رەتكردنەوەی توندوتیژی میراتێكی رۆمانتیكە

09:56 - 2022-05-21
ڕاپۆرت
441 جار خوێندراوەتەوە

سۆجێت كار پوركایاستا

لە فارسییەوە: 
كوردەوان محەمەد سەعید

هیندستان هەمیشە وڵاتێكی فرەڕەنگ بووە، هەندێك جار ئاڵۆز و هەندێك جار شارستانی و شكۆدار، هەندێك جاریش گەندەڵ بووە، بەهۆی سەرچاوە زۆرو زەوەندەكەیەوە، چەندین جار رووبەڕووی هێرش و داگیركار بۆتەوە، دواهەمین جاریش كرایە ژێردەستەی وڵاتێكی زۆر لەخۆی بچووكترو هەژارتر، رەنگە بۆ هیندییەكان ئەمەیان لە هەمووی ناخۆشتر بێت، زیاتر لە 200 ساڵی خایاند تا هیندستان سەربەخۆیی خۆی بەدەست هێنایەوە، سەبارەت بە سەربەخۆیی هیندستان هەموان وا بیر دەكەنەوە كە لە رێگەی خۆ بەدوورگرتن لە توندوتیژییەوە، بە سەركردایەتی مهاتما گاندی بەو سەربەخۆییە گەیشتووە، بەڵام نەوەی ئەمڕۆ كە خاوەنی هزرێكی نوێ و مۆدێرنە، بە ئاوڕدانەوە لە رابردوو تێڕوانینی بۆ داهاتوو، دەبێ ئەو شێوازی رەتكردنەوەی توندوتیژییەی گاندی بخاتە ژێر پرسیارەوە.
گۆرانیی خوداوەند وەك دەقی پیرۆز
بەشێك لە داستانی بەناوبانگی مهابهاراتای هیندی باس لە جەنگی كوروكیشترا دەكات، كە تیایدا ئارجون چەكەكەی دادەنێت و شەڕكردن لەگەڵ خزمێكی خۆی رەت دەكاتەوە، بە گوێرەی (بگودگیتا) واتە گۆرانیی خواوەند، كە بەشێكە لە داستانەكەو یەكێكە لە پیرۆزترین دەقە هیندییەكان، كریشنا خواوەندی هیندو ئارجون رازی دەكات كە چەكەكەی هەڵگرێتەوەو شەڕ بكات، ئەم داستانەی مهابهاراتاو شەڕەكەی كوروكیشترا نەوەكانی دواتری هیندستانی سەرسام كردووە، بەڵام گاندی لەگەڵ ئەوەشدا بگودگیتای بە سەرمایە زانیوە، هەندێك لە پەندەكانی ئەو دەقەی پشتگوێ خستووە، بۆ نموونە بەكارهێنانی توندوتیژی بۆ بەرگری لە كەسانی بێتاوان و چەسپاندنی ئاشتی.
گاندی لەگەڵ ئەوەشدا كە لایەنگری ناتوندوتیژی بوو، بەڵام زۆر جار لە مەیدانی رووبەڕووبوونەوەدا لەگەڵ هاووڵاتیانی خۆی بەكار هێناوە، بۆ نموونە برسێتییەكەی بەنگالی ساڵی 1943، كە ئەمڕۆ زۆر كەس بە تاوانی بە ئەنقەستی دادەنێن، ئەو كاتە ئیمپراتۆری ئینگلیز سەرقاڵی جەنگی جیهانی بوو، سیاسەتمەدارانی هیندیش بە پێچەوانەی بانگەشەكەی خۆیانەوە هەوڵیان دەدا خەڵكی خۆبەش بۆ پاراستنی دەسەڵاتی هیندییەكانی دژ بە ئینگلیز كۆ بكەنەوە، هەر لەو كاتەشدا بوو كە بانگەشەیان بۆ خۆبەدوور گرتن لە توندوتیژی دەكرد لە خەباتیاندا بۆ سەربەخۆیی، هەر لەو ماوەیەشدا چەندین ملیۆن كەسیان لە بەنگال بەهۆی برسێتییەوە كوشت.
ناتوندوتیژی بیرۆكەیەكی نوێ نییە
رەتكردنەوەی توندوتیژی لە هیندستان بابەتێكی نوێ نییە، نزیكەی دوو هەزارو 400 ساڵ لەمەوبەر بودا بۆ دەربازبوون لە (نیروانا)ی دۆزییەوەو لەگەڵ دامەزراندنی بوداییزمدا خۆ بەدوورگرتن لە توندوتیژی بووە نەریتێكی كۆمەڵایەتی، تا چەند سەدەیەك ئیمپراتۆرییەكان بەو شێوەیە حوكمی وڵاتەكەیان كرد، بەڵام سەرەنجام وڵات كەوتە بەر هێرشی ئاسانی دەرەكی، لەگەڵ دەركەوتنی ئیسلامدا موسوڵمانەكان هێرشیان كردە سەری و دواتریش مەغۆلەكان زۆربەی هیندستانیان خستە ژێر كۆنترۆڵی خۆیانەوە، لە ژێر دەسەڵاتی موسوڵمانەكاندا گۆڕینی ئایین بە زەقی رووی دا، دواتر زۆربەی موسوڵمانە داگیركەرەكان هەر لەوێ نیشتەجێ بوون، تێكەڵاوی و ئاڵوگۆڕی كەلتورو زانست و هونەرو ئەدەبیات وڵاتەكەی بەرەوپێش برد، بەڵام ئینگلستان و پورتوگال و هۆڵەنداو فەرەنسا بۆ بازرگانی دەهاتنە بەنگال، ئەو كات بەنگال هەناردەكاری سەرەكی كاڵاكانی رستن و چنین بوو بۆ ئەوروپا، ئەوەش وای كرد ببێتە دەوەڵەمەندترین ناوچەی دنیا، پاشان ئینگلیز هات و بە سوود وەرگرتن لە ناڕەزاییە ناوخۆییەكان هەموو هیندستانی داگیر كرد، ئیمپراتۆرەكانی مەغۆل هیندستانیان بە وڵاتی خۆیان دەزانی، لەبەر ئەوەی هەوڵیان دەدا ئاوەدانی بكەنەوە، بەڵام ئینگلیز زۆربەی سامانی وڵاتەكەیانی بە تاڵان برد، وڵاتەكە كەوتە هەژارییەوەو ئەو نەتەوانەش رۆژانێك بە ئاشتی دەژیان ناكۆكی كەوتە نێوانیان و قوربانییەكی زۆری لێ كەوتەوە، لەو سەردەمەدا خراپترین كوشتارو ئاوارەیی رووی دا، زۆرێك لەو كەسانەی لە بزوتنەوە ناتوندوتیژییەكەی گاندیدا بەشدار بوون، بوونە قوربانی و كوژران، جەنگێكی ناهاوسەنگ بوو بەرامبەر بە دەسەڵاتی چەوسێنەر، وێڵ دیورانت مێژوونووسی ئەمریكایی لە ساڵی 1930دا لەبارەی ئەو هەموو كوشتارەی بەرامبەر بە هیندییەكان دەكراو لە هەمان كاتدا گەشەی لە رادەبەدەری ئابووری وڵاتی داگیركەرەوە سەری سوڕمابوو، ئینگلیز ئەو سوودەی بردو لە بەرامبەریشدا هیندستان هەژار كەوت و بناغەی كۆمەڵایەتییەكەی لە گرێژەنە چوو.
ئەمڕۆ هیندستان وردە وردە لە ستەم و چەوسانەوەی یەك لە دوای یەك رزگاری دەبێت و واقیعی ئەو رۆژانەی ژێردەستە بووەو پاشان سەربەخۆییەكەشی دەچێتە ژێر پرسیارەوە، ئێستا هەموو دەزانین كە كەسانی ئازاو دلێر لە پێناو ئەو ئازادییەدا گیانی خۆیان لەدەست داوە.
دوای جەنگی دووەمی جیهانی تا رادەیەك ئاشتی بەرقەرار بوو، بەڵام دووبارە هەوری رەشی جەنگ ئەفغانستان و سەرجەم وڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی گرتەوەو هەموو ئەو ناوچانە بوونە قوربانیی جەنگ، جەنگی ئەم دواییەی روسیا دژ بە ئۆكرانیا هێندەی دیكە توندوتیژیی زەق كردەوە، دەركەوتنی توندڕەوەكان لە سەرتاسەری جیهاندا بە روونی دەبینرێت و ئازادی بۆ بیانوو بۆ دەستێوەردان لە كاروباری وڵاتان.
بێپەروایی بەرامبەر بە تاوان، تاوانە
لە راستیدا خۆ گونجاندن و ژیان لەگەڵ ئەوانی دی پێویستی بە توندوتیژی نییە، هەڵكردن و ژیان لەگەڵ زیندەوەرانی دیكە كارێكی ئاسانە، بەڵام بە داخەوە مرۆڤ تەنیا بوونەوەرە كە بەبێ هیچ هۆكارێك و تەنیا بۆ خۆشی خۆی مرۆڤی دیكە دەكوژێت، ئەو كاتەی توندوتیژی قبووڵ دەكرێت، بوون و نەبوونی تەماشاچییەكانیشی دەكەونە مەترسییەوە. تاگوری فەیلەسوف دەڵێ: ئەوانەی تاوانەكە دەکەن و ئەوانەش كە سەیری دەكەن و بێپەروایی دەنوێنن وەك یەك تاوانبارن.
هاوسەنگی ژیان گرنگەو لە هەر شوێنێكی دنیاش پێویستەو دەبێ هەبێ، لەبەرامبەر توندوتیژیدا دەبێ بە توندوتیژی بەرەنگاری بكرێت و نابێ نادادپەروەری قبووڵ بكرێت، ئەمەش كارێكی ئاسان نییە، راستە پێویستی بە توندوتیژی نییە، بەڵام لە دۆخێكی وادا ریكلام بۆ خۆ بەدوورگرتن لە توندوتیژیش تەنیا بۆچوونێكی رۆمانتیكیانەیە، ئەویش لە كوێ لە دنیایەكی پڕ لە توندوتیژیدا.

سەرچاوە: nebesht.com

بابەتە پەیوەندیدارەکان