هەڵتۆقینی بەرژەوەندییەكان لە دژی كورد

10:16 - 2022-07-26
‎‎سۆزان حەمە تاتە
371 خوێندراوەتەوە

لەبەرئەوەی كورد دەوڵەتی سەربەخۆی نییە و خاوەن ستراتیژێكی نەتەوەیی یەكگرتوو نییە و پەرت و بڵاوە، بۆیە لەكاتی هەر روورداوێكی سیاسیدا، گەورەكان بەرژەوەندییەكانیان نزیك دەبێتەوە و تەنها كورد و كوردستانە دەبێتە قوربانی، ئەمەش بەو مانایەی بەرژەوەندییەكان لەسەرووی هەڵوێستەكانەوەن، بەتایبەت لە جیهانی سەرمایەداری ئەمڕۆدا كە مرۆڤ و ماف و بەهاكانی پشتیان تێكراوە و بەرژەوەندییە ئابووری و بازرگانییەكان بوونەتە بنەمای پەیوەندییە سیاسی و دەوڵەتییەكان.
 لە چارەكی سێیەمی سەدەی بیستەمدا، عیراق و ئێران خاڵی بەهێزی بەرژەوەندییان بۆ خۆیان دۆزییەوە و رێككەوتن لەسەر كۆتاییهێنان بە شۆڕشی ئەیلول، ئەمریكاش لەو رووەوە رۆڵی نەرێنی هەبوو لەگەڵ جەزائیر كە ناوبژیوانی سەرەكی عیراق و ئێران بوو. شۆڕشی كورد كۆتاییهات، خەڵكی كوردستان و ماف و رەنجیان بووە قوربانیی بەرژەوەندییە هەڵتۆقیوەكەی نێوان ئەمریكا و ئێران و عیراق و جەزائیر.
 ساڵی 1988 لە گەرمەی شەڕی ئێران و عیراقدا، حكومەتی بەعس چەكی قەدەغەكراوی كیمیایی لە دژی كورد بەكارهێنا، هەڵەبجە بووە گۆڕستانی زیاتر لە پێنج هەزار مرۆڤی بێتاوانی كورد، جیهانی سەرمایەداری وەكو پێشتر بێدەنگبوو، لەبری ئەوەی وەكو هۆڵۆكۆستی كورد بیناسێنن بە جیهان، کەچی بێدەنگی لێكرد، چونكە بەرژەوەندی زۆریان لەگەڵ حكومەتی ئەوكاتەی عیراق و رژێمەکەی هەبوو، چەكیان پێدەفرۆشت و عیراقیان دادەدۆشی، بەڵام لەمەیاندا كۆماری ئیسلامیی ئێران رۆڵی هەبوو لە هاوكاریكردنی خەڵكی زیانلێكەوتووی هەڵەبجە و هەوڵدان بۆ گەیاندنی بە رای گشتی جیهانی. 
لە ریفراندۆمدا، زۆرینەی خەڵكی كوردستان بەڵێی بۆ سەربەخۆیی دا، سەرەڕای چەندین تێبینی لەسەر كات و چۆنێتی بەڕێوەچوونی پرۆسەكە، بەڵام بۆ تێكشكانی ئەنجامەكانی دیسانەوە جیهان نەك هەر ئەو بەڵێیانەی نەبیست، بەڵكو دەستی عیراقیان واڵاكرد لەبەرامبەر بەڵێیەکدا فیشەکێک بتەقێنن  چونكە بەرژەوەندییان لەگەڵ عیراقێکی یەكگرتوودا زیاتر بوو.
دۆخی ئێستای کورد بەهۆی نەبوونی گوتاری سیاسی هاوبەش و ستراتیژی هاوبەشی نەتەوەییەوە دابەشبوون، هەر وڵاتە و بەپێی بەرژەوەندیی خۆی هاوكاریی یان دژی پارچەیەكی كوردستان وەستاوەتەوە.
 ئەمریكا پشتیوانی هەرێمی كوردستان و رۆژئاوایە، بەڵام بەهۆی بوونی بەرژەوەندیی زۆرەوە لەگەڵ توركیا، چەك دەداتە توركیا و هاوكاریی هەواڵگریی دەكات، كەچی لاشی روونە پارتی یەكێتیی دیموكرات- پەیەدە نزیكە لە پەكەكە، بەڵام چونكە سوریا هاوپەیمانی روسیایە، بۆ ئەوەی كوردی لە دژی بەكاربهێنێت، پشتیوانیی رۆژئاوای كوردستان دەكات.  
روسیاش هەڵوێستی روون نییە و هەر رۆژە و بەرەو شوێنێک‌ ئاراستەی دەكات.
 توركیا بۆ بەهێزكردنی ئابوورییەكەی لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان پەیوەندیی باشی هەیە، بەڵام بەناوی پەكەكەوە خاكی كوردستان داگیردەكات، .
نزیكبوونەوەی بەرژەوەندیی نێوان وڵاتانی دراوسێ یان زلهێزێكی جیهانی لەگەڵ وڵاتێك كە كوردی تێدا بێت، یەكسانە بەوەی مەترسیی لەسەر كورد دروست دەبێت، یان داگیردەكرێت یان شۆڕش و قەوارەکەی كۆتایی پێدەهێنن.
 سەدەی بەرژەوەندیی و جیهانی سەرمایەداری، نە كوردیان لا گرنگە نە مرۆڤەكانی، بۆ رێگرتن لەوەش تەگبیری وردی دەوێت لەلایەن سەرکردە سیاسییەکانی کوردەوە.

دۆخی ئێستای کورد بەهۆی نەبوونی وتاری سیاسی هاوبەش و ستراتیژی نەتەوەییەوە دابەشبوون، هەر وڵاتە و بەپێی بەرژەوەندی خۆی هاوكاریی یان دژی پارچەیەكی كوردستان وەستاوەتەوە

وتارەکانی نوسەر