عیماد ئەحمەد
40 ساڵ زیاترە لە شارەكەم خانەقی، بەدیاریكراوی لە (جەلەوە) دووركەوتوومەتەوە، بەڵام ئەو دووانەیە وەكو سێبەر بەردەوام لەگەڵمدان و بیرەوەرییەكانی ئەو رۆژانەم لە ناخ و دەروون و دڵمدا هەڵگرتوون. خانەقی بەدەست سیاسەتی تەعریب و وێرانكردن و پەراوێزخستنەوە گۆڕاوە، بەڵام خۆشەویستی و ئینتمای من بۆ ئەو شارە هەر وەك خۆیەتی و هەرگیز گۆڕانكاری بەخۆیەوە نابینێت.
(جەلەوە)ش جەلەوەی جاران نییە و زۆر گۆڕاوە، باخ و ئاوی ئەڵوەن و خانووە قوڕەكان وەكو خۆیان نەماون، بەڵام یادەوەرییەكانیان لەگەڵمدان و ژیانیشم تێكەڵی ئەو رۆژگارە بووە! ئەگەر زیادەڕەوی نەبێت هەموو ساتێك پڕ بە دەم هاوار دەكەم: كوردستانم خۆش دەوێ... خانەقینم خۆشتر دەوێ... شەیدای جەلەوەم...!.
لە كتێبـی (درەوشانەوەی مێژوو)دا باسی چەندین كەسایەتیی گەڕەكی جەلەوەم كردووە، پێویستە باسی هەندێكی تریش بكەم لەوانە پیاوێكی نامۆ بە ناوی ئەبو عەلی... جاروبار منداڵانی گەڕەك بە دوای دەكەوتن، هاواریان دەكرد: (ئەبو عەلی شەواڵ كەو، تەقتەقەكەی نیوە شەو). ئەبو عەلی ناوی حوسێن بوو، ناوی باوكی نەزانراوبوو، كەسوكاری نەبوو وەكو كوارگ بە تەنها لە ساڵانی پەنجاكانی سەدەی رابردوو لە جەلەوە هەڵتۆقیبوو و لە بان ئەڵوەن بەرەوڕووی سەرایی كۆن، لە ژوورێكی خانووە قوڕە بێ پەنجەرەكەی میم تاوس، بە تەنیا شەوگاری بەسەردەبرد و رۆژی دەكردەوە، تێكەڵاویی كەسی نەدەكرد، سەروەت و سامانەكەی تاقە كەرێك بوو، رۆژانە بەردەوام بە دوایەوە بوو بۆ پەیداكردنی بژێویی ژیانی.
ئەو پیاوە بە شێوە و زمان و فۆنێتیك لە خەڵكی خۆمان نەدەچوو، پیاوێكی یەكجار قۆز، سپی رەنگ، چاو زەرد، برۆ رەش و درێژ، قژ و ریش و سمێڵ پڕ و رەش، پەنجە درێژ و قەڵەمی، دەم و لێو كاڵ، باڵابەرز، ناوقەد حەیزەرانی.
وەك وتم هیچ سەرچاوەیەكی ژیان و گوزەرانی نەبوو، بەجۆرێك تەنیا ئەو جلە كۆنانەی لەبەردەكرد كە خەڵكی جەلەوە پێیان دەدا لە جۆرەها كراس و بلوز و دشداشە و چاكەت و پاڵتۆ بە رەنگ و ئەندازەی جیاواز، ئەو هەمیشە پێڵاوی لاستیكی لەپێدەكرد لەگەڵ چەند گۆرەوییەك. ئەبو عەلی جامانەی بەشێوەیەكی تایبەت دەبەست، وەك باس دەكرا جاروبار درەنگە شەوان بە دزی خەڵكەوە لە چایلخ نزیك كۆپری گەورە لە روباری ئەڵوەن خۆی دەشۆرد.
وەكو باسم كرد ئەو تەنیا كەرێكی هەبوو، رۆژانە دەچووە دێهاتەكانی دەوروبەری خانەقی بۆ كۆكردنەوەی زەكاتی خەرمان، لە هاوینانیش بە شەڵتە و گوێدرێژەكەی بە 50 فلس خۆڵی بۆ خەڵكی دەهێنا بۆ سواقی بان خانی و چاككردنەوەی خانوو و دروستكردنی تەنووری قوڕ.
لە ساڵی (1977) كاتێك رژێمی عیراق هەڵسا بە سەرژمێریی گشتی، ئەو رۆژە ئەبو عەلی لە 100 كون خۆی شاردەوە، بەڵام نەمانزانی بۆ...؟!
خواردنی ئەو لەسەر خەڵكی گەڕەك بوو، ئێواران وەكو فەقێی مزگەوت بەسەر ماڵاندا دەگەڕا بۆ كۆكردنەوەی خواردن...
ساڵی (1970) دوای بەیانی 11 ئازار خەڵكی خانەقی شەیدای دەهۆڵ و زورنا و هەڵپەڕكێ بوون، دەسەڵاتی ئەو كاتە نەیدەهێشت ئاهەنگ سازبكرێت بەبێ ئیزن و ئیجازەی قایمقام. ئەبو عەلی تەمەنی نزیكەی (30) ساڵ بوو كەچی سونەت نەكرابوو، دوای ئەو هەموو ساڵە بە رەزامەندیی خۆی و پشتیوانیی گەنجانی گەڕەك، عەریزەیەك پێشكەش بە قایمقام كرا بۆ سونەتكردنی ئەبو عەلی. بۆ سونەتكردنەكە دوو شەو دوو رۆژ دەهۆڵ و زوڕنا و هەڵپەڕكێ و رەشبەڵەك بەردەوام بوو لە جەلەوە.
دوای ئەو هەڵپەڕكێ و خۆشییە، سەرەنجام ئەبو عەلی تووشی ئیلتیهاب بوو، بەردەوام بەدەستی دشداشەكەی بەرزدەكردەوە بۆ ئەوەی بەری نەكەوێ، هەندێ كچ و گەنجی گەڕەك دەچوون بۆ لای بۆ گێچەڵ پێكردن و پێكەنین و دەیانووت ئەبو عەلی سەحەتت چۆنە؟ ئەویش یەك سەر دەیوت دەستتان ماچ دەكات و هەوڵی دەدا دشداشەكەی بەرزبكاتەوە و پیشانیان بدات، ئەوان یەكسەر هاواریان دەكرد: نەكەی نەكەی ئەبو عەلی...!.
من لە پایزی ساڵی (1983) خانەقیم جێهێشت و پەیوەندیم بە شۆڕشەوە كرد و ئەبو عەلیم لە جەلەوە جێهێشت و ئاگام لە هەواڵی نەما، دوای چەند ساڵێك دەنگوباسی دیارنەمانی ئەبو عەلی-مان پێگەیشت، وەكو ئاوابوونێكی هەتاهەتایی ئەستێرەیەكی ناوازەی جەلەوە كە تائێستاش چارەنووسی نادیارە و كەس هیچی لەبارەوە نازانێت.
ئایا لە شوێنێكی نادیار رۆحی تەسلیم كرد و كەس پێی نەزانی و ژێر خاكی جەلەوەی نەبوو بە نسیب...؟!، یان كوژرا و سەرنگوم كرا... ؟!، یان كاری تایبەتی خۆی تەواوكرد و جەلەوەی جێهێشت و گەڕایەوە بۆ خاك و مەنزڵگای خۆی...؟!، هەرچییەك بێت دەبوو ئەبو عەلی و شێوازی ژیانی ئەو پیاوە و سەرجەم خەڵكەكەی تەواوی جەلەوە نەخشێكی جوانی لە یادەوەریی مندا بەجێبهێڵێت، بەجۆرێك تاق و دیواری ژیانی من بڕازێنێتەوە، كە دڵخۆشم و واملێدەكات بە نووسین و گێڕانەوەی لەگەڵ خوێنەرانی ئازیز بەشی بكەم.
ئەبو عەلی
