ئامادەكردنی: كامۆ حەوێزیی
ناسیونالیزم ئەو چەمكەی بۆ نەتەوە ژێردەستەكان جێكەوتە بووە و بووە بە ئایدۆلۆژیایەكی رووت، باشتر بڵێم نەتەوەخوازیی كرد بە مەتڵەبێكی سیاسی، بەو ئاڕاستەیەی كە نەتەوەی ژێردەست لە ژێر چەپۆكی نەتەوەی سەردەست نەمینێ، دەرئەنجام رژێمێكی سیاسی خوڵقاندووە كە هەندێ جار زۆر دوور كەوتووەتەوە لە ستراتیژیی نەتەوەیی، تا ئەو جێگەیەی كە ڕەوایەتی بە دەستەبژێرێكی بەناو سیاسی داوە و جۆرێك لە بازاڕی سیاسی گەرم كردووە، هەروەها ئەم چەمكە بەڕادەیەك تووندڕەویی بەرهەم هێناوە كە دواتر پاشگری ئیزمی بۆ هەریەك لە رژێمە فاشی شۆفێنیزم و...هتدەکان هێنایە ئارا و جەنگێكی تری خوڵقاندووە، هەر ئەوەی كە ئێستا وەكو ئەزموونێكی ناحەز و نابووت تەماشای دەكرێت، بیروباوەڕی ئینتەرناسیونالیزمیش كە بیركردنەوەیەكی پێچەوانەی ناسیونالیزمە.
مێژووی بزوتنەوەی سیاسی گەلان لەسەرانسەری جیهان بریتییە لەو چیرۆكانەی كە لە ئەنجامی كێبڕكێ گەلان و چینەكاندا نووسراونەتەوە، بەم هۆیەوە بۆ وەدەستهێنانی دەسەڵات، كۆمەڵێك چەمكی جیاواز خزاونەتە نێو سیستمە سیاسییەكانەوە، بۆ هەر یەكێك لەو چەمكانەش بیانویەكی بۆ دۆزراوەتەوە و لۆجیكێك لەباگراوندیدا راوەستاوە و بەرگری لێدەكات.
تیۆرەكانی سیاسەت و دەوڵەتی نەتەوەیی
یەکەم: سیاسەت
دووەم: تیۆری یۆنانی ئەرستۆ
سێیەم: تیۆری رۆژئاوا
سەرەتایەك لە بارەی سیاسەتەوە
سیاسەت وەكو پێناسە بە مانای وشە ئەوەیە كە لە عەرەبیدا «السوس»ە و بە مانای سەرۆكایەتی كردن بۆ بەرژەوەندیی كەسێك، یا چەند كەسێك، یاخود كۆمەڵگەیەك یا دەوڵەتێك دێت، لە زمانە فەرەنسییەكەشدا بە مانای دەوڵەت و شار و هاووڵاتیانی دانیشتوو دێت. لە بارەی شیكردنەوەشدا سیاسەت ئەو چەمكەیە كەهەم لەلایەنە جیاوازەكانی سۆسیۆلۆجیای سیاسی و هەم فیكرێكی كۆنە و هەم پرسیارگەلێكە لەسەر عەقڵ و لۆژیك، هەروەها میتۆدێكی زانستی ترە بە هەموو بۆچوونە جیاوازەكانییەوە، لەم كتێبەدا سمكۆ محەمەد زۆر بە وردیی چەمكی ناسیونالیزم و تەواوی ئەو تەونانەی كەڕاستەوخۆ سەروكاریان لەگەڵ ناسیۆنالیزمدا هەیە خستووەتە بەر باس و لێكۆڵینەوە، هەر لەسەرەتاوە لەبارەی تایبەتمەندیی ناسیونالیزم قسە دەكات و، ئەو تەڵە و داوانەشمان بۆ شی دەكاتەوە كە چۆن لە هەناوی ئەو چەمكەدا گەرا دەكەن و دواتر تایبەتمەندیی ئەو چەمكە وێران دەكەن، هەر خودی چەمكی ناسیونالیزم لە ناوچەیەكی فرە نەتەوە و ئەتنی، بۆخۆی ئامادەگەیی لەباربردنی ئەو چەمكەی تێدایە، واتا ئەو چەمكە بەر لەوەی لەدایك بێت گرفتی هەیە، ئەم گرفتە لە خودی ناونیشانەكەدا نییە، بەڵكو لە هەلی دروستبوونی ئەو چەمكەدایە، ئەگەر یەكسانی كۆمەڵایەتی و سیاسی و فەرهەنگیی بوونی هەبێت، ئەوا بیركردنەوە لە ناسیونالیزم هیچ مانایەكی نابێت. واتا شەڕەكە بەر لەوەی سیاسی بێت، ئابوورییە، بیركردنەوە لەشەڕی ئابووری بیركردنەوەیە لە مانەوە لەسەر حیسابی ئەوانی تر، ئەم فەرهەنگە مەترسیدارەیە چەمكی مەترسیداری دی دێنێتە بەرهەم.
ناسیونالیزم بیرێك بۆ بەرزڕاگرتنی رۆژئاوا
زۆرێك لەو بیرمەندە رۆژئاواییانەی كە پرسی نەتەوەخوازییان تاوتوێ كردووە، جیاوازیی فەرهەنگ و رژێمی سیاسییان لە قەوارەیەكدا گیركردووە، هیردەر گرنگیی زۆری بە نەتەوە داوە و بە زمان و فەرهەنگەوە گرێی داوە.
دەكرێت لەم پەرەگرافەدا ناسیونالیزم وەك بۆچوونەكەی هێردەر تەماشا بكەین، رێك دەكرێت ئەوە ناسیونالیزم بێت، بەڵام گرفتەكە لەوەدایە لە دەوڵاتێكی فەرە نەتەوە و بوونی ململانێی و ناكۆكیی سیاسی، ئەم فۆرمە لە ناسیونالیزم كاریگەریی نێگەتیڤی لێ بەرهەم نایات؟
هەموو دەزانین هەر خودی تایتڵی ناسیونالیزم لەسەردەمی ململانێی چینایەتیدا وێنەیەكی زۆر ناشرینی لەبەركرا، ئەم وێنە ناشرینە دەرئەنجامی سیاسەتی هەژموونی دەسەڵات و شەپۆلی داگیركاریی ئابووری وڵاتە لەلایەن یەكێك لەو دوو بەرە هاودژە.
بۆ ئەوەی تێگەیشتنی وردمان بۆ چەمكی ناسیونالیزم و دەرهاویشتە و پلانی ناشرین كردنی ناسیونالیزم و تەواوی ئایدیاكان بزانین، پێویستە سەرەتا شارەزاییەكی باشمان لە بارەی ململانێی سیاسی و ئابووری و فەرهەنگی قۆناغەكانی شۆڕش لە خۆرئاوا و پاشان خۆرهەڵات هەبێت، ئەم كتێبەی سمكۆ محەمەد یش گەواهی ئەوەمان بۆ دەدات كە ململانێكان سەرچاوەیان ناسیونالیزم وەك چەمك نییە، بەڵكو وەك هەڵسووكەوتی سیاسی تووندوتیژە.
