لە هەر پڕۆسەیەکدا، بەتایبەتی لە بواری سیاسەت و بەڕێوەبردندا، هەمیشە کات و شوێن، راسته‌وخۆ و ناڕاسته‌خۆ، رۆڵی گرنگی خۆیان هەیه. ئەوەی دوێنێ دەکرا لەوانەیە لەمڕۆدا نەکرێت یان بە پێچه‌وانەوە، ئەوەی لە لەندەن دەکرێت، رەنگە لە کابوڵ ئەستەم بێت، بەجۆرێک شوێن- کات بایەخێکی زۆریان بۆ خوێندنەوە و پێداچوونەوەی مێژووش هه‌یه، بەتایبەتی بۆ ئێمە بۆئەوەی بتوانین رابردوومان بکەین بە مایەی راستکردنەوەی هەڵەكانی ئێستامان، یان لەبەر رۆشنایی مێژوو، ئێستا و داهاتوومان مسۆگەر بکەین.
لە کاتی کردنەوەی پڕۆژەکەدا، رێوڕەسمێکی شایستە لە سلێمانی ساز کرا، مام جەلال وتارێکی نایابی پێشکەشکرد و تیایدا دەستەواژه‌ی (D-D-D) بەکارهێنا، كه به واتای بەستنەوەی کارەبای دەربەندیخان بە دوکان و دوکانیش بە دهۆکەوە بوو
رووداوێک پەند و وانەی لێوە فێربین
لێرەدا من باسی رووداوێک ئەکەم کە دەکرێت پەند و وانەی بەسوودی لێوە فێربین، کە بۆ کات و شوێنی خۆی کارێکی قورس، تەنانەت لەکردن نەهاتوو بوو، بەڵام بەهیمەت و دلێریی خه‌ڵكی په‌رۆش و دڵسۆز، جێبەجێ بوو.
لە ناوەڕاستی ساڵی (1993)، بووم بە لێپرسراوی مەڵبەندی (2)ی رێكخستنی کەرکوک کە بارەگاکەی لە دەربەندیخان بوو، ئەوکاتە یەکێتیی نشتیمانیی کوردستان، بێجگە لە مەڵبەندی کەرکوک، چه‌ند مه‌ڵبه‌ندێكی تری رێكخستنی هه‌بوو، مەڵبەندی سلێمانی کاک عومەری سەید عەلی لێپرسراوی بوو، کاک ئەرسەلان بایز لێپرسراوی مەڵبەندی هەولێر، کاک حەسەن کوێستانی لێپرسراوی مەڵبەندی دهۆک، مامۆستا چەتۆ لێپرسراوی مەڵبەندی سۆران بوون، کاک عومەر فەتاح-یش لێپرسراوی مەکتەبی رێکخستن بوو.
ئەو سەردەمە زێڕینترین سەردەمی کوردستان و یەکێتی بوو، پەرلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستان تازە ئەرکی بەڕێوبردنی وڵاتیان کەوتبووە ئەستۆ، دوای کشانەوەی رژێمی عیراق لە زۆربەی ناوچەکانی کوردستان، خەڵکی كوردستان بە هەموو توانایانەوە پشتیوان و هاوکاربوون و خەونی ئازادیی دەیان ساڵەیان هاتەدی.
مام جەلال سەرپەرشتیاری مەڵبەندی کەرکوک بوو بە هیمەتی هەردوو جێگر، کاک (عوسمانی حاجی مەحمود) و (مامۆستا جوامێر) و کارگێڕ و ئەندامانی مەڵبەند و کۆمیتەکان به‌رده‌وام جممەی دەهات و ئەرکی کوردایەتی و رێکخراوەیی خۆیان بەباشی رادەپەڕاند، پەیوەندییەکی باشمان لەگەڵ ئیداراتی گەرمیاندا هەبوو کە ئەوکاتە کاک مستەفا چاوڕەش پارێزگاری کەرکوک و کاک سالار عەزیز-یش پارێزگاری سلیمانی بوو.
لەو سەروبەندەدا لە کوردستان کێشەی کارەبا و کێشەی تۆڕباینەکانی بەنداوی دەربەندیخان لە ئارادابوو. ژمارەیەک ئەندازیاری گەنج و دڵسۆز و بەتوانا و کوردپەروەر، لەوانە کە لە بیرم مابن (سوبحی هادی و حەمید ره‌شید خەڵکی که‌رکوک - خالید مستەفا و سیروان عارف و شۆڕش سابیر خەڵکی سلێمانی- عومەر کەلاری - عادل که‌ریم خەڵکی هەڵەبجە – سامی جیهاد خەڵکی خانەقی- عومه‌ر سه‌بری خەڵکی دەربەندیخان- عه‌بدولعه‌زیز شه‌مسه‌دین خەڵکی دهۆک....هتد) دەوری باڵایان لە بەستنەوەی هێڵی کارەبای دەربەندیخان– دوکاندا هه‌بوو، به‌تایبه‌تی بە کادر و كارمه‌ندی ناوخۆیی رەسه‌ن و بە کەرەستەی خۆماڵی و بە جێبەجێکردنی راستەوخۆی لەلایەن بەڕێوبەری بەرهەمهێنانی کارەبای دوکانەوە، کە خۆی لەخۆیدا، بۆ ئەو رۆژگارە، پڕۆژەیەکی ستراتیژیی گەورە بوو و هه‌تا ئێستاش شایستەی رێز و پێزانینە، چونکە توانرا یەکێک لە کێشە سەختەکانی ئەوکاتی سلێمانی و کوردستان چارەسەر بکرێت.
سێ جار کەوتنە ناو کێڵگەی مینەوە
لە کاتی دانانی تاوەرەکاندا، سێ جار ئەندازیار و کرێکارەکان لە نزیکی گوندی بیرکێ و گوندی چنارە کەوتنە ناو كێڵگه‌ی مینه‌وه، رێکخراوی (ماک)ی بیانی، مینه‌كانیان هەڵگرتەوە و زەوییەکەیان پاککردەوە، ئەرکی پاراستنی پڕۆژەکە کەوتبووە ئەستۆی هێزی پێشمەرگە کە کاک نازم که‌رکوکی بە فەرمانی کاک کوردۆ قاسم جێبەجێی دەکرد و خەڵکی دێهاتەکانی نزیک پڕۆژەکەش خۆبه‌خشانه شەوان پاسه‌وانیی کارەکانی پڕۆژەکە بوون.
دوای ماوەیەک لە ئیشکردن، پارەی پێویست بۆ تەواوکردنی پڕۆژەکە لە بەردەستی لیژنەکەدا نەما، رۆژێک ئەندازیار سوبحی هادی و چەند کەسێکی تر هاتن بۆ مەڵبەند بۆ سكاڵای حاڵی خۆیان و پڕۆژەکە، ئێمەش بەڵێنی پشتیوانی و هاوکاریمان پێدان، من زۆر پەرۆش بووم بۆ ئیشەکە، بۆیە هەمان ئێوارە سەردانی ره‌وانشاد کاک نەوشیروان-م کرد لە ماڵەکەی خۆی لە گردی عەلی ناجی و باسی پڕۆژەکە و بڕانی پارەو کێشەکانیانم بۆ کرد، كاك نه‌وشیروان یەکسەر وتی: «ئەمە پڕۆژەیەکی ستراتیژی و پڕ بایەخە، دەبێت تەواوی بکەین»، وتی پارەیەکی باشمان لە بانکی رەشید داناوە لە سلێمانی، (8) ملیۆن دیناری ئەسڵه، بڕۆن بۆ تەواوکردنی پڕۆژەکە به‌كاری بهێنن.
کاک سالار عەزیز-یش لە پارەی پارێزگای سلێمانی (300) هەزار دیناری ئەسڵی بۆ پڕۆژەکە خه‌رجکرد و بەهیمەت و شەونخونیی ئەندازیار و کرێکارەکان و پارەی بەردەست، پڕۆژەکە نزیکەی ساڵێکی خایاند و سەرەنجام جێبه‌جێ بوو، به‌وه‌ش (80) مێگاوات کارەبای دەربەندیخان گەیشتە وێستگەی کارەبای سلێمانی کە ئەوکات پێویستی ته‌نها بە (83) مێگا وات بوو.
خەڵکی نیشتیمانپەروەری سلێمانی رۆژانە بە ئۆتۆمبێلی خۆیان خواردن و خواردنەوەیان دەگەیاندە ئەندازیار و کرێکارانی پڕۆژەکە و سفرەیان رادەخست و خوانیان لەگەڵدا بەش دەکردن و وێنەی یادگارییان له‌گه‌ڵدا دەگرتن.
لەکاتی تەواوبوون و کردنەوەی پڕۆژەکەدا، رێوڕەسمێکی شایستە لە بەرامبەری یانەی ئەندازیاران لە سلێمانی سازکرا، هەڤاڵ مام جەلال و دکتۆر رۆژ نوری شاوه‌یس کە جێگری سەرۆک وەزیران بوو و لەگەڵ ژمارەیەکی زۆری کەسایەتیی شارەکە ئامادەبوون، مام وتارێکی نایابی پێشکەش کرد و تیایدا دەستەواژه‌ی (D-D-D) بەکارهێنا، كه به واتای بەستنەوەی کارەبای دەربەندیخان بە دوکان و دوکانیش بە دهۆکەوە بوو.
سەرەڕای دەستکەوتی زیادکردنی 80 مێگاوات کارەبا بۆ تۆڕی کارەبای سەرجەم کوردستان، کە دەستکەوت و وانه بوو، وتەکە و سێ (دالەکەی) مام جەلال-یش پەند و دەرسێكی سیاسی بوو، کە کۆتایی هەر قەیرانێک سەرەتای دەسکەوت و خۆشی و خۆشگوزەرانیی خەڵک و پتەوکردنی یەکڕیزیی سیاسی بێت، واتا دوا ئاكامی هەر قەیرانێک ببەستینەوە بە سەرەتای خۆشی و شادییەکه‌وه، نەک به قەیران و زووخاوێکی تر بۆ ناو دڵ و دەروونی خەڵک.
لە کوێ بووین و گەیشتینە کوێ؟
ئێستا کە بیر لەو کاتە دەکەمەوە، لەبەر خۆمه‌وه دەڵێم: ئای لەو زەمانە، خوایە دونیا چەند گۆڕاوە؟! لە کوێ بووین و گەیشتینە کوێ؟! بۆ دنیای سیاسەت و بەڕێوەبردن گەیشتۆتە ئاستێک کە قەیران بە قەیران دەسپێرین؟ راستە گرفت و ئاڵۆزییەکان زیادیان کردووە و دنیا تا ئەندازەیەک شیرازەکەی لەنگ بووە، بەڵام ئه‌وه‌ش راسته كه هەمیشە لەو دۆخە قورسانەدا، کەسانی دڵسۆز و خەمخۆر زیاد دەبن و دێنە مەیدان، بگره خۆنەویستانە كار بۆ خێری خەڵک و وڵات دەکەن.
لەجیاتی ئەوەی (دالی) تر بۆ سێ (دالەکەی) مام زیاد بکەین، خەریکە ئەو سیانەش بەدەستی خۆمان لێک دەپچڕێنین.
