یەكێتی، حزبی سەروەرییەكان ‌و رێبەری جیاوازییەكان

یەكێتی وەكو زەرورەتێكی مێژوویی لەناو هەناوی كۆمەڵانی خەڵكدا لە دوای نسكۆیەكی گەورە بەكۆمەڵێك جیاوازیی بنەڕەتییەوە لەدایكبوو. لەڕاستیدا جیاوازیی ‏یەكێتیی نیشتمانیی لەگەڵ لایەنەكانی تردا ئەوەیە، كە یەكێتی هەر لە سەرەتاوە لە فۆڕمی نیمچە بەرەیەكدا، بە بیروباوەڕی جیاواز و بەرنامەی جیاوازەوە دروستبوو. ‏لە دوای ئەم دامەزراندنەشەوە شۆڕشی نوێی هەڵگیرساند و دواتریش بەدروشمە گرنگەكانی مافی چارەی خۆنووسین بۆ خەڵكی كوردستان‌و  دیموكراسی بۆ عیراق ‏جارێكی دیكەش خۆی لە حزبەكانی دیكە جیادەكاتەوە. هەروەك چۆن یەكێتی توانی وەكو یەكەم حزبی كوردستانی خەباتی شاخ‌ و شار بەیەكەوە ببەستێتەوە و نموونە ‏دەگمەنەكانی لە چەشنی داستانی هەڵۆی سوور لە مێژووی بزووتنەوەی رزگاریی نیشتمانیی خەڵكی كوردستان لە مێژوودا تۆماربكات.‏

خەبات بۆ نەتەوە و دیموكراسی

هەر لە سەرەتاوە یەكێتی بڕیاری وابوو، كە بەشێوەیەكی دیموكراسییانە ئەو ناوچانە بەڕێوەببات كە لە ژێر كۆنترۆڵیدا بوو. لەم پێناوەشدا ئەنجومەنی گوندەكانی ‏لە ناوچە ئازادكراوەكانی شۆڕشدا دامەزراند. سەرباری ئەوەی كە یەكێتی وەكو هێزێكی سیاسیی نوێ لە خەباتی سەخت‌ و دژواردا بوو، بەڵام وێڕای ئەوە بڕواشی وابوو ‏كە دەبێت لەپاڵ خەباتی نەتەوایەتییدا، خەبات بكات بۆ دیموكراتیزەكردنی حوكمی عیراق‌ و رووخاندنی دیكتاتۆری لە عیراقدا. لەپاڵ ئەمانەشدا یەكێتیی نیشتمانی ‏بڕوای بەخەباتی جیاوازیی رێكخراوە دیموكراتییەكانیش هەبوو، بۆیە هەر لە سەرەتاوە چەندین رێكخراوی دیموكراتی‌ و پیشەیی دروستكرد. هەروەك چۆن بڕواشی ‏بەخەباتی بەرەیی هەبوو بۆئەوەی بتوانرێت بەو بۆچوونە جیاوازانەوە بەرگریی لە میللەتەكەمان بكرێت. بێگومان هەر لەم پێناوەشدا بوو كە یەكێتی چەند ‏مینبەرێكی جیاوازی لەناو خۆیدا كۆكردەوە.‏


بەردەوامیی لە داهێنان

لە مێژوودا یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەسەر بنچینەی خەبات لەپێناوی هەژاران‌ و رەنجدەراندا دروست بووە. واتە یەكێتی هەر لە سەرەتاكانی وێنابوونییەوە شۆڕشی ‏رەنجدەرانی بیروبازوو بووە. شۆڕشێك كە تیایدا دواتر كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستان لەژێر چەتری یەكێتیدا دەبێتە داینەمۆ. بێگومان روونیشە هەر لە سەرەتاوە ‏خەباتی كۆمەڵە خەبات بووە لەپێناوی مافی چینە چەوساوەكان لەناو سەرانسەری كۆمەڵگەی كوردستانیدا.‏
لەڕاستیدا یەكێتی لە مێژووی خۆیدا نەك هەر جیاوازبووە لە لایەنەكانی تری سەر گۆڕەپانە سیاسییەكە، بەڵكو داهێنەریش بووە. دەتوانین بڵێین یەكێتی داهێنەربووە ‏لە دروستبوون‌ و لەبنیاتنانی روئیای جیاواز و دەنگی جیاواز و بیركردنەوەی جیاواز. یەكێتی جیاوازبووە لە وێناكردنی فۆڕمی جیاواز لەناو كایە جۆربەجۆرەكانی حزبایەتی‌و ‏سیاسەت‌و پێشمەرگایەتی بەدرێژایی ساڵانی شۆڕش. جیاوازییەك كە لەناو شۆڕش‌و لەناو كوردایەتی‌و لەناو حزبایەتیشدا بەڕۆشنی دەردەكەوێت‌و لەگەڵ خۆیدا ‏دەتوانێت حزب‌و شۆڕش‌ و كۆمەڵگە بەدەوری ئازادیی‌ و رزگاریدا كۆبكاتەوە. هەر بۆیەشە كە دەبینین تەنانەت لە سەردەمی ئەنفال‌ و كیمیابارانیش‌ و لە دوای ئەو ‏سەردەمەشەوە، وێڕای هەلومەرجە هەرە سەختەكان، یەكێتی لە داهێنانی خۆی بەردەوام دەبێت‌ و لە خەباتی پارتیزانیشدا دەتوانێت بەجۆرێكی‌تر خەباتی شاخ‌ و شار ‏رێكبخاتەوە.‏
رێكخستنەوەیەك كە تیایدا لە پاڵ مەفرەزە پارتیزانەكانی دوای ئەنفالدا، رێكخستنەكانی شاریش دەتوانن رۆڵێكی گەورەیان هەبێت لەهەستانەوەی رۆحی بەرگریی ‏ئینسانی كورد لەسەردەمەكانی نائومێدیی دوای ئەنفالدا. هەروەكو چۆن لەدوای ئەو مێژووەش یەكێتی دەتوانێت لە داهێنانەكانی بەردەوام بێت‌و لەوێناكردنی ‏قۆناغێكی مێژوویی گرنگدا رۆڵی سەركردایەتیكردن‌ و رابەرایەتیكردن بگێڕێت، شان بەشانی لایەنەكانی ناو بەرەی كوردستانی. راپەڕینێك كە دیسان تیایدا لەسەر ‏دەستی یەكێتی‌ و هێزەكانی دیكەی سەر گۆڕەپانە سیاسییەكەدا لە مێژووی نزیكدا یەكەمین هەڵبژاردنی ئازاد و یەكەمین پەرلەمان‌ و یەكەمین حكومەتی كوردی دێتە ‏بەرهەم‌ و لەوێشەوە دەروازە راستەقینەكانی ئازادی بەڕووی ئینسانی كورد و كۆمەڵگەی كوردیدا دەكرێتەوە و پارتەكان‌ و رێكخراوەكان‌ و میدیا و دامەزراوەكانی دیكەی ‏كۆمەڵگەی دیموكرات‌ و كۆمەڵگەی مەدەنی‌ و كۆمەڵگەی ئازاد، بوونی خۆیان لە دنیای واقیعدا بەرجەستە دەكەن.‏


ئازادیی لای یەكێتی

ئێمە وەكو یەكێتی دەتوانین بڵێین نەك لە ئێستادا، بەڵكو كە لە شاخیش بووین، بڕوامان بەئازادیی رادەربڕین هەبووە. لەو سەردەمانەوە بۆ راپەڕین‌ و لەڕاپەڕینیشەوە بۆ ‏ئێستا بەگوێرەی پەرەسەندنەكانی میدیا و بوارەكانی لە جوگرافیای دەسەڵاتدارێتی یەكێتیدا، خەڵك بەئازادیی بۆچوونی خۆی دەربڕیووە، گۆڤاری خۆی هەبووە، ‏رادیۆ و تەلەفزیۆنی خۆی هەبووە. رۆژنامەی ئازادی خۆی هەبووە و نووسەران‌ و میدیاكاران‌ و رووناكبیرانیش بێ پەروا نووسینی خۆیان ئازادانە نووسیووە و رەخنەی توند و ‏زمانی زبریان ئاراستەی خودی یەكێتیش كردووە، لەوەش زیاتر هەندێكجار لەناو ئەم فەزا ئازادەی یەكێتیدا، چەند جیابوونەوەیەكیش روویداوە و گرووپی جۆراوجۆر ‏ئیعلانی جیابوونەوەی خۆیان لەناو یەكێتیدا كردووە. هەتا لە سەردەمی شاخیشدا ئەمە روویداوە و جاری واش هەبووە بەداخەوە بەو هۆیانەوە خوێنیش رژاوە، بەڵام ‏هەتا ئەوكاتانەش ئەگەر بەویژدانەوە حوكم بدەین، دەتوانین بڵێین یەكێتی ئا لەو كاتانەشدا هەوڵیداوە كەمترین خوێن بڕێژرێت‌ و پرسەكان‌ و ناكۆكییەكان لەڕێگەی ‏دیالۆگ‌ و لەڕێگەی سیاسییەوە چارەسەر بكرێن. بێگومان لەشاریشدا ئەم جیابوونەوەیە روویداوە. ئەگەر لێرەدا نموونەی گۆڕان باس بكەین كە نەهج‌ و بەرنامەیەكی ‏تازەیە و خۆیان نەكردە وارسی یەكێتی‌ و لەڕووی سیاسی‌ و مێژووییەوە لە یەكێتی جیابوونەوە و یەكێتیان بۆ یەكێتییەكان بەجێهێشت‌و خۆیان رێبازێكی تریان گرتەبەر. ‏بۆیە لێرەدا لەگەڵ ستایش‌ و مرونەتی یەكێتیدا، دەتوانین بڵێین هەم یەكێتی‌و هەم گۆڕان بەحیكمەتەوە ئیدارەی وەزعەكەیان داو بەحیكمەتەوە مامەڵەیان كرد. لەم ‏نێوەندەشدا دەتوانین بڵێین رۆڵی مام جەلال چ لەشاخ‌و چ لەشار لەڕابردووەوە بۆ ئێستا ڕۆڵێكی مێژوویی گەورە بووە.   ‏


سیمبولی دیموكراسی‌ و پێكەوەژیان


یەكێتی جگەلەوەی كە لە كوردستاندا لەسەردەمانی هەڵگیرساندنی شۆڕشی نوێوە بۆ ئێستا جێگە دەستی دیارە، لەپرسی دیموكراتیزەكردنی عیراقیشدا كاریگەریەكی ‏مێژوویی گەورەی هەبووە. ‏
مام جەلال كە سكرتێری گشتیی یەكێتییەو یەكێتیش حزبێكی كوردستانییە، یەكەمین سەرۆك كۆماری هەڵبژیردراوی ئازادانەی ناو مێژووی كۆن‌ و نوێی عیراقە، ‏بێگومان ئەمەش بەهیمەتی یەكێتی‌ و هەموو باڵەكانی بزووتنەوەی كوردایەتی‌ و هاوپەیمانەكانی لەسەرانسەری عیراقدا. واتە تاكە سەرۆك كۆمارێكە كە بۆتە سمبوڵی ‏برایەتی‌و پێكەوەژیان‌و بنەماكانی سازان لە عیراقدا و لەناو سەرۆكەكانی ناوچەكەدا لە ئێستاشدا تاقانە سەرۆكێكی جیاوازە. چونكە لە بەهاری عەرەبیدا بینیمان زۆربەی ‏سەرۆكەكان لە لایەن خەڵك‌ و گەلەكانیانەوە یەك بەدوای یەكدا رووبەڕووی دروشمی (ارحل) بوونەوە، بەڵام مام جەلال-مان بینی بەپێچەوانەی هەموویانەوە هەموو ‏گەلانی عیراق داوای (ارجع)یان لێدەكرد، بێگومان ئەمەش ئاماژەیەكی ئێجگار گرنگە و پێویستە لەسەری بوەستین. ‏
لەسەر ئاستی دنیاش كە ئێستا یەكێتی بۆتە ئەندامی كارای سۆسیالست ئینتەرناشنال كە دیسان ئەوەش بێگومان دەستكەوت‌و قازانجێكی مێژوویی‌و سیاسیی ‏گەورەیە هەم بۆ یەكێتی‌و هەم بۆ كۆمەڵانی خەڵكی كوردستانیش، چونكە بەهۆی ئەندامبوون لەو رێكخراوە جیهانییەوە، ئێستا ئاسانتر دەتوانین دەنگی خۆمان ‏بگەیەنینە خودی ئەو رێكخراوە و رای گشتی نێودەوڵەتیش بەتایبەت كە دەزانین سۆسیالست ئینەرناشناڵ کاریگەریی گەورە و گرنگی هەیە نەك هەر لە ئەوروپادا بەڵكو ‏لەسەر ئاستی جیهانیشدا. ‏


سیاسەتی هاوچەرخانە

لە ئەمڕۆشدا لەسەر ئاستی رێكخراوەیی كە بێگومان وەزع‌ و هەلومەرجی كوردستان تەواو جیاوازە لە وەزع‌ و هەلومەرجی پێشوتر، لەڕووی كۆمەڵایەتی‌ و ئابووریی‌ و ‏سیاسییەوە، زۆر گرنگە یەكێتی وەكو حزبێكی سیاسیی هاوچەرخ مامەڵە بكات‌و بەپێی واقیع بەرنامەكانی دابڕێژێت،  هەوڵیش بدات ئەو واقیعە بگۆڕێت. وەكو ‏دەزانین ئێستا خەبات، خەباتی جەماوەرییە و سەردەمەكە تەواو جیاوازە لە سەردەمانی شۆڕش‌ و لە سەردەمانی راپەڕین‌ و بگرە دوای راپەڕینیش. لەم پێناوەشدا یەكێتی ‏باشتر وایە بیر لەوەبكاتەوە نەهجی خۆی بگۆڕێت‌و هەوڵبدات لە سەردەمەكە حاڵی ببێت كە سەردەمی خەباتی جەماوەری و سەردەمی هەڵبژاردنەو بۆ ئەو وەكو ‏هێزێكی سیاسیی هاوچەرخ زۆر گرنگە زۆرترین پشتیوانی كۆمەڵانی خەڵك مسۆگەر بكات‌و دەنگ كۆبكاتەوە و بەشێوە دیموكراتی‌و ئارامەكە لە خولەكانی ‏داهاتووشدا دەسەڵات بگرێتەوە دەست. ‏
هەربۆیە ئەمڕۆ كاتی ئەوەیە، شێوازی كاری رێكخراوەییمان بگۆڕین‌ و خەباتەكەمان بەشێویەك بێت لەگەڵ بارو زروفی كۆمەڵگەدا بگونجێت. پێویستە یەكێتی هەوڵ ‏بدات ببێتە حزبی دەنگدەران‌ و بە پێشكەشكردنی پڕۆژەی سیاسی‌و كۆمەڵایەتی‌و خزمەتگوزاریی كاریگەرو گونجاو، سەرنجی جەماوەر بەلای خۆیدا رابكێشێت‌و ‏بەهێنانی دەنگی زۆرینە جارێكی دیكەش دەسەڵات بگرێتەوە دەست‌ و خزمەت بەكۆمەڵانی خەڵك بكات. ‏
لەڕاستیدا یەكێتی لە ئێستادا پێویستی بەگۆڕانکاریی ریشەییە، بەڵام گۆڕانكاریی ریشەیی بە کۆنگرە دەكرێت. بۆیە پێش کۆنگرە پێویستە مەكتەبی رێكخستن خۆی ‏سازبدات‌و بەرنامەی نموونەیی بۆ كاری رێكخراوەیی پێشكەش بكات‌و بزانێت، هەروەك چۆن شێوەی خەباتمان گۆڕاوە، ئاوەهاش شێوەی كاری رێكخراوەیی‌و ‏زەمینەكانی كاركردنی رێكخراوەیمان گۆڕاون. ‏


كام جۆر لە حزبایەتی؟

بۆ ئەم سەردەمە دەبێت شێوازی رێكخستنەكانمان، شێوازی كاركردنمان گونجاو بێت لەگەڵ ئەو شێوە خەباتەی كە ئەمڕۆ لە ئارادایە. بەتایبەت كە لە ساڵانی رابردوودا ‏بەئەزموون بۆمان دەركەوت نوێبوونەوە لەناو یەكێتیدا بەبڕیارێكی سەرەوە ناكرێت‌ و گۆڕانكاری و نوێبوونەوە پێویستیان بەدیراسەیەكی باش‌و بەپلانێكی ‏رێكخراوەیی شایستە هەیە. لێرەدا دەكرێت سامپڵ لە ئەزموونی شوێن‌و وڵاتانی جیاجیا وەربگیرێت، بۆ گۆڕینی شێوەی خەبات‌ و كاری رێكخراوەییمان، بێگومان ‏ئەمەش پێویستی بەبڕیارێكی شۆڕشگێڕانەی دەستەجەمعی‌ و پڕ لە جورئەت هەیە. ‏
كاتی ئەوە هاتووە دان بەوەدا بنێین كە كاری رێكخستن لە ئێستادا زۆر جیاوازە لەبیست ساڵی پێشووتر. ئەمەش بەدەستی من‌ و تۆ نییە، بابەتەكە وای لێهاتووە. ‏
گرنگە لێرەدا مەكتەبی رێكخستن بەهەماهەنگی لەگەڵ مەكتەبەكانی تردا هەوڵی گۆڕینی كاری رێكخراوەیی بدات، دەزانم ئەمە دەبێت بەعەمەلی ئەزموون ‏بكرێت‌ و بەبڕیار ناكرێت. هەر لەسەرەتاشەوە بڕوام وابووە كە هەر مەڵبەندە و بەشێوازی تایبەتی خۆی كاری رێكخراوەیی بكات، چونكە مەڵبەندێك بۆ ‏مەڵبەندێكی تر كاری رێكخراوەیی جیاوازە و باشتر وایە شێوەی رێكخستنەكەمان بكەینە شێوەیەكی جەماوەری‌ و لە شێوازی تەقلیدی دەربچێت، بۆئەوەی بتوانین ‏یەكێتی لە حزبی بارەگا و حزبی شێوە وەزیفییەوە بگۆڕین بۆ حزبێكی جەماوەریی.‏
بێگومان لەپاڵ رێكخستنیشدا یەكێتی پێویستە پەرە بەڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی بدات، پێویستە گرنگی زیاتر بەڕێكخراوە مەدەنی‌و پیشەییەكان بدەین‌و ‏بایەخی زیاترمان بۆیان هەبێت‌ و كادرەكانمان واڕابهێنین كە مەیدانیتربن‌و بەشێوەیەك ئیش بكەن كە تەعبیر لە داخوازییە هەنوكەییەكانی خەڵكی كوردستان بكەن. ‏بەجۆرێك كە ئیتر بۆ لەمەودوا خەباتی یەكێتی گرێدراوی ئەو خواستە خزمەتگوزارییانە بێت كە خەڵكی كوردستان داوای دەستەبەركردنیان دەكات. ئەمە پێویستە ‏بەجۆرێك بێت كە ئیتر یەكەمین بەرگریکاری داخوازییەكانی خەڵك یەكێتییەكان خۆیان بن. ‏


سیاسەتی خۆگونجاندن

لەم رووەوە دەبێت یەكێتی بزانێت كە پێویستە ئیدی سەركردەكانی، كادر و ئەندامە ئەكتیڤەكانی، كادری پیشەیی‌ و مەیدانی‌ و خاوەن بیرو باوەڕ و دیسپلین بن. پێویستە ‏ئیتر سەركردایەتی‌ و كادرانیش ئەزموون لە هەڵەكانی خۆیان وەربگرن‌ و رێگە لەوە بگرن  كە هەڵە و كێماسییەكانی رابردوو، لە هەڵبژاردنەكانی داهاتوودا دووبارە ‏بكرێنەوە.‏
‏ بێگومان ئەوە بەوە دەكرێت كە ستراكچەری كاری رێكخراوەیی خەباتمان بگۆڕین. من دڵنیام ئیرادە هەیە، بەڵام دەبێت بەرنامەی بۆ دابنێین. ‏
لەم بارەیەوە پێویستە لەئەزموونی وڵاتانی ترەوە فێرببین، بۆ نموونە لە ئەزموونی پارتی داد و گەشەپێدان‌ و لە ئەزموونی پارتی ئاشتی‌ و دیموكراتی لە توركیا ‏لە كوردستانی توركیا یان لە ئەزموونی گۆڕان كە بێگومان ئەزموونی ئەوانیش ئەزموونێكی تازەیە لە كوردستانی عیراقدا. لەم رووەوە یەكێتی هەمیشە رچەشكێن‌ و ‏داهێنەربووە. هەمیشە بێ دوو دڵی خۆی گونجاندووە لەگەڵ بارودۆخەكەدا و ئێستاش گرنگە یەكێتی هەر ئاوا داهێنەر بێت‌ و ترسی لە داهێنانە گرنگەكانی ناو حزب‌ و ‏ناو سیاسەت‌ و ناو كۆمەڵگە نەبێت‌ و سەركردایەتی بەرنامەی نوێ‌و كاری رێكخراوەیی نوێ‌و حزبایەتی نوێ بكات. بێگومان ئەمەش بەسەركردەی نوێ‌و بەكادری ‏نوێ‌و بەعەقڵ‌و بیركردنەوەو میكانیزمی نوێ دەكرێت.‏
ئێستاش وێڕای ئاستەنگەكانی بەردەمیشی، بەڵام دیسان دەبینین هەر یەكێتی حزبێكی سیاسی پێشەنگ‌و هاوچەرخە. حزبێك كە خەبات دەكات بۆئەوەی ‏بەشێوەیەكی دیموكراسی دەسەڵاتی لەدەستدا بمێنێتەوە.‏


جیاوازی‌ و هاوپەیمانی

‏لە ماوەكانی رابردووشدا یەكێتی كە بەشێك لە دەسەڵاتی لەدەستدابووە و لە هەندێك كابینەدا سەركردایەتیی حكومەتی كردووەو لەهەندێك كابینەی دیكەشدا هاوبەشی ‏راستەقینەی حكومڕانی بووە. بێگومان لە چوارچێوەی دەسەڵاتەكانی خۆیدا پێویست بووە ئەو بەرنامانە جێبەجێبكات كە خۆی بڕوای پێی هەبووە. دیارە بەم ‏واقیعەش یەكێتی تەنها توانیوێتی بەشێك لەبەرنامە ستراتیژیی‌و خزمەتگوزارییەكانی جێبەجێبكات، دەشزانین بەشێكی گرنگی ماوە. بەڵام دەبێت ئەوەش بزانرێت ‏كە ئێمە شەریكین لەگەڵ لایەنەكانیتر لە فەرمانڕەواییدا، بەتایبەتی لەگەڵ پارتیدا كە رۆشنە ئێمە دوو حزبی جیاوازین‌ و دوو بەرنامە و دوو ستراتیژی ‏جیاوازی خزمەتگوزاریمان هەبووە و هەیە و لە تەمەنی دەسەڵاتدارێتیماندا هێزێك نەبووین بەتەنیا حوكمی هەموو كوردستان بكەین‌ و دەرفەتمان هەبێت هەرچی نەهج‌ و ‏بەرنامەی حوكمڕانییمانە جێبەجێیان بكەین، چونكە مەعلومە زۆربەی كابینەكان بەفرەلایەنی بەڕێوەبراون، جگە لە كابینەی شەشەم نەبێت كە لەسەردەمەكەیدا بۆ ‏یەكەمجار ئۆپۆزسیۆنێكی بەهێز دروست بوو. لێرەوە یەكێتی ئیدی پێویستە وەكو حكومەتی هاووڵاتی‌ و وەكو حكومەتی هەموو كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان سەیری ‏چەمكەكانی بەڕێوەبردن‌و حوكمڕانی بكات‌ و جدیانەتر داوای یەكسانی و دادپەروەریی كۆمەڵایەتی بكات‌و لێبڕاوانەتر داوای دەستەبەركردنی بنەماكانی سۆسیال‌و ‏چەسپاندنی مافەكانی مرۆڤ‌و سەروەركردنی یاساو داوای ئیدارەدان‌و بەكارهێنان‌و دابەشكردنی یەكسانی لەپرسی داهات‌و ئابووریی وڵات بكات‌و زیاتر پێداگریی ‏بكات لەوەی كە ئیدی دەبێت ئەم وڵاتە لەسەر سیستەمێكی هاوچەرخانەترو دادپەروەرانەتر بەڕێوە ببەین. ‏
لیرەدا یەكێتی پێویستە دیدێكی تەواو جیاوازی هەبێت. جیاواز بێت بۆ سەرجەم ئەم پرسانە، تەنانەت لەگەڵ حزبە هاوتاو هاوپەیمانەكەشیدا كە پارتی دیموكراتی ‏كوردستانە. ئاخر دەبێت بزانین ئێمە وەكو یەكێتی جیاوازیمان هەیە، تایبەتمەندیی خۆمانمان هەیەو هەرگیز ناكرێت ئەو جیاوازی‌و تایبەتمەندیانە نەپارێزین. بەڵام ئایا ‏چۆن ئەم جیاوازی‌و تایبەتمەندییەی خۆمان دەپارێزین؟ ‏


هێزێكی حساب بۆكراو 

لەڕاستیدا باوەڕم وایە تایبەتمەندیی یەكێتی بەوە دەپارێزرێت كە رەخنەی لێبگرین‌ و لەسەری بنووسین‌و پێشنیازی جدی بۆ بكەین‌و كاری هەرەوەزیی بۆ بكەین‌و ‏بەرنامەی یەكێتی لە چوارچێوەی كاری نوخبەو حزب دەربچێت‌ و بۆ چوارچێوە بەرفراوانە جەماوەری و میللییەكانی ناو هەموو كۆمەڵگە شۆڕ بكرێتەوە. بەتایبەتی كە ‏یەكێتی لەئێستادا زیاد لە دامەزراوەیەكی راگەیاندنی هەیە و بەهیمەتی گەنجان‌ و لاوانیش لەناو سۆسیال میدیاشدا پێگەیەكی شایستەی گرتووە بەئاسانتر لە جاران ‏دەتوانێت بەرنامەكانی خۆی بۆ خوارەوە شۆڕبكاتەوە.  ‏
ئەگەر لەڕووی گەشەكردن‌و پەرەسەندنەوە سەیری كۆمەڵگەی كوردستان بكەین، دەتوانین بەراوردی پێش راپەڕین‌و دوای راپەڕین هەم بۆ یەكێتی‌ و  هەم بۆ خەڵك ‏بكەین‌ و بڵێین گۆڕانێكی ئیجابی گرنگ بەسەر هەردوو ئاستەكانی ناو یەكێتی‌و ناو كۆمەڵگەدا هاتووە، هەرێمەكە پێشكەوتنێكی هەمەلایەنەی گرنگ‌و بەرچاوی ‏بەخۆیەوە بینیووەو ناوبانگ‌و پێگەی یەكێتیش لەسەر ئاستی كوردستان‌و عیراق‌و ناوچەكەو جیهانیش رووی لە هەڵكشانێكی زێڕین كردووە، بەجۆرێك كە دەتوانین ‏بەشانازییەكی گەورەوە بڵێین یەكێتی ئێستاش وێڕای ئاستەنگە گەورەكانی بەردەمی، بەڵام هەر هێزێكی گەورەی حساب بۆ كراوە، بەڵام بێگومان بێ كەموكوڕیی‌و ‏بێ گرفتیش نییە. ئێستا وادەی ئەوەیە دیراسەیەكی واقیعی بۆ واقیعەكەمان بكەین‌و زووبەزوو لەهۆكارە خودی‌و بابەتییەكانی بەردەم پەرەسەندنی یەكێتی‌و ‏ئەزموونی حوكمڕانیمان تێبگەین‌و بزانین كەموكوڕییەكانمان لە كوێوەن‌ و بەجدیتر وەكو یەكێتی لەخودی خۆمان بپرسین‌و ئاوڕێك لەڕابردوومان بدەینەوە و ‏بە بەرپرسیارێتییەكی مێژووییەوە هەنگاو بۆ ئایندەیەكی روونتر و گەشەدارتر بۆ حزبەكەی مام جەلال بهاوێژین. هەرچەندە ئەمە هەرگیز مانای نادیدەگرتنی ‏سەروەرییەكان‌و خەرمانی كەڵەكەبووی دەستكەوتەكانمان نییە، هێندەی ئەوەی لێرەدا دەمەوێت بڵێم ئەگەر بەویژدانەوە پرسیار لە خۆمان بكەین‌ و بڵێین ئایا ‏لە پەرەسەندنی دەستكەوتەكانی یەكێتی وەكو هێزێكی حوكمڕان رازیین؟ ئایا نەدەكرا لەمە زیاتر بۆ یەكێتی‌و بۆ كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان‌و بۆ هەرێمی ‏كوردستانەكەمان بەدەستبهێنین؟ رەنگە هەموومان هاوڕابین لەسەر ئەوەی كە دەكرا لەمەزیاتر بكەین، بەڵام خۆ هێشتاش نەچووە بچێت‌و دەكرێت هەموومان ‏بەیەكەوە قۆڵی لێهەڵماڵین‌و قۆناغێكی دیكە بۆ یەكێتی‌و بۆ میللەتەكەمان لەئاشتی‌و دیموكراسی‌و ئازادیی‌و ئاوەدانیی‌و رەفاهییەت بەدەستبهێنین.‏


ستراتیژێك بە قازانجی كۆی ناوچەكە

دەبێت بزانین هەر بەیەكەوە كاركردنمانە وادەكات كە یەكێتی لە دەرەوەی وەزیفە رێكخراوەییەكانی خۆیشی، بتوانێت وەزیفە كوردستانی‌ و وەزیفە عیراقی‌و وەزیفە ‏ناوچەییەكانیشی لەسەر ئاستە كوردستانی‌و عیراقی‌ و ناوچەییەكەش بەقازانجی پرسە نیشتمانی‌ و نەتەوایەتییەكانی كورد و بەقازانجی دیموكراسی‌و هێنانەدیی ئاشتییەكی ‏ناوچەیی جێگیر، بەردەوام بكات. ئەو وەزیفانەی كە لە مێژوودا شوناسێكی گەورەتریان بە یەكێتی بەخشیووە و لەلای هەڤاڵ مام جەلال-یش هەمیشە ئەم وەزیفانە وەكو ‏ئەولەویاتێكی گرنگی فیكریی‌و سیاسی‌و نیشتمانی تەماشاكراون‌ و لە لایەن بزووتنەوەی كوردایەتی‌ و دیموكراسیشەوە لە پارچەكانی دیكەی كوردستان‌ و لە لایەن ‏ئازادیخوازانی عیراق‌ و ناوچەكەشەوە هەردەم ئەولەویاتی جێگەی هیوابوون. ئەولەویاتێك بوون، كە سەرەنجام توانراوە بەهۆیانەوە سەنگی سیاسەت‌و ستراتیژی یەكێتی ‏بەقازانجی چارەی دادپەروەرانەی كێشەی كوردو بنیاتنانی دیموكراسی‌و ئاشتی‌و برایەتی‌و پێكەوەژیان لە عیراق‌و لە سەرانسەری ناوچەكەدا بەڕوونی دەربكەوێت.‏
‏ بێگومان هەر لەو سۆنگەیەشەوە بوو كە یەكێتی لەساتێكی مێژوویی گرنگدا توانی رێكەوتنی ستراتیژیی بەقازانجی ئاشتی‌ و گەشەپێدانی ئەزموونی دیموكراسی ‏هەرێمی كوردستان لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستانی هاوپەیماندا بهێنێتە ئاراوەو دواتریش لە ساتێكی دیكەی مێژووییدا (لەیەكتری تێگەیشتنی دەباشان)، بهێنێتە ‏ئاراوە كە دەشێت بەهۆیەوە سەرەتایەكی گرنگ‌و دڵخۆشكەر بۆ ماڵئاواییكردن لەسەردەمی ململانێی ڕەش‌و سپی لەنێوان دوو هێزە كوردییەكەی دەسەڵات‌و سێ ‏هێزە كوردییەكەی ناو ئۆپۆزسیۆن رەنگڕێژ بكرێت‌و ئیدی لەبری ململانێی حزبیی نەرێنی، هەموومان بەو ئاقارەدا هەنگاوبنێین كە تیایدا دەتوانین خەونی ‏میللەتەكەمان كە خەونی دروستكردنی قەوارە كوردییەكە لەدنیای واقیعدا بەرجەستە بكەین. بەتایبەت كە لەدوای ئەزموونكردنی قۆناغێكی گرنگی ‏سەركردایەتیكردنی مێژوویی لە عیراقدا لە لایەن سەرۆك مام جەلال-ەوە تواناكانی كورد بەباشی دەركەوتن، چونكە ئەوە كوردێكی سەرۆك كۆمار بوو، كە توانیی ‏لەیەك كاتدا مایەی رەزامەندییەكی هاوبەشی كوردستانییەكان‌و عیراقییەكان‌و گەلان‌و دەوڵەتانی ناوچەكەو دنیاش بێت لە دژوارترین قۆناغی مێژووی عیراق‌ و ‏ناوچەكەدا. ئەمە وێڕای رۆڵی مێژوویی یەكێتی‌ و سەرۆك مام جەلال لە پرسی هێنانەدی ئاشتی لە باكووری كوردستان. پرسێك، كە لە هەر لایەكەوە سەرنجی بدرێت، شوێن ‏پەنجەی خەبات‌و دیپلۆماسێتی مام جەلال‌و یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانی بەڕوونی پێوەدیارە. هەروەك چۆن هەمان حیكمەت‌و هەمان پەرۆشی‌و هەمان ستراتیژی ‏یەكێتییانەی ڕوون، لەپرسی رۆژئاوای كوردستان دەتوانرێت لەئێستادا گەواهی بدرێت. ‏


پەند وەرگرتن لە هەڵەكانمان

لەڕاستیدا پێموایە یەكێتی بۆئەوەی بتوانێت لەسەر هەموو ئەو كەیسە كوردی‌و دیموكراسییە گرنگە ناوچەییانە رۆڵی ئەرێنی خۆی بەردەوام بكات، دەبێت بەر ‏لەهەموو شتێك، ماڵە مێژووییەكەی خۆی بۆ ئێستاو بۆ ئایندەش، رێك و یەك‌و یەكگرتوو بكاتەوە.  ‏
بەدەستهێنانی هەموو ئەو ئامانجانەی سەرەوە بۆ یەكێتی‌و بۆ هێزێكی جیاوازی وەكو یەكێتی زۆر مومكینە، بەتایبەت كە دەزانین یەكێتی لە هەموو سەردەمەكاندا ‏خاوەنی تایبەتمەندییەكی تایبەت بەخۆیەتی‌و دەتوانین بڵێین لە ئێستاشدا تایبەتمەندیی یەكێتی ئەوەیە كە دەسەڵاتیشی بەدەستەوەیە، بەڵام فۆڕمی ئۆپۆزسیۆنبوون ‏لەدەست نادات، كە فۆڕمێكی رەخنەگرانەیە. چونكە ئەوەتا دەبینین یەكێتی لەهەموو هێزە سیاسییەكانی تر زیاتر بەدوای چارەسەری كەموكوڕییەكان دەكەوێت‌و ‏هەرگیز هێزێك نییە چاو لە كەموكوڕییەكانی دەسەڵاتدارێتی‌ و سیستمی بەڕێوەبردنی وڵات‌و تەنانەت هەڵەو كێماسییەكانی خۆیشی بپۆشێت. بێگومان یەكێتی هەر ‏لە سەرەتاوە وابووەو دەبێت هەرواش بمێنێتەوە. لەڕاستیدا هەڵە و ناتەواوییەكانی ئێستامان هەڵەو ناتەواوییەك نییە پەیوەندیی بەڕێباز و بەرنامە و فكری یەكێتییەوە ‏هەبێت. راستە كەموكوڕییەكان هەن‌ و هەستیشیان پێدەكرێت‌ و رەنگە لە بەشێك لە بەشەكانی بەڕیوەبردنیشمان یان لەكادرەكانماندا كەموكوڕییەك هەبێت، بەڵام ‏كەموكوڕیی ئیداری‌ و سیاسەتی یەكێتی نییە، بەڵكو كەموكوڕیی لە هەڤاڵانی سەرەوەیە لەناو حزبدا، یان كەموكوڕیی لەناو حكومەتدا لە ئێمەوەیە، لە وەزیرەكەوەیە، ‏لە بەڕێوەبەرە گشتی‌و فەرمانبەرە بەرپرسەكانەوەیە، یان هەندێكجار رەنگە كەموكوڕییەكە لە خوارەوەی ئێمە و لەناو فەرمانبەرەكانی خوارەوەش بێت، بەڵام گرنگ ‏ئەوەیە  نابێت هەرگیز یەكێتی بكەینە قوربانی كەس، بیكەینە قوربانی هەڵەكانی سەركردەو كادرەكانی. بێگومان ئێمەش لە ئاسمانەوە دانەبەزیوین‌ و خەڵكی ئەم ‏وڵاتەین‌ و لەم وڵاتەدا پەروەردەبووین‌ و بەشێوەیەكی رێژەیی شتی باش‌و خراپمان وەرگرتووە. لێرەدا گرنگ ئەوەیە پەند لە هەڵەكانی خۆمان وەربگرین بۆئەوەی ‏هەڵسینەوە، چونكە لە مێژوودا یەكێتی زۆرجار تووشی شكست هاتووە، بەڵام شكستەكانی زۆر كاتی بوون. بۆئەوەی ئەمەش رووبدات، دەبێت بزانین ئیدی خەباتی ‏شار و شاخ جیاوازە، خەباتی ئۆپۆزسیۆن‌و دەسەڵات جیاوازە، دەسەڵاتیش بەگۆڕانكاریی كابینەكان جیاوازیی لەگەڵ خۆیدا دەهێنێت، پێویستە یەكێتی لەم هەموو ‏جیاوازییانە پەند‌و ئەزموون وەربگرێت‌و بەردەوام بێت. چونكە یەكێتی شۆڕشێكی بەردەوامە لەسەر هەموو ئاستەكان، لەبواری فیكری‌و رێكخستن‌و كۆمەڵایەتیدا، ‏لە بواری حوكمڕانیدا.‏


شائامانجی یەكێتی چییە؟

‏ بۆ لەمەودواش پێویستە یەكێتی هەر ئەو شۆڕشە بەردەوامە بێت بۆ هەموو ئەو ئاست‌و پلان‌و پڕۆژانەی سەرەوە پێوەری تایبەت‌و بەرنامەی تایبەت‌و پلانی ‏ڕێكخراوەیی تایبەت بەخۆی هەبێت. چونكە سەرەنجام ئەمانە هەموو جۆگەن‌و دەچنە رووبارێكەوە كە دەتوانین وەكو یەكێتی خزمەتی میللەتەكەمان‌و خزمەتی ‏كەسوكاری شەهیدانمان‌و خزمەتی تێكۆشەرە دێرینەكانی شاخ‌و شارو خزمەتی گەنجان‌ و لاوان‌ و ژنان‌ و توێژە زیندووەكانی ناو كۆمەڵگەی كوردستانیان پێ بكەین. ‏بێگومان هەر ئەمەش شائامانجی یەكێتی بووە لە هەموو قۆناغە جیاوازەكاندا. شائامانجێك كە لە مێژوودا نازناوی حزبی سەروەرییەكان‌ و لە ئێستاشدا شانازیی ‏رێبەرایەتیكردنی جیاوازییە جوانەكانی بە یەكێتی بەخشیووە. ‏

*ئەم وتارە لە رۆژنامەی كوردستانی نوێ ژمارە 6092 رۆژی 1/6/2013، بڵاوكراوەتەوە.