د.كاروان عەلی
راستە دۆخ و هەلومەرجی نەخوازراو زۆرجار لەیەكمان دەكات، بەڵام بەدەر لەوە، دابڕانی خۆشەویستان دوو جۆری هەیە، یەكێكیان كۆچی ئەبەدییە و جیهانێك یاخود ژیانێك دەكەوێتە بەینەوە لە دەسەڵاتی خۆماندا نییە، ئێمە پێی دەڵێین كاری قەدەر، یان كاری خودایی، یان چارەنووسی مرۆڤ. لێرەدا ئومێدی بینینەوەی ئازیزەكانمان نییە مەگەر ئێمەش وەك ئەوان، كۆچ بۆ دنیاكەیان بكەین، دەرد و شوێنەوارەكانی هەر دەمێنێ و ئازاریشی زۆرە، تا كات تێدەپەڕێت وردە وردە ئەویش كاڵدەبێتەوە، بەڵام زامێك یان قورساییەك لەسەر رۆحمان و سەر سنگمان بەجێدەهێڵێت، سارێژبوونی نییە و روانینمان بۆ ژیان و شتەكانی سەر ئەم زەمینەش دەگۆڕێت. كە لە تەنیاییدا قووڵدەبینەوە لەو دابڕانە و نقوم دەبین تێیدا، گەلێجار بێباك دەبین و فرمێسك لە چاوانمان دێتەخوارەوە، زۆرجار دوای تاوێك هەنسكدان و ئینجا هێوربوونەوەمان، بەڵێن بەخۆمان دەدەین ئیتر ساناتر و هێمنتر و باشتر بژین، بەخشندە بین و ئازاری كەس نەدەین، لێبوردە و دڵ گەورە بین، ئەمجۆرە دابڕانە دەرد و ئازاری زۆرە، ترس لێی لەبن نایە و قووڵە.
جۆرەكەی تری دابڕان، هی هەمان ئەم دنیایەمانە، هی دنیا هاوبەشەكەمانە، هەمان خاك، هەمان ئاسمان و ئەستێرە و مانگمان هەیە، هەمان سروشت و خۆ هەورەكانیشمان هاوبەشن، بەڵام ئەمەیان قەدەر نایسەپێنێت، لێرەدا یەزدان زۆرمان لێناكات داببڕێین، ئەوە دڵی رەقی خۆمانە جیامان دەكاتەوە، ئەگەر هەموو دڵەكانیش وانەبن، هیچ نەبێ یەكێكیان رەقە و ئەویتر لێبوردە، بەڵام خۆ دڵ وەك هیچ نییە، هەموو كبریائو شكۆی مرۆڤی لەخۆگرتووە، بڕیارە شێتانەكانیش هەمووی لای ئەون، بۆیە كە شەیتان سواری ملی بوو، ئیتر هیچ هێزێك نییە نەرمی بكات. ئازاری ئەمجۆرە دابڕانەی خۆشەویستان، لە ئازاری دابڕانە ئەبەدییەكە بەسوێترە، بەردەوامە. لە رێكردن و هاتوچۆ و چۆڵی و ئاوەدانی و هەستان و دانیشتن و كۆچ و گەشت و هەموو كاتێك بیرو هۆشی داگیركردووە.
خۆشەویستێك، كە هەناو و رۆح و دڵ و مێشكی داگیركرد و دواتریش دابڕا، ئیتر بەدوای خۆیدا كارەسات بەسەر مرۆڤدا دەهێنێت. مرۆڤ چەند بەهێز بێت، چەند بەتوانا و عاقڵ بێت، چۆكدادەدا و لاسەنگی دەكات، ماوەیەك لە قسەی دەخات و دەیكات بە كەسێكی تەنیا و مەزڵوم، چونكە لە چاوەڕوانیدا دەیهێلێتەوە، لەنێو یادگارییە زیندووەكاندا بێنەوبەردەی پێدەكات، رێگاكانی ژیانی لێدەكاتە پێچ و پەنای ئاڵۆز و تاریك كە خۆی تێدا وندەكات. ئازارەكانی ئەمجۆرە دابڕانە لای زوڵملێكراو بەردەوامن، بێهودە چاوەڕوانە، چاو دەگێڕێت، نزا بۆ نەرمبوونی دڵە رەقەكان دەكات، هیوا بۆ خۆی دروستدەكات و بەشێكی ژیانی لەچاوەڕوانیدا بۆ راستكردنەوەی هەڵەكان و گۆڕینی بڕیاری دڵەكان بەسەردەبات، وەك چۆن دەیان سیناریۆ بۆ دووبارە بینینەوە و شادبوونەوە لە مێشكیدا دادەڕێژێت.
ساڵێك و دووان و سیانیش تێپەڕین، بیركردنەوە لە ترسی دابڕان و نەبینینەوەی لە مێشكیدا ماخۆلانی بوو، دەرنەدەچوو، پێیوابوو رەنگە ئەمجارە نا جارێكیتر لەیەك دادەبڕێن و ئیتر نایبینێتەوە. لەگەڵ هەموو ئەو بیركردنەوانەدا، دڵی بەجۆرێك دادەخورپا، كە تەزوویەك، موچڕكێك هەموو گیانی رادەچڵەكاند، سییەكانی گەورەدەبوون و هەستی دەكرد خەریكە لە قەفەسەی سنگی دەردەچن. لەو كاتانەدا، تەوژمێكی رەشبینی و گریان تا قوڕگ و هەندێجار سەرووتریش دەهات، لچ و لێوی وشك و دەست و قاچیشی سارد دەبوون، رووخساری رەنگی مردووانی لێدەنیشت. چاوەكانیشی كزو تەڕ دەبوون، دەكزانەوە. گەلێجار هێندەی نەدەما بیداتە پڕمەی گریان، ئیتر زوو ددانەكانی دواوەی لەیەك گیردەكردن، تا دان بەخۆیدا بگرێت و نەڕووخێت.
هەرجارێك كە دەیبینی، دوای باوەشێكی گەرم و توند و درێژ، ماچی نێوچاوان و كوڵمی سوور هەڵگەڕاوی، دوای تێربۆنكردنی پرچ و گەردن و لاملەكانی و دیقەتتدان لە رووخساری، لە چاوەكانی، لە بەژن و باڵای، دوای ئەوەی بۆ ساتێك چاوی دەنوقاند و سەری دەگرت و دەیخستە سەرسنگی خۆی، مۆبایلەكەی دەردەكرد و خۆیان ئامادە دەكرد بۆ وێنە، ئیتر خێرا هەردووكیان زەردەخەنەیەكی پڕ خەم و ئازاریان دەخستە سەر لێوانیان و وێنەیان دەگرت، یەك و دووان و سێ و زیاتر. لە دڵی خۆیدا دەیگوت:
- نەك نەیبینمەوە جارێكیتر، ئەو وێنانە دەكەمە باكگراوندی هەموو شتێكم: كۆمپیوتەرەكەم، مۆبایلەكەم، لا دیواری ژووری نووستنەكەم، هی دانیشتنەكەم، تا هەمیشە لەبەرچاو و هەستمدا بێت.
لەگەڵ وێنەگرتنەكاندا، ئەو بەمەكرەوە دەیگوت:
- ئەوە چییە! دە دیساننن! دەناااا توخوا دە بەسسسە رەسمگرتن.
گەلێجاریش، بـــــــــە نــازەوە رووی وەردەگێڕا، یان دەستێكی دەخستە سەر دەموچاوی و بەزەردەخەنە و پێكەنینەوە بێزاریی دەردەبڕی، تا بڵێی وێنەت زۆر گرتووم، ئاخر ئەو وێنانەت بۆ چییە، چییان لێدەكەیت؟! با خەڵك سەرنجمان نەدەن و تەماشامان نەكەن.
ماوەی ئەو چەند ساڵەی یەكیان دەبینی، وەك دوو سەرگەردان، لەناو ئۆتۆمبێلەكەی، لە بازاڕ و مۆڵەكانی شار، خواردنگە و پاركەكان دەگەڕان و دادەنیشتن، ئەویش زوو زوو وێنەی خۆیانی دەگرت.
جگە لەسێڵفییەكانی، وێنەی بزەو زەردەخەنەی، جووڵە و رێكردنی، ناز و مەكر و هەڵچوونەكانیشی دەگرتن و لە مۆبایلەكەیدا تۆماری دەكردن، سوكنایی و ئارامیی پێدەهات، بەڵام شەوان كە سەیری وێنەكانی دەكردوە، زۆرجار لەگەڵیان دەدوا و كەمێك لێوەكانی دەجووڵاند و لەبەرخۆیەوە دەیگوت:
- سەگباب ئاگات لە خۆتە چەند گەورە بوویت و باڵات كردووە!
یان:
- نازدارەكەی من، كوڵمە سوورەكانت دەڵێی هەرمێی لا سوورەن!
زۆربەی شەوان، لە بیری خەمی دووریی نێوانیان و تەنیاییدا دەبوو، گەلێجار بەدەم هەڵكێشانی ئاهو هەناسەی قوڵەوە، لە بۆشایی ئاسمان، یان لەژوورەوە لە سپێتیی دیوارەكانی ماڵەكەی ورد دەبۆوە، دەردەدڵی بۆ ئەوانیش دەكرد و گلەیی لە دڵی مرۆڤ، لە بەختی خۆی دەكرد. كە بێزاری و بێ ئومێدییش زۆریان بۆ دەهێنا جارجار دەستێكی دەهێنا بە رووخساری ماندوویــــــــدا تا بزانێت هێشتا گەرمیی تێدا ماوە یان نا.
هەموو وێنەكانــــــی كە دەیگرتن، هەر بــــــــۆ باكگراوند و هەڵواسینبوون، چونكە لەهەموو بینینێكدا پێیوابوو ئەوە دواجارە. هەر پێیوابوو ئەو دیارییەی كە خوا پێیبەخشیوە رۆژێك دێت لێی وندەكەن و لە دەستی دەدات، بۆیە داینابوو باكگراوندی ئامێرەكانی و دیواری ماڵەكەشی هەمووی بكات بە وێنەكانی، تا هەمیشە لەبەرچاوی بێت، بۆ ساتێكیش نیگای چاوەكانی لێ ون نەبێت. بە تێپەڕبوونی كات، چەندین وەرز و نزیكەی سێ ساڵێك، دەیان بینین و گەڕان، مۆبایلەكەی پڕبوو تەنها لەوێنە و گرتە ڤیدیۆییەكانی ئەو، دەیان ڤیدیۆ و سەدان و بگرە هەزاران وێنەی تێدا بوو. بیرگەكەی شوێنی هەڵگرتنی هی تری تێدا نەما بوو، دڵیشی نەدەهات هیچ كام لە وێنەكانی بسڕێتەوە، ئاخر دەترسا و دەیزانی رۆژێك دێت ئیتر لێی دادەبڕێت و نایبینێتەوە و دوایی نامۆ دەبن بەیەكتر، ئەوكاتە وێنەكان هەموویان دەبنە تۆماری یادەوەرییەكانی دیدەنیی ئەو و هەریەكەیان چیرۆكێكی دیاریكراو دەگێڕێتەوە.
ناچار وازی لـــــــــە وێـــــــنەگرتن بە كامێــــــــرای مۆبـایلەكەی هێنا، دەستیكرد بە نیگاركێشانی رووخساری، دیمەنی زەردەخەنە و لێوی گۆشتنی، پرچی خاو و چاوە بە رەونەق و درەوشاوەكانی، كە دادەنیشت بەرامبەری، دیقەتی لێدەدا، نیگاكانی هەر جارەی لە بەشێكی رووخسار و جەستەی، هەڵوەستەیان دەكرد، قووڵ دەبۆوە لێی، هەموو جارێك دوای كەمێك تێڕامان و بیركردنەوە، ئیتر دەفتەرەكەی دەردەكرد و قەڵەمەكەی دەستی لە پەڕەیەكی نوێی دەسوو، تابلۆیەكی سادە و ناكامی بچووكی لە رووخساری دەكێشا. لە هەموو دیقەتدانێكدا لێی، بە ئەندازەیەك دڵتەنگ دەبوو كە چاوەكانی پڕ فرمێسك دەبوون و لە حەژمەتان بێدەنگ دەبوو. چەندین دیداریان ئاوا بەڕێكرد، دانیشتن و گەڕان و قسە و باسی زۆریان كرد، دەفتەرەكەش خەریكبوو پەڕەكانی كۆتاییان بێت و پڕبێتەوە، بەڵام ئەوەی لێی دەترسا روویدا، ئیتر بینینەكان دووبارە نەبوونەوە، هەموویان وەستان و نەمان.
ئەوەی پێشبینیی دەكرد بوون بەڕاستی و ئیتر دڵەكان گۆڕان و لەیەكتر دابڕان. چەندەی هەواڵی پرسی، بەنامە و تەلەفۆن، لەم و ئەو سۆراغیكرد، هیچ وەڵامێك و هەواڵێكی نەما. شەیدا و پەرێشان مایەوە، دڵ بریندار و پڕئازار، لەئاستی ئەو لەیەك دابڕانە دەستوپێ سپی و بێهێز مایەوە و دنیای ئەو گۆڕا، مانای ژیان و شتەكانی نێوی جۆرێكی تریان لێهات، بێباك و بێدەنگتر لەجاران مایەوە. لەلای ئەو چاوەڕوانكراو بوو كە نەیبینێتەوە، بەڵام هەمیشە بە ئومێدی بینینەوەشی رۆژگاری بەڕێدەكرد.
ئێوارەیەكی ساردو تەنها، بە وێنەنیگاری پەڕەكانی نێو دەفتەرەكەیدا دەگەڕا چەند دانەیەكیان لێ هەڵبژێرێت و لە چوارچێوەیان بگرێت و هەڵیانبواسێت، ساغ نەبۆوە لەسەرهیچیان، چونكە هەریەكەیان گێڕانەوەی بڕگەیەكی خۆشترینی ژیان بوون بۆ ئەو.
بۆ ساتێك چاوەكانی داخست، دەنگ و بۆن و رووخسار و جووڵە و هەمووی هاتنەوە یادو بەرچاو، بیری لەوە كردەوە كە چۆن مرۆڤ هەندێجار دەگاتە ترۆپكی بێڕەحمی و دڵڕەقی و بێ سڵكردنەوە زوڵم لە ژیان دەكات و بێباكانە هەرچی جوانیی هەیە لەناوی دەبات. ئەو ئێوارەیە سییەكانی بەدەست زەحمەتیی هەناسەدانەوە ماندوو بوون، لەچاوانیشیدا فرمێسك قەتیس دەبوون و دواتر دڵۆپ دڵۆپ بەڕەڵا دەبوون و لە سوچی چاویەوە رێچكەیان دەبەست و بەگۆنایدا دەهاتنە خوارێ تا دواجار لە هەردوو جەمسەری راست و چەپی لێوەكانی كۆتاییان دەهات و ئیتر بڵاوەیان دەكرد.
هاتە سەر مۆبایلەكەی و بەنێو گەلەرییەكەیدا گەڕا، جارێك و چەندین جاری تریش، بەڵام هەموو گرتەیەكیان، مانایەك و خۆشییەك و ئازارێكی دەبەخشی، هەریەكەیان چیرۆكێك و تۆمارێكی ژیان بوون. هەمووی رایاندەچڵەكاند،چەندی بەنێو وێنەكاندا گەڕا، بەڵام لەسەر هیچیان ساغ نەبۆوە بیانكاتە باكگراوندی هەموو شتەكانی. بەدیار یەكێك لەوێنەكانی ناو مۆبایلەكەیەوە خەمبارتر لە جاران تاوێك وەستا، وێنەكە سێڵفیەكی ئێوارەیەكی ساردی خۆیان بوو، كە سەریان نابوو بەسەری یەكەوە و هەردووكیان بە زەردەخەوە، بە چاوێكی تەڕەوە دیقەتی زوومی كامێـــــــرای مۆبایلەكەیان دەدا و لەپشتیشیانەوە چەند باڵەخانەیەكی بەرز دەردەكەوتن. دواتر هەمووی بەلاوەنان، دەفتەر و مۆبایلەكەشی وەلانا، لەبەرخۆیەوە بەدەنگێكی لەرزۆكەوە گوتی:
- رۆڵەكەم، جا هەموو وێنەكانت ئەوەتان لە خەیاڵ و مێشكمدا هەڵكۆڵراون، هەمووی بەیەكەوە لەگەڵ دەنگ و بۆن و جووڵەكانت، نـــــاز و مەكـــــر و زەردەخـــەنـــــەكــــــــانیشت لەبەرچاومن و هەرگیز لاناچن! چ پێویست دەكات دانەیەك و دووانیان هەڵواسم و بیانكەم بە باكگراوندی ئامێر و دیوارەكانی ماڵەكەم!
