ئەرسەلان مەحمود
شیعر یان دەقی (دینێک و دوو دنیا)ی هەمزە گوڵانی شاعیر، هەڵگری رەهەندگەلێکی قووڵی ئەدەبی و فەلسەفییە، ئیشکردنە لەسەر دوو دنیابینیی جیا یان دوو تێگەی دژبەر لەفۆرم و پراکتیزە کردندا، رەخنەیە لەسەر دووڕوویی کۆمەڵایەتی و ئاینی، جەختکردنەوەیە لەقوڵایی نێوان دوو دنیا.
ناونیشان و تێما سەرەکییەکان:
ناونیشانی شیعرەکە «دینێک و دوو دنیا» ئاماژەیە بۆ دژبەریی نێوان باوەڕە ئایینییەکان و تێگەی دنیایی، یان جیاوازیی نێوان دوو جیهانبینی کە یەکێکیان زەمینی و ئەویتریان ئاسمانی یان دوو تێگەی باو و دژەباو، نیشان دەدات.
دەستپێک و کێشەی سەرەکی:
شیعرەکە بەوێنەیەکی سۆزداری دەستپێدەکات «دوو کانیاوم لەیەکتر مارە بڕین» ئەم وێنەیە ئاماژەیە بۆ یەکگرتنێکی سازگار و سروشتی، بەڵام دەستبەجێ و بەدوایدا کۆمەڵگە وەک دژبەر دەردەکەوێت و ئەم پەیوەندییە بە «هاوڕەگەز بازی›»ی ناو دەبات.
دژبەری نێوان کۆمەڵگەو تاک:
شاعیر، بە وردیی باس لەململانێی نێوان خواستی تاک و نۆرمە کۆمەڵایەتییەکان دەکات. لێرەدا کۆمەڵگە وەک هێزێکی سەرکوتکەر دەردەکەوێت کە هەوڵ دەدات ئازادییە تاکە کەسییەکان سنوردار بکات.
بەراوردی نێوان دوو دنیا:
شاعیر دوو وێنەی جیا پێشکەش دەکات، یەکەمیان دنیای زەمینیی کە تێیدا خۆشەویستی سازگار و سروشتیی سەرکۆنە دەکرێت و دووەمیان «فیردەوسی بەرین» کە تێیدا هەموو شتێک رێگەپێدراوە. ئەم بەراورد کردنە پرسیار دەخاتە سەر پێوەرە ئەخلاقییەکانی کۆمەڵگە.
رەخنە لە دووڕوویی کۆمەڵایەتی و ئایینی:
لە کۆتایی شیعرەکەدا، شاعیر رەخنەیەک ئاراستەی دووڕوویی کۆمەڵایەتی و ئایینی دەکات، ئەو کەسەی کە دەستنوێژ لەئاوی زەمزەم هەڵدەگرێ، کەچی دێ و لەگەڵ مەعشوقەکەی جووت دەبێت، وێنەیەکە لە دووڕوویی و ناکۆکی نێوان رواڵەت و ناوەڕۆک.
زمان و وێنە شیعرییەکان:
شاعیر لەم دەقەدا بەشێوە و هونەری زۆر بەرز کەڵک لەوێنە شیعرییەکان وەردەگرێت، بۆ نموونە: «هەنار دەمی لەناو دەمی هەنار ناوە» وێنەیەکی زۆر جوان و پڕ مانایە بۆ گوزارشتکردن و دەربڕینی، خۆشەویستیی سروشتیی.
پەیام:
لەکۆتاییدا شاعیر جەخت لەسەر جیاوازیی نێوان «دینێک و دوو دنیا» دەکاتەوە، ئەمە ئاماژەیە بۆ ئەو ناکۆکییە قووڵەی نێوان ئایین و ئایدیاکانی ژیانی رۆژانە. ئەمە رەخنەیەکی قووڵە لە کۆمەڵگەیەک کە لەنێوان باوەڕ و خواستە سروشتییەکانی مرۆڤدا دووچاری دژبەری و ناکۆکی زۆر بووەتەوە. شاعیر بەشێوازێکی هونەریی و فەلسەفیی پرسیار دەخاتە سەر ئەو پێوەرانەی کۆمەڵگە بۆ رەفتاری ئەخلاقی دایناون.
قووڵایی خوێندنەوەکە:
سیمبۆلیزم: هەمزە گوڵانیی بەوریاییەوە سیمبۆلی جۆراوجۆری بەکارهێناوە، بە نموونە: «کانیاو» کە دەکرێ وەک سیمبۆلی سازگاریی و سروشتیبوون ببینرێت، «بەرد» دەکرێ وەک ئاماژەیەک بۆ رەقیی و نەگۆڕیی کۆمەڵگە لێکبدرێتەوە.
دژبەریی: شیعرەکە پڕە لەدژبەری وەک ئەوەی لەبەهەشت هەموو شتێک رێگەپێدراوە، بەڵام لە دنیای واقیعدا زۆر شت قەدەغەن، ئەم دژبەرییە پرسیار دەخاتە سەر چەمکی ئەخلاق و پێوەرە کۆمەڵایەتییەکان.
رەخنەی فێمێنیستی: دەکرێ بڵێین شیعرەکە رەهەندێکی فێمێنیستیشی هەیە، بەتایبەتی کاتێک باس لە ئازادیی ژن دەکات لە بەهەشتدا، دەتوانرێت ئەمە وەک رەخنەیەک لە کۆت و بەندە کۆمەڵایەتییەکان سەیر بکرێت کە بەسەر ژناندا سەپێنراون.
مۆسیقای شیعرەکە: سەرەڕای ناوەڕۆکە قووڵەکەی، شیعرەکە خاوەن ریتمێکی تایبەتە کە لە دووبارە بوونەوەی دەنگەکان و رستە کورتەکاندا دەردەکەوێت.
پێکهاتەی شیعرەکە: شیعرەکە لەسێ بەشی سەرەکیی پێکهاتووە، یەکەم سەرەتا (دۆخی ئێستا)، دووەم ناوەڕاست (وێنەی بەهەشت)، سییەم کۆتایی (ئەنجامگیریی)، ئەم پێکهاتانە یارمەتیی شاعیر دەدەن بۆ گەیاندنی پەیامەکەی بە شێوەیەکی کاریگەر.
رەهەندی فەلسەفی: شیعرەکە پرسیاری قووڵی فەلسەفیی سەبارەت بە سروشتی ئەخلاق، پەیوەندیی نێوان تاک و کۆمەڵگە و چەمکی ئازادیی دەوروژێنێت.
کاریگەریی کەلتوری: دەقەکە رەنگدانەوەی کێشە و ململانێ کــــۆمەڵایـــەتی و کەلتــــورییەکانی کۆمەڵگەی کوردەوارییە، بە تایبەتی پرسی پەیوەست بە ئازادیی تاکەکەسی و نۆرمە کۆمەڵایەتییەکانەوە.
