ناساندنێك بۆ چەند كتێبێكی چاپكراو

شەرەفەدین جەباری 

1
کتێبی: نێرگز لە دۆزەخی ئەنفالدا 
کتێبی «نێرگز لە دۆزەخی ئەنفالدا» لە لایەن نووسەر و رۆژنامەنووس «عارف قوربانی»یەوە نووسراوە و ئامادە كراوە، لە بڵاوكراوەكانی دەزگای یادەوەریی كوردە و بە تیراژی 3000  دانە لە چاپخانەی حەمدی چاپكراوە،  قەبارە مام ناوەند و دوو توێی (188) لاپەڕەیە.
نووسەر كتێبەكەی پێشكەش كردووە بە موختارەكەی دوبز و لە پێشەكییەكەیدا بەوردی باس لە چۆنییەتی و بیرۆكەی كتێبەكە دەكات لە كۆتایی 1999 یان سەرەتای  ساڵانی  دوو هەزارەوە و  پاشان دەستیكردووە بە ئەنجامدانی چاوپێكەوتن و دیدار لەگەڵ خاتوو نێرگز و دواتر كۆی  چاوپێكەوتن و دیدارەكان لەگەڵ چەندین وێنە و بەڵگە و نووسراو، لەساڵی 2020 لە كتێبێكدا بە كوردی چاپی یەكەمی پەخش و بڵاوكرایەوە. 
خاتوو نێرگز كە ناسراوە بە (تات هەرمێ‌)، لە چاوپێكەوتنەكاندا كە هەروەك خۆی بڵاوكراوەتەوە و نووسەر لە هەر كوێیەكدا پێویستی كردبێت پەراوێزی نووسیوە، باسی ماجەرای ژیانی خۆیی و كەس و كار و خزمان دەكات لە سنووری لیوای  كەركوكی دێرین. ئەو بەسەرهاتانە دەگێڕێتەوە کە لە گوندی سۆرانی قوڵایی و مامشەی ناحیەی لەیلان قەرەحەسەن و ناوەندی كەركوك بینیونی. هەروەها نەهامەتییەكانی ئەو رۆژگارانە و ئەنفالكردن و بردنیان بۆ تۆپزاوا و دوبز و زیندانیكردنیان و خۆبەخشانە كاركردن لە ناو زیندانەكە وەك مامان بۆ رزگاركردنی  ژیانی  چەندین ژنی دووگیان و منداڵەكانیان و نەخۆشەكانی دیكە لەو ماوەیەی كە لە زینداندابوون لە ساڵی 1988 دەگێڕێتەوە.
خاتوو نێرگز (تات هەرمێ‌)، مرۆڤێكی میهرەبان و كۆڵنەدەری كوردستانە و یەكێكە لە رزگاربووان لە دۆزەخی رەشەبای ژەهر و ئەنفال و تێیدا بە  سەروماڵەوە وەکو هاووڵاتیانی ئەنفال دیدە، كەوتنە بەر ئەو شاڵاوە  نامرۆڤانەی  رژێمی بەعس  لە قۆناغی  «سێ»دا  بۆ ناوچەكانی  كەركوك و گەرمیان و لە ئەنجامدا هاوسەرەكەی (  كاك محەمەد حاجی ئەحمەد  حەسەنی گوندی مامشە) و سێ‌  برای و ئەو دوای  كەسوكار، شەهید و گۆڕغەریب كران لە بیابانەكاندا.
خاتوو نێرگز و منداڵەكانیشی  وەكو ئەو  هاووڵاتیانەی  كە قەدەر و هەلومەرجی ئەو كاتانە ژیانێكی  دیكەی بۆ نووسینەوە، پاش بەسەر بردنی ماوەیەك لە زیندانەكان،  دواجار رزگاربوون و رژێم لە ئۆردوگا زۆرەملێكانی سنووری چەمچەماڵ نیشتەجێیكردن.
« نێرگز لە دۆزەخی ئەنفالدا «،  جگە لە زمانی كوردی،  بە چەند زمانێكی تریش وەكو ئینگلیزی و فارسی  بڵاوبۆتەوە و چاوەڕوانیش دەكرێت لە ئایندەشدا بەزمانی عەرەبیش  بڵاوبكرێتەوە.  چیرۆكەكەی  خاتوو نێرگز، بەرجەستەیەكی زیندووە  بۆ كارەسات و ناخۆشییەكانی  گەلی كوردستان بە درێژایی مێژوو. 

2
 کتێبی:»بەڕێوەبردنی ململانێ»‌
ئەم كتێبە لە نووسین و ئامادەكرنی بەڕێز غەریب خالیدە، پێكهاتووە لە (164) لاپەڕەی ‌قەبارە مام ناوەند و بەرگێكی قەشەنگ و (15) تەوەری سەرەكی بە پێشەكییەكەشەوە لە خۆگرتووە. بەتیراژی 500  دانە و ساڵی چاپی 2020  كەركوكە. لە بڵاوكراوەكانی مەڵبەندی (2)ی كەركوكی (ی. ن. ك)، بەشی گەشەپێدانی بیروهۆشیارییە. 
نووسەر لە پێشەكی كتێبەكەیدا نووسیویەتی:»تێگەیشتن لە (بەڕێوەبردنی ململانێ‌) بە ئاگابوون و تێگەیشتنە لە هەموو كایەكانی ژیان و سیستمە  كۆمەڵایەتییەكان، لە بواری ئابووری، كارگێڕی، رێكخستن و كۆمەڵگەدا.
كتێبەكە رەنگدانەوەیە بۆ واقیعی كۆمەڵگە مرۆییەكان و نووسەرەكەشی پشتی  بە سەرچاوەی باوەڕپێكراو بەستووە و چەندین خشتە و راپرسی و داتای لە خۆگرتووە و خوێندنەوەیەکی گرنگە و كۆمەڵگە و ناوەندە فیكرییەكان  پێویستیان بەم جۆرە كتێبانە هەیە.

3
کتێبی: مێژووی تەلەفیزیۆنی كەركوك (1967 - 1999) 
ئەم کتێبە لە نووسینی هاشم جەبارییە،  كوردستان 2021 ، لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی كتێبخانە گشتییەكان، هەرێمی كوردستان، ژمارەی  سپاردنی (853) ساڵی 2021 ی پێدراوە. 
کتێبەکە پێشكەشكراوە بە هەموو ئەو كارمەندانەی شەونخوونی پەخش و بەرنامەكان بوون» و (392) لاپەڕەیە. 
پێڕستی كتێبەكە لە سەرەتاوە ئاماژە دەكات بە تەوەرە سەرەكییەكانی وەكو وتەیەكی پێویست، پێشەكی، تەلەفیزیۆنی جارانی كەركوك، كەناڵی تەلەفیزیۆنی كوردی، گۆرانی و گۆرانی بێژان، بەڕێوەبەران، ئەندازیاران،  دەرهێنەران، بێژەران، وێنەگران، بەرنامەكان، بەشەكان و تا دەگاتە ئەرشیف و كۆتا پەیڤ و ئەلبومی وێنە.
كتێبی (مێژووی تەلەفیزێونی كەركوك، 1967- 1999)، لە هەمان كاتدا بەشێكی گرنگ و زیندووە لە مێژووی شاری ئازیزی كەركوك و بەزمانی عەرەبیش دوابەدوای نووسخەكە كوردییەكەی چاپكراوە و كەوتۆتە بەر دیدی خوێنەران.
 لەبارەی كتێبەكە نووسەر نووسیویەتی:»لەم كتێبەدا هەوڵمداوە هەرچیم لەبیرماوە یان پرسیارم لەبارەیەوە كرد بێت سەبارەت بە بەرنامە و دراما و برگەی دیكەی پەخشی تەلەفیزیۆنی كەركوك، بینووسم».
وەك بەندەش پێم باشە هەر وێنە و دۆكیومێنت و بابەتێك لای بەڕێزانێك كۆبۆتەوە كە خزمەت بە سوودی گشتی كۆمەڵگە دەكات وێنە و دۆكیومێنت و بابەتیان  هەیە لەبوارە جیاجیاكانی خزمەتكردن بە رەوتی ئاوەدانی و پێشكەوتنی  كۆمەڵگە بۆ ئەوەی پەرتەوازە نەبێت و  نەفەوتێت، گرنگە بەڕێ و شوێنی دۆكیومێنتاری پێویست لە تەكیدا مامەڵە بكرێت،  یان هەر رێگەیەكی تر بەچاك بزانرێت كاری لەسەر بكرێت بە تایبەت لە كتێبدا چاپ بكرێت. 

4
کتێبی: «شیعرییەتی دەق، مەودایەك  بۆ  سازاندنی  زمان»،  لێكۆڵینەوەی  رەخنەیی.
ئەم کتێبە نووسین و لێكۆڵینەوەی  بەڕێز پڕۆفیسۆری یاریدەدەر، د. ئازاد عەبدولواحید  كەریم،  كەركوك 2017 ،  چاپی یەكەم،  ژمارەی سپاردن (129)، كتێبخانەی گشتی بەغدا،  قەبارەی مام ناوەند (238) لاپەڕەیە،  كتێبەكە پێكهاتووە لە دوو بەشی سەرەكی و دە تەوەر. 
د. ئازاد نووسیویەتی: « شیعر لە بازنەی  تەعبیركردن لە مەبەستێكی دیاریكراودا، هەوڵدەدات كەرەستەی قسەكردن بگەڕێنێتەوە بۆ سروشتی خۆی، بەو مانایەی كە وشە رەهایە و وەڵامدانەوەی ویستی مۆسیقا و تەعبیركردنە. ئیستاتیكای دەقی شیعریش حەتمییەتی خۆی لەوەدا دەسەلمێنێت، كە پێویستی بە مێینەكردن و مكیاژكردنی زمانی وشەیە  لە ناو  پرۆسەی رامانی قسە و  بنیاتنانی  یەكەیەكی  ئۆرگانیزمیدا».

5
کتێبی: « شیكاری دەق، توێژینەوەی زانستی» 
ئەم کتێی‌ە نووسین و توێژینەوەی پڕۆفیسۆر، د. محەممەد ئەحمەد سەعید، (كەساس جەباری)، ساڵی چاپ  2016،  دووتوێی (326) لاپەڕەیە.
نووسەر لە پێشەكی كتێبەكەدا نووسیویەتی:»ئەم كتێبە كە لە ژێر ناونیشانی شیكاری دەق دایە، بریتیە لە هەشت توێژینەوەی زانستی و ئەكادیمی تایبەت  بە بواری ئەدەب و رەخنە دەربارەی رۆمان و شیعر و زمانەوانی و رەخنەی ئەدەبی.»

6
کتێبی:»میحوەری چواری كەركوك، قەڵغانی بەرگریی دژ بە هێرشەكانی داعش»
ئەم کتێبە لە نووسین و ئامادەكردنی بەڕێز محەمەد قەیتولی، فەرماندە لە هێزەكانی پێشمەرگەی  كوردستان،   كەركوك  (2017) یە. 
كتێبەكە  دۆكیومێنتارییە و لە بەڕێوەبەرێتی گشتی كتێبخانە گشتییەكان ژمارەی  سپاردن  (1472)، ساڵی (2017)ی پێدراوە، لە دوو توێی  342  لاپەڕەدا چاپ بووە. 
لەم کتێبەدا ئاماژەكراوە بە وردەكاری بەرگری هێزەكانی پێشمەرگە و شێكاری تواناكانی و نەبەردییەكانی هەروەها چەندین چاوپێكەتن لەگەڵ  فەرماندەكانی میحوەری چوار و رۆڵی هێزە ئەمنیەكانی كەركوك لە پاراستنی شاری كەركوك و رۆڵی راگەیاندن و ئیدارەی هێزی پێشمەرگە و دوا بەشیش تەرخان كراوە بۆ دۆكیومێنت و وێنەكان.
كتێبەكە سەرچاوەیەكی گرنگە بۆ تێگەیشتن لە وردەكاری بارودۆخی ئەو كاتانە. نووسەر لە بەراییدا  نووسیویەتی:» پێشمەرگە هەمیشە شورایەكی پۆڵاین، هێزیكی لەبن نەهاتوو، خاوەن ئیرادە و ورە بەرز بووە بۆ بەرگریكردن و پاراستنی خاكی كوردستان و نەتەوەی كورد لەو هێرش و مەترسیانەی كەوتونەتە سەر كوردستانی باشوور.»