سۆزان ئەنوەر
لە سیستمی دیموكراسیدا ئەو دەرفەتە دەڕەخسێت بۆ هاووڵاتیان كە گۆڕانكاریی لە حوكمڕانیی وڵاتدا بكەن، واتا متمانە ببەخشن بە خەڵكانی نوێ كە ئەوانیش بە ئەزموونێكی نوێ و روانینێكی نوێوە حوكمڕانیی وڵات بكەن و سوود لە ئەزموونی ئەوانی پێش خۆیان وەربگرن، ئەوەش بە هەڵسەنگاندنی ئەوەی کە لە چیدا كەموكووڕی هەیە، ئەوان ئەو کەموکووڕییە پڕبكەنەوە و بە روانگەیەكی دیموكراسییانەش مامەڵە لەگەڵ هەلومەرجی نوێدا بكەن.
لەم روانگەیەوە هەڵبژاردن مانایەكی راست و دروست دەبەخشێت بەوەی دەرفەت دەدرێت بە هاووڵاتیان خۆیان تا بەشداربن لە دیاریكردنی چارەنووسی سیاسی خۆیان و وڵاتەكەیاندا.
بەبێ هەڵبژاردن، ناتوانرێت سیستمی حوكمڕانیی وڵات راستبكرێتەوە، چونکە ئەگەر وانەبێت، ئەوا دەسەڵاتی سیاسی و کارگێڕی لەسەر هەڵەكانی بەردەوام دەبێت و ژیانی هاووڵاتیان رۆژ بەرۆژ خراپتر دەبێت، بەڵام ئەگەر سیستم سیستمێکی دیموكرات بوو، ئەوا ئەو دەرفەتە دەدرێت بە دەسەڵاتدار تا بەخۆیدا بچێتەوە، لەترسی ئەوەی متمانەی خەڵك لەدەست نەدات، بۆ ئەوەش دەبێت ئامادەبێت چاكسازی لە رێرەوی حوكمڕانیدا بکات و ئەو رێڕەوە چەوتەی پێشتری راست بكاتەوە.
هاوکات ركابەرە سیاسییەكانیشی دەتوانن لەرێی هەڵبژاردنەوە خەڵكانی نوێ پێشنیازبكەن بەجۆرێک خەڵك بە ئیرادەی ئازادانەی خۆیان دەستەیەکی حوكمڕانیی نوێ بهێننە سەر كار.
وا پێویستە دیدگای نیشتمانیبوون، بیروباوەڕی هاووڵاتیبوون، ئاڵوگۆڕی ئازادانەی دەسەڵات بکرێتە كەلتور، دیارە ئەوەش بە هێنانەکایە و داڕشتنی دەستوورێك دەبێت بۆ هەرێمی كوردستان کە دەتوانێت ببێتە مایەی چارەسەركردنی ئەو گرێکوێرانەی لە دۆخی سیاسیی هەرێمی كوردستاندا هەن
هەڵبژاردن باشترین رێكارە بۆ ئاڵوگۆڕی دەسەڵات، لە هەبوونی ئازادییەكی تەواو و هۆشیارییەكی تەواودا و لە هەلومەرج و هەڵبژاردنێكی دیموكراسییانەی دوور لە دەستوەردان و دوور لە گزی و ساختەکاری. هەر ئەو شێوازەیە کە دەرفەت دەڕەخسێنێت تا هاووڵاتیان بەدەنگ و دوور لە توندوتیژی رێرەوەکە راستبكەنەوە.
لە هەڵبژاردنی داهاتوودا كە وا بریارە لە20ی تشرینی یەكەمی ئەمساڵدا بەڕێوەبچێت، جێی خۆیەتی بپرسین کە ئاخۆ هەڵبژاردن بەمانای ئەوەیە خەڵك بتوانێت رێرەوی حوكمڕانی راست بكاتەوە؟ ئایا ئەم راستكردنەوەیە چۆنە و بەچ شێوازێک دێتەدی؟ یان ئایا تەنها بە هەڵبژاردن رێرەوەکە راست دەكریتەوە؟ چونکە لەبیرمان نەچێت هەلومەرجی هەرێمی كوردستان هەلومەرجێكی تایبەتە و دوای چەندین خولی پەرلەمان گۆڕانكاریی ریشەیی و جەوهەرییمان لەم هەرێمەدا نەبینیووە، بەو پێیەی هیشتا بەشێک لە كێشەكان وەک گرێکوێرە هەر وەک خۆیان ماون و هێشتا لە ناوەڕۆکدا هەرێمی كوردستان وەک دوو زۆن دەبینرێت، بۆیە دەشێت بپرسین چۆن هەرێمی كوردستان لەم دۆخە قەیراناوییە رزگار دەكرێت؟ چۆن وای لێبێت حزب ئامادەبێت لەسەر بنەمای دەنگی هاووڵاتیان و بەشێوازێکی نۆرماڵ ئاڵوگۆڕی دەسەڵات بكات كە چەند ساڵێکە جڵەوەکە بەدەستی خۆیەوەیە و نەبێتە رێگر و بەربەست لەبەردەم ئاڵوگۆڕی ئاشتییانەی دەسەڵاتدا، لەکاتێکدا هێشتا زۆربەی ئیمكانیاتی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی و کەلتوری ئەو وڵاتە لەدەستی خۆیدایە؟
بێگومان وا پێویستە دیدگای نیشتمانیبوون، بیروباوەڕی هاووڵاتیبوون، ئاڵوگۆڕی ئازادانەی دەسەڵات بکرێتە كەلتور، دیارە ئەوەش بە هێنانەکایە و داڕشتنی دەستوورێك دەبێت بۆ هەرێمی كوردستان کە دەتوانێت ببێتە مایەی چارەسەركردنی ئەو گرێکوێرانەی لە دۆخی سیاسیی هەرێمی كوردستاندا هەن، بۆیە دەبێت بگەڕێینەوە بۆ ئەو پرسیارەی کە ئاخۆ دەبێت ئەم هەڵبژاردنە چۆن بكرێت و لەسەر چ داڕشتەیەک پەرلەمانی داهاتووی هەرێم دابڕێژرێت؟
دیارە کە وەڵامی ئەو پرسیارەمان چنگ کەوت ئەوکات دەتوانین شێوازێکی جوان و راست بۆ دیموكراسی كوردستان وێنا بکەین و دۆخەکە بخەینە سەر رێڕەوە سروشتییەکەی بەگوێرەی پرەنسیپەکانی دیموکراسی.
