پ.د.بێرنارد لامیزێت
لە فارسییەوە: ئەرسەلان حەسەن
وشەی وزە لە (energeia)ی یۆنانییەوە وەرگیراوە و بە هێزێکی چالاک دەوترێت، کە ئێمە وەک کارەکتەری کۆمەڵایەتی لە چالاکییەکانماندا بەکاریدەهێنین، بەڵام گرنگیی پرسی وزە بۆ پێگە ئابوورییەکەی دەگەڕێتەوە.
لە راستیدا، وزە لە لایەک رێگەی سامان پەیداکردنمان پێ دەدات و لە لایەکیتر بە تێپەڕینی کات، بووەتە پرسێکی سیاسی، ئەمەش ئەو خاڵەیە جیاوازییەکی زۆر لە نێوان بۆچوونێکدا دروستدەکات، کە وزە لە چوارچێوەی سیاسەتێکی جێبەجێکاری حکومەتدا دەبینێت و تێڕوانینێکیش، کە دەیەوێت بیداتە دەست بەڕێوەبردنی بازاڕ.
نێوەندگیریی هێمایەکی سیاسیی بەرئەنجامی دیالێکتیکی نێوان تاکەکەس و کۆمەڵە لە پەیوەندیی نێوان رەهەندی تاکەکەسی پێگەی هاوڵاتییان و رەهەندی دەستەجەمعی سەر بە کۆمەڵگەدا، وزە نموونەیەکی روونی ئەم نێوەندگیرییەیە، چونکە پێویستی بە پەیوەندیی نێوان رەهەندی تاکەکەسی و پۆتانسێلەکەی و بەکارهێنانی تاکەکەسی وزە و رەهەندی دەستەجەمعی سەرچاوەکانی وزەی بەردەستە لە هەر وڵاتێکدا، بۆیە پێویستە کۆتایی بە لۆژیکی وێرانکەری بازاڕی وزە لەلایەن لیبرالیزم و نیۆلیبرالیزمەوە بهێنین، پێویستە بەکارهێنانی وزە وەک یەکێک لە بناغەکانی هاوڵاتیبوون لە هەژموونی بازاڕ و نامۆبوون رزگار بکرێت و مەرجی یەکسانی لە دەستووردا سەبارەت بەو پرسە بناسرێت.
پێویستە جارێکیتر وزە بە نیشتمانی بکرێتەوە. دەبێت حکومەت و دامەزراوە گشتییەکان سیاسەتێک بۆ پێشبینی کامڵبوونی سەرچاوەکانی وزەی پێویستی وڵات لەبەرچاو بگرن
کارەکتەری سیاسی
سنووردارکردنی رۆڵی وزە تەنیا لە ئەرکەکەیدا و کۆرتکردنەوەی لە سوودی بەرهەمهێنانیدا، رێگریمان دەکات کە تەواو بیری لێبکەینەوە، ئێمە بە بەکارهێنانی وزە دەبینە کارەکتەری سیاسی، چونکە پێگەی فەزای کۆمەڵایەتیمان دیاری دەکات و بەو شێوەیە ناسنامە و دەسەڵاتمان لە فەزای گشتیدا دەردەبڕین. توانای بەکارهێنانی بەرەو تێڕوانینێکی تایبەتی جیۆپۆلەتیکمان دەبات، شەڕی ئۆکراینا و کاریگەریی بەسەر ئەورووپاوە، بە تووندی لەم پرسە ئاگادارمان دەکاتەوە. وزە پێویستی بە دیدێکی تایبەت هەیە بۆ فەزا و ژینگە، لە راستیدا، بەکارهێنانی وزە سەرچاوەی ئالودەبوونی ترسناکی ئەو فەزایەیە، کە تێیدا دەژین و ئەو هەوایەیە کە هەڵیدەمژین، ئەویش بە هۆی گۆڕانکارییەکانی کەش و هەوا لە کاتی پەرەپێدانی بەرهەمهێنانی وزەی نوێدا لە رێگەی وێستگە ئەتۆمییەکان و تۆرباینەکانی با و پانێڵی سۆلار بۆ کۆکردنەوەی تیشکی خۆر و..هتد).
رەخنەکەی مارکس
ئاشکراکردنی هەژموونی ئابووریی لەلایەن لۆژیکی بازاڕەوە، مارکسی بەرەو رەخنەگرتن لە ئابووریی سیاسی برد و لەسەر ئەو بنەمایەش پێویستە جارێکیتر وزە بە نیشتمانی بکرێتەوە. دەبێت حکومەت و دامەزراوە گشتییەکان سیاسەتێک بۆ پێشبینی کامڵبوونی سەرچاوەکانی وزەی پێویستی وڵات لەبەرچاو بگرن، بۆیە گرنگە پلاندانان بۆ بەکارهێنانی جۆرە جیاوازەکانی وزە پەرەپێبدرێت، لە کۆتاییدا دەبێت دڵنیابین کە وزە لە سنوورەکانی کێبڕکێ رزگاری دەبێ، بە تایبەتی ئەمەش هۆکارێکە بۆ ئەوەی یەکێتیی ئەوروپا بە رادەستبوون بە خواستەکانی لیبرالیزم، لە رێڕەوێکی هەڵەدابێت و وڵاتانی ئەندام لە رێکخستنی وزەدا، نابێت یاساکانی ئەوروپا بەسەر وڵاتەکەیاندا بسەپێنن.
سەرچاوە: ir.mondediplo.com
