێن کە وڵاتانی زلهێز و ئیقلیمیش لەگەڵ ئەوەدا نین و کە لەدۆخی هەنووکەییدا کورد ببێتە خاوەنی قەوارەی سەربەخۆ.
ئەگەرچی کورد لە هەر چوار پارچەی کوردستاندا خەباتی چەکداریی کردووە، بەڵام تەنها لە عیراقدا گەیشتووە بە دەرەنجامێک ئەگەرچی هێشتا لەرزۆکە، بەڵام ئەوەش تاڕادەیەک چانسێکی باش یاوەر بوو لەوەی کە سوپای عیراق ماندووی دوو جەنگی یەک لەدوای یەک بوو ئەمەش وایکرد کە نەخشەی راپەڕینی خەڵکی باشووری کوردستان سەربگرێت، سەرەڕای ئەوەش کە دواتر سوپای پێشووی عیراق کوردستانی گرتەوە، بەڵام سەرەڕای کۆڕەویش بەڵام سامی ئەو سوپایە نەما و دۆخی کۆچ و رەوی بەکۆمەڵی خەڵکی کوردستانیش زلهێزەکانی جیهانی ناچارکرد ناوچەیەکی دژەفڕین و ئارام دابین بکەن بۆ گەڕانەوەی ئاوارەکان بۆسەر ماڵ و حاڵی خۆیان و ئەوەش دواجار بەعسی ناچارکرد بە کشانەوە لە بەشی زۆری باشووری کوردستان، بەڵام هێشتا هیچ هەلومەرجێکی نێودەوڵەتی لەو جۆرە بۆ پارچەکانی دیکەی کوردستان نەگونجاوە، هۆکارەکەشی رەنگە هاوکێشە نێودەوڵەتییەکان و هاوپەیمانی حکومەتەکانی سەردەستەبێت لەگەڵ زلهێزە سیاسی و ئابووریی و سەربازییە جیهانییەکانی وەک ئەمریکا و روسیا کە ئەو زلهێزانە هێشتا کارئاسانییان نەکردووە بۆ تێکچوونی دۆخی ناوخۆیی ئەو وڵاتانەی کوردستانیان بەسەردا دابەشکراوە و سیستمە حکومڕانەکانی ئەو وڵاتانەش وەکو رژێمی سەدام نین کە خۆیان لە هەموو پشتیوان و دۆستێک داماڵیبێت و خۆشیان هێشتا وڵاتانێکی بەهێز و پێشکەوتوون و دابڕاویش نین لە پێشکەوتنە جیهانییەکان. 
لەهەمووشی مەترسیدارتر ئەوەیە کە بەداخەوە هێشتا خودی کورد لە پارچەکانی دیکەش بە یەکگرتوون و نە هاوپەیمانی باش و راستەقینەیان دەستکەوتووە لە ئاستی وڵاتانی زلهێزدا تا پشتیوان و هاوکاریان بن لانیکەم بۆ نێوەندگیریی لەگەڵ سیستمە حکومڕانەکانی وڵاتەکانیان تا دۆزەکە بە ئاشتی بەرەو چارەسەر ببرێت. ئەوەی لەم دواییەش بینیوومانە تەنها  ئەوە بووە کە لە قۆناغێک پشتی کوردیان گرتووە، پاشان بەتەنیا  بەجێیان هێشتووە، نموونەش ئەوەیە کە لە رۆژئاوای کوردستاندا ئێستا دەیبینین کە ئەمریکا و روسیا کوردی رۆژئاوایان بە هەڵواسراوی هێشتۆتەوە و نازانن بە کامیان شایەتی بهێنن ، ئەوە سەبارەت بە خەباتی چەکداریی و سیاسی.
لە رووی خەباتی مەدەنی و دیموکراسیشەوە هێشتا هەڵوێستی زلهێزەکان لەژێر پرسیاردایە، بۆنموونە  زیندانیکردنی کەسانی وەک سەڵاحەدین دەمیرتاش و گوڵتان کشاناک و سەدان خەباتکاری مەدەنی دیکە نموونەی ئەوەن کە راستگۆیی زۆرێک لەو زلهێزانەی ئیدیعای دیموکراسی و ئازادیی گەلان دەکەن بکەوێتە ژێر پرسیارەوە و چجای ئەو وڵایە خۆرهەڵاتییانەی کە بانگەشەی دیموکراسیی سیستمەکانیان دەکەن.

وتارەکانی نوسەر