جەلال شێخ كەریم لە مامۆستاییەوە بۆ پێشمەرگایەتی و ژینگەدۆستی

سازدانی: کوردستانی نوێ

* لە نێوان مامۆستایەتی و پێشمەرگایەتی و بریكاری وەزیر و ژینگەپارێزی كامیان هەڵدەبژێری و بۆچی؟
- سەبارەت بە مامۆستایەتی، لە قۆناغەكانی كۆتایی خوێندنمدا حەزم دەكرد ببم بە مامۆستا و مامۆستایەكی زۆر جددی بووم و دڵم بە ئەركی مامۆستایەتی زۆر خۆش بوو، بەو هۆكارەش خوێندكارەكانم سوودیان لێ وەردەگرتم، ئێستاش لە ناو دۆسێكەمدا راپۆتێك هەیە كە سەرپەرشتیاری پەروەردەیی ئەوكات (ئازاد شەوقی) لە سەرەوەی راپۆرتەكە نوسیویەتی (معلم ممتاز)، پاشان وەسفی بوارەكانی تری ئەركی مامۆستایەتیم دەكات كە زۆر دڵخۆشی كردم، ئێستاش هێندە خۆشەویستیم بۆ ئەركی مامۆستایەتی هەیە زۆر جار وانە بە منداڵەكانی شكاری كوڕم دەڵێمەوە.
سەبارەت بە قۆناغی پێشمەرگایەتیم، سەرەتا لە ساڵانی (1976-1977) تەنزیم بووم لە ناو رێكخستنەكانی كۆمەڵەی رەنجدەرانی كوردستاندا، لە ساڵی 1986 دا بارودۆخێكم بۆ پێشهات، دەبوو ببم بە پێشمەرگە ئەگەر نا بە بۆنەی جموجۆڵەكانی رێكخستنەوە لە ناو شار دەستگیر دەكرام، لە قۆناغی پێشمەرگایەتیشدا كە چوومە دەرەوە راستەوخۆ كرام بە رابەر سیاسی تیپی 59ی حەمرین، دڵسۆزانە ئەركەكەی خۆمم دەبرد بەڕێوە و لە سەرجەم وێستگەكانی پێشمەرگایەتیمدا ناڵێم لە پێشی پێشەوە بووم بەڵام لە هیچكام لە هاوڕێ باشەكانم لە دواتر نەبووم.
سەبارەت بە بریكاری وەزارەتی ناوخۆش، من سەرەتا بریكاری وەزارەتی ناوخۆ نەبووم، كە دامەزرام كرام بە جێگری ئاسایشی كەركوك، دواتر كرام بە بەڕێوەبەری ئاسایشی كەركوك و پاشان جێگری ئاسایشی گشتی و دواتر كرام بە بەڕێوەبەری گشتی دیوان لە وەزارەتی ناوخۆ بە حوكمی ئەوەی مامۆستا بووم خوێندنم تەواو كردبوو شارەزایی و ئەزموونم هەبوو، هاوكات هەموو ئەو ئەركانەی پێم سپێردرابوون بە سەركەوتوویی بەڕێوەم دەبردن.
پابەندبوون بە ئەركە نیشتمانییەكانەوە
پۆستی بەڕێوەبەری ئاسایش ئەزموون و پێشمەرگایەتی و دڵسۆزی و پەیوەندی فراوانی دەویست، پاشان هاوئاهەنگیمان لەگەڵ ڕێكخستنەكاندا بووە هۆكاری ئەوەی لە بەڕێوەبردنی پۆستی بەڕێوەبەری ئاسایشدا سەركەوتنێكی باش بەدەست بهێنم، لە دۆزینەوە و دەستگیركردنی تاوانباران و خۆفرۆشان و سیخوڕەكانی رژێمی ئەوكات كە دەیانویست بێنە كوردستانەوە و كردەوەی تیرۆرستی ئەنجام بدەن.
بە حوكمی ئەزموون و شارەزایی و پابەندبوونم بە ئەركەكەمەوە، پۆستی بەڕێوەبەری گشتی دیوانم پێدرا لە وەزارەتی ناوخۆ و پاشان لە ساڵی 2009 دا كە حكومەتی هەرێم یەكی گرتەوە پۆستی بریكاری وەزارەتی ناوخۆم وەرگرت تا ساڵی 2019، سروشتێكی ئاسایی مرۆڤە كە خۆی ئارەزوو بكات هەمیشە سەركەوتوبێت، بەڵام بە بۆچوونی برادەرانی ناو حكومەت و ناو حزبیش من یەكێك بووم لەو كەسانەی كە لە ئەركەكەمدا سەركەوتوو بووم، لە رووی كارگێری و پەیوەندییەكانم لەگەڵ لێپرسراوەكانم و لەگەڵ خوار خۆم ئەوانەی كە سەرپەرشتی ئیش و كارەكانیانم كردووە، پێشەنگ بووم و زۆر باش ئەركەكانم بردووە بەڕێوە، بەڵام ئەركێكی ئاسان نەبوو بە تایبەتی لە ساڵی 2014 بەدواوە بە هۆكاری شەڕی داعش و قەیرانی دارایی و نەبوونی پارە و خەرجی كە هەمووی گرفت بوون بۆ بەڕێوەبردنی ئیش و كاری ئیداری و كارگێڕی، لەلایەكی ترەوە ئەو كەسانەی كە كارم لەگەڵ كردوون لە برادەرانی پارتی لێپرسراوم بوون یاخود لێپرسراویان بووم زۆربەیان پێشتر پێشمەرگەبوون هاوڕێم بوون و ناسیومن رێزی زۆریان لێگرتووم، لەو كەسانە بەڕێز كەریم سنجاری كە وەزیری ناوخۆ بوو، زۆر رێزی لێ دەگرتم لەبەر پێشمەرگایەتی و كەسایەتی خۆم و بنەماڵەكەم، هەندێك ئیش و كاری ئیداری یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە سنووری پارێزگای سلێمانی بە عیلاقاتی شەخسی لەگەڵ كاك كەریمدا جێبەجێمان دەكرد، هەندێك جار هەندێك ئیش و كار قابیلی جێبەجێكردن نەبوو بەڵام لەبەر گرنگی بابەتەكە ئەبوایە جێبەجێمان بكردایە كەریم سنجاری بە قسەی دەكردم و جێبەجێمان دەكرد. 
لە هیچ وێستگەیەكی ژیانم پەشیمان نیم
*لە ساڵی (1986 تا 2019) واتە تا خانەنشین بوونت، لە ریزەكانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستاندا خزمەتت كردووە، ئەو وێستگەیە كامەیە كە شانازی پێوە دەكەیت و ئەو وێستگەیەش كامەیە كە لێی پەشیمانیت؟
-لە هیچ وێستگەیەكی ژیانم پەشیمان نیم، لە مامۆستایەتی و پێشمەرگایەتیم تا خانەنشین بوونم، هیچ شتێكم نەكردووە لێی پەشیمان بم، لەوانەیە هەڵەی بچووكم كردبێ دوایی پەشیمان بووبێتمەوە، بەڵام وەكو حاڵەتێكی زەق و شاز شتی وانییە لە وێستگەیەكی ژیانم پەشیمان بم، شانازی بە هەموو وێستگەكانی ژیانمەوە دەكەم بە تایبەتی لە ئاسایشی كەركوك كە بەرپرس بووم، لەوێ زۆر دڵسۆزانە و بە جددی شەو و رۆژ كارم كردووە، كۆمەڵێك خەڵكی باش كاریان لەگەڵ دەكردم و لەگەڵمدابوون كۆمەڵێك پێشمەرگەی باش و تێكۆشەر كاریان لەگەڵ دەكردم بە جۆرێك كە وامان كردبوو سنوورەكەی خۆمان زۆر بە باشی كۆنتڕۆڵ كردبوو.
ئێمە لە ئاسایشی كەركوك لەبەر ئەوەی لە پێش سنووری سلێمانییەوە بووین لە ناوشوانەوە تا دەگاتە چەمچەماڵ و كفری و كەلار و دەربەندیخان و مەیدان و قۆرەتو، ئەوانە سەر بە ئاسایشی كەركوك بوون، هاوكات سەرچاوەی ئاسایشیشمان لە خانەقین و جەلەولا و دووز و كەركوك و بەغدا و شارەكانی تری ناوەڕاستی عیراق هەبوو، ببووین بە قەڵغانێك یاخود پەرژینێكی بەهێز بۆ پارێزگاریكردن لە سنووری هەرێمی كوردستان لەبەرامبەر ئەنجامدانی هەر كردەوەیەكی تیرۆرستی لەلایەن سیخور و خۆفرۆشانی سەربەرژێمەوە لە ناوچەكانی سنووری هەرێمی كوردستان، بۆیە زۆرترینی ئەو روبەروبوونەوانە لای سنوورەكەی ئێمەوە بوو.
ژمارەیەك لەو خائین و سیخوڕ و خۆفرۆشانە دەستگیركران هەندێكیان بە سزای خۆیان گەیشتن و هەندێكیشیان چاوەڕێی حوكمەكەیان بوون تا ئەوكاتەی كە هێشتا من لەوێ بووم. وەكو پێشتر ئاماژەم پێدا شانازی بە سەرجەم وێستگەكانی ژیانمەوە دەكەم و پەشیمان نیم لە هیچ كام لە ئەركەكانم.
راپەڕین و بەرنامەی راپەڕین جێی شانازین
* تا چەند لە سیاسەتی یەكێتیی نیشتمانی رازین، چ لە حیزب و چ لە حكومەت، ئایا یەكێتی هەڵەی هەیە، چەندێك هەڵەی یەكێتیی نیشتمانی لە ئەستۆ دەگریت؟
- ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ رابردوو، یەكێتییی نیشتمانیی كوردستان لە سەرەتای دروستبوونییەوە هەمووی شانازییە، لە شۆڕشەكەی و لە خەبات و تێكۆشانەكانیدا، هاوكات لە بەرامبەر نشوستییەكانی كە تووشی هاتووە خۆڕاگربووە، بە راستی لە ئەنفالەكاندا یەكێتی مقاوەمەتێكی زۆر باشی كرد و بڕیاری باشی دا كە ئاشبەتاڵی نەكرد، من لە هەموو ئەمانە رازیم، پاشان راپەڕین و بەرنامەی راپەڕین مایەی شانازیمانە، دواتر بەڕێوەبەردنی هەرێمی كوردستان لەبەرەی كوردستانیدا مایەی شانازیمانە كە هەموو ئەوانە بەرنامەی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان بوون، هەڵبژاردنی پەرلەمان بەرنامەی یەكیتی بوو، پێكهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەرنامەی یەكێتی بوو، هەموو ئەمانە جێگای شانازی ئێمەن كە یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان ئەنجامی داون، ئیتر دوای ئەوە كە حكومەتێك دادەنرێت جگە لە یەكێتی لایەنی تری تیادا بەشدارە هەڵە و كەمو كووڕیی تیایە و گەندەڵی تیایە، من ناچمە ژێر باری هەڵگرتنی ئەو هەڵانەوە كە ئەو حكومەتە ئەنجامی داون، بەڵام یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان كە من قبووڵم بێت و سیاسەتەكەیم قبووڵ بێت حەتمەن هەڵەكانیشی لە ئەستۆ دەگرم، چونكە حزبەكەی منیش هەڵەی هەیە لە پەیوەندییەكانیدا، لە شەڕی ناوخۆدا، لە سیاسەتكردنیدا لەگەڵ عیراق لە دوای ساڵی 2012 وە، بەڵام من كە ئێستا ئەندامی سەركردایەتی ئەم حزبەم حەتمەن هەڵەكانیشی لە ئەستۆ دەگرم.

ببووین بە قەڵغانێك یاخود پەرژینێكی بەهێز بۆ پارێزگاریكردن لە سنووری هەرێمی كوردستان لەبەرامبەر ئەنجامدانی هەر كردەوەیەكی تیرۆرستی لەلایەن سیخور و خۆفرۆشانی سەربەرژێمەوە

سەردەمێكی جیاواز و پێشكەوتنی تەكنۆلۆجیا
* لە چەندین پلە و پۆستی ئاسایشدا كارتكردووە، لە نێوان ساڵانی (1992 - 2024) فەرمانگەكانی ئاسایش لە هەرێمی كوردستان بەهێزتربوون یان لاوازتربوون؟ هەروەها جیاوازی بەرێوەبردنی ئەرك لە نێوان ئەوسا و ئێستادا چییە؟
- ئێستا سیستماتیكە، كەرەستە و ئامرازی پێشكەوتوو بەردەستە بۆ كۆنترۆڵكردنی باری ئاسایشی وڵات لە هەموو روویەكەوە، لەبەر ئەوە ئەهمیەتەكان بۆ بیركردنەوە گرنگی پێ نادرێت و لەبری ئەوە تەكنۆلۆجیا بەكار دەهێنریت، بەڵام من پێشتر زۆر بە باشتر دەزانم بەراورد بە ئێستا لەو رووەوە كە نە كەرەستەی وا پێشكەوتوو هەبوو، نە تەكنۆلۆجیا وا پێشكەوتوو بوو نە مۆبایل و ئامێری چاودێری و درۆن و چەكی پێشكەوتوو هەبوو، شتێكی زۆر گرنگتر هەبوو ئەوكات ئەویش ئەوەیە ئەوانەی لە سەرەتاوە لە ئاسایشدا كاریان دەكرد هەموویان پێشمەرگە و كادرە زۆر تێكۆشەر و دڵسۆزەكانی یەكێتییی نیشتمانیی كوردستان بوون، كە لای ئێمە كاریان دەكرد و لە شەش مانگی یەكەمی كارەكەمدا ئەوكات اعتمادمان دەكردە سەر رێكخستنە نهێنییەكانی یەكێتیی بۆ كۆكردنەوەی زانیاری لەسەر خەڵكی نەیار و سیخوڕ و خۆفرۆش و خراپەكار و دز و گەندەڵ تا بە تەواوەتی كەوتینە سەر پێی خۆمان، ئەوكاتە ئەركەكە زۆر قورس بوو، بەڵام زۆر بە باشی كۆنترۆڵ كرابوو، ئێستا راستە دوژمن و نەیار زۆرترن هەر لە تیرۆر و سیخوڕانی وڵاتانی دراوسێ و ئیقلیمی و ناوچەكە، بەڵام ئامڕازەكانی تەكنۆلۆجیا زۆر پێشكەوتووە. لەلایەكی ترەوە ژمارەی كارمەندانی ئاسایش بەراورد بە ئێستا رەنگە یەك لەسەر دە نەبووبێت، لەبەر ئەوە هەر حاڵتێك بۆ سەردەمەكەی خۆی بەراورد دەكرێت، بۆیە ئەو كاتانە ئێمە زۆر بە باشی كۆنترۆڵمان كردبوو، حاڵەتی وامان هەیە كە ئاسایش ئەنجامی داوە ئەوكات كە ئێستا باسی بكەیت خەڵك سەری سووڕ دەمێنێت، كە چۆن توانراوە چارەسەر بكرێت و كۆنترۆڵ بكرێت.
ئەركی ئێستامان سەختە
* ئێستا ئەندامی سەركردایەتیت، سەركردایەتی ئەم قۆناغە بەراورد بە پێش كۆنگرەی سێیەم جیاوازییان چییە؟
- جیاوەزییەكە بریتییە لەوەی پێش كۆنگرەی سێیەم جەنابی مام جەلال لە ژیاندابوو، ئەندامە سەركردایەتییە كۆنەكان و تێكۆشەرە كۆنەكان هەبوون، ئەوانەی بە باشی شارەزای مێژووی یەكێتیی و پەیوەندییەكانی بوون و دەیانتوانی بە باشی هەر بارودۆخێك هەڵسەنگێنن، ئێستا بارودۆخەكە گۆڕاوە و گرانتر بووە، نەمانی جەنابی مام جەلال كەلێنێكی زۆر گەورەیە و ئاسان نییە، بۆیە دەبێت حساباتی زۆر بكرێت بۆ دروستكرنی پەیوەندی لەگەڵ لایەنەكان و وڵاتانی دراوسێ و ناوچەكە و جیهان، ئەمە كارێكی سەختە و لە پاش جەنابی مام جەلال كارێكی ئاسان نییە، چونكە دوای كۆنگرەی سێیەم كە كۆنگرەی چوارەم بەسترا ئەم حزبەی زۆر بە هەڵدێردا برد، وایكرد هەندێك لە مەعالیمەكانی بەڕێوەبردنی حزب خراپ بەكارهێنرا و بەڕێوەبرا، بۆیە بۆ ئێستا جیاوازییەكە ئەوەیە ئەركەكە سەختە چونكە هەلومەرجەكە گۆڕاوە لە دوای نەمانی رەوان شاد مام جەلال و بەشێك لە تێكۆشەر و سەركردە دێرینەكانی یەكێتییی نیشتمانیی كوردستان، بۆیە بەڵێ جیاوازی زۆر بەدی دەكەم.
بەرەو باشتر دەچێت
* ئێستای یەكێتیی نیشتمانی چۆن پێناسە دەكەیت، ئایا كۆنگرەی پێنجەم توانی یەكێتی بكاتە حیزبێكی یەك بڕیار و یەك وتار؟
- من وای پێناسەدەكەم ئێستا یەكێتی بەراورد بە بارودۆخی پێش كۆنگرەی چوار و دوای كۆنگرەی چوار زۆر باشترە، پێشتر جۆرەها دەستوەردان و بیروبۆچوون هەبوو، نموونەیەك دەهێنمەوە: كاتی خۆی كۆمەڵێك پلە لە وەزارەتی ناوخۆ چۆڵا بوون، لە (2018 و 2019) دا سەردانی قوباد تاڵەبانیم كرد و وتم: «دوو راوێژكارمان خانەنشین بوون ئەو پۆستانەمان بەتاڵ بوون، خەڵكمان بۆ دابنێن بۆ ئەو شوێنە شاغیرانە». قوباد تاڵەبانی وتی: «دەبێ مەكتەبی سیاسیی یەكێتی پێم بڵێ كێ دابنێم، ئەوانیش خۆت دەزانی رێك ناكەون، هەر كەسە و بۆچوونێكی هەیە، ئێ ئەوەش سەرگەردانییەك بوو كە پێش كۆنگرەی چوار و دوای كۆنگرەی چوار هەبوو، ئێستا بووە بە یەك بڕیار، ئەوەی كە مەكتەبی سیاسی و سەرۆكی یەكێتی بڕیاری لەسەر بدات هەر ئەوەیە و كەس ناتوانێت بڕیارەكان بگۆڕێت. 
* كۆنگرەی چواری یەكێتی، ناوی لە خۆی نابوو نوێبوونەوە. ئایا ئەوە نوێبوونەوە بوو یان كودەتا؟
- نوێبوونەوە بوو وەكو حزب و دیسپلینی حزبی، وەك مەرجی بەستنی كۆنگرە، ئەوەی لە پێش كۆنگرەی چواردا هەبوو حزبایەتی بوو، بەڵام لە كۆنگرەی چواردا وایان لێكرد وەك ئەوەی چەند كەسێك موئەسەسەیەك بەرن بەڕێوە، مۆركی حزبییان لێ داماڵی، ئەگەر بشڵێی كودەتا وەك دەزانی كودەتا بە لایەنە سەربازییەكە دەوترێ و ئەگەر كودەتاش بوایە ئەوا لە شەو و رۆژێكدا كودەتا بەسەر خۆیاندا نەدەكرا، كودەتاچی عادەتەن حساب بۆ ئەوە دەكات رۆژێك لە رۆژان كودەتای بەسەردا بكرێت، دیارە ئەو برادەرانەی كە ئێوە لە پرسیارەكەتاندا دەڵێن كودەتاچی بوون، حسابیان بۆ ئەوە نەكردبوو كە كودەتایان بەسەردا بكرێت، ئەوان یان ترسنۆكانە ئیشەكەیان كردبوو، یاخود لێكدانەوە و هەڵسەنگاندنەكانیان بۆ دەرئەنجەمەكان خراپ بوو، ئەگەرنا كودەتایان بەسەردا نەدەكرایەوە.
شەڕی داعش
* كابینەی نۆی حكومەتی هەرێم، تاچەند بە هۆكاری شكست و كێشە و گرفتەكانی نێوان حكومەتی هەرێم و ناوەند دەزانیت؟
- بابەتەكانی وەك كێشەی نەوت و پەیوەندییەكانی هەرێم و عیراق لە كابینەی نۆدا تەقییەوە و ئاڵۆز بوو، هەندێك هۆكاری تریش لەمپەربوون بۆ شكستهێنانی كابینەكە، هەر لە شەڕی داعش و كێشەی ململانێی ئیقلیمی نێوان توركیا و ئێران و كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا و پاشان كێشەی عیراق و ئەمریكییەكان ئەمانە هۆكاربوون، لەلایەكی ترەوە ناتەبایی ماڵی كورد بە تایبەتی یەكێتی و پارتی لەو هەلومەرجەدا بە تایبەتیش لە دوای شەڕی داعشەوە وایكرد كابینەی نۆ زیاتر تووشی شكست بێت، بەداخەوە غروری هەندێك لە برادەرانی پارتیش سەبەب بوو، چونكە بەشێكیان وا تەسەوریان دەكرد هەرشتێك كە خۆیان نەیكەن ئەوە كوردایەتی نییە، بۆیە دەركەوت كە هەڵەبوون و هەرێمی كوردستانیان بە ئاقارێكی نالەباردا برد، بۆیە دەبێت ئاكامی شكستەكەشی لە ئەستۆ بگرن. 
* گەڕانەوە بۆ دادگای فیدڕاڵی تاچەند كەسایەتی هەرێمی لەكەدار كردووە؟
- كەسایەتی هەرێم بە گەڕانەوەی بۆ دادگای فیدڕاڵی عیراق لەكەدار نابێت، دادگای فیدڕاڵی دادگایەكی سەرتاسەری عیراقە و پەیوەندی بە چارەسەركردنی هەموو كێشەكانی عیراقەوە بە هەرێمی كوردستانیشەوە هەیە، بەڵام ئایا بڕیارەكانی ئەو دادگایە بە بێ دەستێوەردانە؟ یاخود تا چەند دادگاكە سەربەخۆیە و كاریگەریی ئەملاولای بەسەرەوە نییە تا لەو رێگەیەوە بڕیار لە بەرژەوەندییەكانی هەرێم بدات، ئێستا ئەو دادگایە بێلایەن نییە، چونكە رەوتەكانی شیعە بەداخەوە چییان بوێت ئەوەی پێ دەكەن، راستە ئەو بڕیارەی دراوە سەبارەت بە مووچە لە بەرژەوەندی هاووڵاتییانی هەرێمی كوردستانە، بەڵام ئەوەتا بەرەو كۆتایی مانگی سێ دەڕۆین، تا ئێستا عیراق پارەی هەرێم نانێرێت لە كاتێكدا هەرێمی كوردستان هەموو پابەندبوونێكی خۆی پێشكەش بە حكومەتی عیراق كردووە، ئەوەتا ساڵێك دەبێت هەرێمی كوردستان هەناردەی نەوتی راگرتووە و داهاتی نەوتی نییە، لەبەر ئەوە ئێستا تۆپەكە لە گۆڕەپانی عیراقدایە، ئەمە لەلایەك، لەلایەكی تریشەوە ئەو بڕیارە بۆ هەرێم زۆر زیان و لێكەوتەی دەبێت، هەموو شتێكی لەبن دەستی هەرێم دەرهێناوە و دەسەڵاتی هەرێمی بچووك و سنووردار كردووە و لە داهاتوودا دەبینین دەرئەنجامە نەرێنییەكانی ئەو بڕیارە چییە و چ كاریگەرییەك دروست دەكات.
یەك كردار و یەك گوتار
* ئایندەی هەرێم چۆن دەبینن، پێتان وایە ئایندەی هەرێم لە مەترسیدایە؟
- من كەسێكی گەشبینم و ئایندەی هەرێم بە درەوشاوە دەبینم، ئایندەی هەرێم لە كاتێكدا لە مەترسیدایە ئەوانەی كە پایە و پێگەكانی هەرێمن هەر لە یەكێتی و پارتییەوە تا حزبەكانی تری كوردستان خۆیان لە ناوخۆیاندا ناكۆكبن، كە ناكۆك بوون دەروخێن، كە روخان هەرێمی كوردستانیش دەروخێت، لەبەر ئەوە تا ماڵی كورد یەك كردار و یەك گوتار بێت و بە یەك دەنگ پاڵپشتی سەرسەختی داوا رەواكانی هەرێمی كوردستان بن ئەوكاتە هەرێمی كوردستان مەترسی لەسەر نامێنێت، بەڵام لە راستیدا حزبە كوردییەكان ئێستا خۆیان مەترسین لەسەر داهاتووی هەرێمی كوردستان. 
* لە ماوەی داهاتوودا هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەكرێت، بە رای ئێوە هاوكێشە سیاسییەكان دەگوڕێن؟ دوای كردنی هەرێم بە(4) بازنە و لابردنی كورسی كۆتاكان؟
- كۆتاكان وەكو پێكهاتە لە توركمان و كلدان و ئاشوور، دەتوانن بەشدار بن بە رێكەوتن لە ناو حزبەكانی تردا ئەندام و كاندیدیان هەبێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی پارتی لەو سنوورە دەسەڵاتی هەیە و زۆربەی كۆتاكانیش لە سنووری پارتیدا بوون، بۆیە كورسی كۆتاكان قۆرخ كرابوون، بەداخەوە ئەوان گوێڕایەڵی پارتی بوون، وەك لەوەی لە پرسە گرنگەكاندا بڕیار لای خۆیان بێت و بێلایەن بن. سەبارەت بە گۆڕانكاری لە هاوكێشە سیاسیەكاندا، بەڵێ بێگومان گۆڕانكاری گەورە روودەدات، بۆ نموونە وەكو پێشتر نابێت ئەگەر لە دهۆك لایەنێك دەنگی زۆری هێنا لایەنەكە بڵێ دەنگ بدەن بە فڵان كاندید لە پارێزگای هەڵەبجە یاخود لە ئیدارەی گەرمیان بۆ ئەوەی ئەو كاندیدە سەربكەوێ، لەم سیستەمەدا حەقیقەتی پێگەی حزبەكان و كاندیدەكان دەردەكەوێت و ئاشكرا دەبێت، دەتوانم بڵێم حزبە بچووكەكان چەند كورسییەك بەدەست دەهێنن، بەڵام یەكێتی و پارتی وەك دوو حزبە گەورەكەی هەرێمی كوردستان پشكی شێر بەدەست دەهێنن و پێشەنگ دەبن.
كاریگەریی لیستە نوێیەكان
* دروستبوونی لیستی نوێ بۆ ئەم هەڵبژاردنە، دەتوانێ زیان بە یەكێتیی نیشتمانی بگەیەنێت؟
- پەیوەندی بە كاریگەریی لیستەكەوە هەیە، هەندێك لیست هەن لە راستیدا زیان بە حزب و لایەنی تر دەگەیەنن، نەك بە یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، بەڵام یەكێتی ئێستا بارودۆخی بەراورد بە دەیەی رابردوو باشترە، بگرە لە پێنج ساڵ لەمەوبەریش باشترە، لەبەرئەوە دروستبوونی هەر لیستێكی نوێ حەتمەن دەنگ لە هەموو لایەنێك دەبات بە یەكێتی و پارتی و گۆڕان و پارتە ئیسلامییەكانیشەوە، تێبینی بكە گۆڕان سەردەمانێك 25 كورسی هەبوو لە پەرلەمانی كوردستان، بەڵام ئەم جارە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عیراقدا كورسییەكیشیان نەبوو، ئەم بەراوردەم بۆ ئەوەبوو كە بزووتنەوەی گۆڕان لە گۆڕەپانی سیاسی پاشەكشەی كردووە، گەرنا دەبوو كورسی زیاتری بەدەست بهێنایە هەم لە پەرلەمانی كوردستان و هەم لە پەرلەمانی عیراقیش، لەبەر ئەوە ئەو لیستە نوێیانەی دروست دەبن كاریگەرییان دەبێت بەڵام بەو جۆرە نا كە خۆیان بانگەشەی بۆ دەكەن و دەڵێن دەسەڵات دەگۆڕین، قەت دەسەڵاتیان پێ ناگۆڕدرێت، چونكە ئەوان پێگە و مێژوو بیروباوەڕ و پەیڕەو و پڕۆگرامێكی ئەوتۆیان نییە و تەنها لەسەر بنچینەی هەڵەی ئەم حزبانەی ئێستا هەڵدەتۆقن و رەوتێكی پۆپۆلیستین و گڕ و كەفیان كاتیی و ماوە كورتە. 
هێزی یەكێتی یەك هێزە
* كۆكردنەوەی یەكێتی لە رووی هێزی چەكداری شەخسی بەرپرسەكانەوە، تاچەند كاریگەریی دەبێت لەسەر باشتر بەرێوەبردنی یەكێتی؟
- پرسیارەكە روون نییە، بەڵام هێزی چەكداری شەخسی لە ناو یەكێتیدا نامێنت و نەشماوە و هەمووی هێزی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستانە، بەڵام بۆ نموونە یەكێتیی هێزیكی هەیە دە كەسی لای منە، بیستی كەسی لای برادەرێكی ترەو 50ی لای فڵانە، ئەوە هێزی یەكێتییە، بەرپرسی هێزی پێشمەرگەی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان هەركاتێك بیەوێت بەكاریان دەهێنێت بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەكانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، چونكە نابێت و ناكرێت یەكێتی هێزێكی هەبێت هەزاری لای ئەم بێت و هەزاری لای ئەو بێت و هەڕەشە و مەترسی بن بۆ سەر خەڵك.
* كاركردن بۆ ماوەیەكی زۆر لە دۆسێی ئاسایشدا، چ كاریگەرییەكی لەسەر كەسایەتی و بیركردنەوەی ئێوە جێهێشتووە؟
- من ئەزموونی زۆرم بۆ دروست بووە، لە كاركردنمدا لە ئاسایش ناهەقی زۆرم بینیوە، زوڵم و زۆری لایەنەكان و دەوڵەتەكانی دەوروبەر، دژایەتیكردنی هەرێمی كوردستان، تاوانەكانی رژێمی عیراق، ئێستاش ئەمەی لە عیراقدا دەگوزەرێ هەر لە دروستكردنی داعش و ئەو لایەنە نەیارانەی كە دژایەتی بزووتنەوەی رزگاریخوازی كوردستان دەكەن، هەموو ئەمانە رەهەندی تێفكرینمیان فراوان كردووە، ئەو وردەكاریانەی كە دەیزانم هەڵهێنجراوی ئەزموونەكانمن لە بەرپرسیارێتیم لە ئاسایشدا، بۆیە دەزانم لە رووی ئاسایشی نەتەوەییەوە چ تاوانێك دەرهەق بە گەلی كورد دەكرێت، ئەو گەلەی سەدان ساڵە تێدەكۆشێت بۆ سەربەخۆیی و لەو پێناوەدا رووبارێك خۆێنی رشتووە، دەزانم ئەوانە كە دژایەتی گەلی كورستان دەكەن چۆن سیخورەكانیان دەنێرن و چۆن بە پارە و هەڕەشە هانیان دەدەن، بۆیەی من وایدەبینم دەبێ ئەو دەستە دەركییانە كاری لەسەر بكرێت و رێگەیان لێ بگیرێت لەبری ئازاردانی گەدایەكی بێ دەسەڵات كە هەڵخەڵەتێنراوە، دیارە ئەمیش هەر سزای خۆی وەردەگرێ، بەڵام ئامانجە گەورەكە و مەترسییە گەورەكە لەو گەدایە گەورەترە. 
دەبێ بە وردی ئاگادری دۆخەكە بێت
* چۆن بەراورد لە نێوان كابینەی نێچیرڤان و مەسرور بارزانی دەكەیت لە رووی تەكنۆكراتییەوە؟
- جیاوازییەكی وا نابینم، بەڵام كەسەكان دەگۆڕێن، نێچیرڤان بارزانی بە حوكمی عیلاقاتی خۆی و پێگەكەی و هاوكات كەسێكی كراوەترە و ماوەیەكی زۆر لەگەڵ لایەنەكان و لێپرسراوەكانی تری یەكێتی و حزبەكانی تری كوردستاندا كاری كردووە بۆیە ئەو پەیوەندییانە وایانكردووە ئیش و كارەكانی باشتر بڕوات، بەڵام مەسرور بارزانی لە دوای ساڵی 2000 وە هاتۆتەوە كوردستان و لە خوێندن بووە لە ئەمریكا، بۆیە بە ئەندازەی نێچیرڤان بارزانی ئەزموونی پەیوەندییەكانی نەكردووە لەگەڵ سەركردەی حزبەكانی تردا، وا بیردەكاتەوە ئێرەش دەقاودەق ئەمریكایە، كە هەموو كاروبارێك بە سیستماتیك بڕوات، گرنگە لەوە تێبگات ئێرە ‌وخۆرهەڵاتی ناوەڕاستە، دەبێت پشت بە پەوەندییە حزبییەكان و هەلومەرج و كاریگەرییە هەرێمییەكان و گشت لایەنێك ببەستێت بۆ چارەسەركردنی هەر كێشەیەك، گەر بەو جۆرە كار نەكات دژایەتی دەكرێت، وەك دەیبینین هەریەكە و بە جۆرێك دژایەتی حكومەتەكەی دەكات، بۆ نموونە توركیا هێز دەنێرێت بە ناوی دژایەتی پەكەكەوە، زیانی جۆراوجۆر بەم وڵاتە دەگەیەنێت و دەیان ناوچەی كاول كردووە و ئێران بە بیانووی هەمەجۆرەوە بە موشەك و درۆن بۆردومانی هەرێم دەكات، بۆیە دەبێت بە وردی ئاگاداری بارودۆخەكەبێت، بەڵام نێچیرڤان بارزانی لەم بابەتانەدا و لە دروستكردنی پەیوەندیدا شارەزاتر بوو.
ژینگە و ژینگەپارێزی
* ژینگەپاریزیی پڕكردنەوەی فەراغی خانەنشینییە، یان هەر بە راستی ئاواتت بووە رۆژێك خزمەت بە ژینگە بكەیت؟
- لە راستیدا ژینگە لەلای من پەیوەندی بە فەراغی خانەنشینییەوە نییە، چونكە پێش خانەنشین بوونم لە ساڵی 2012 وە بە سەختی خەریكی ئەم بابەتەم و كارم بۆ كردووە و لە چەندین جێگا لە قۆپی قەرەداخ لەگەڵ كوڕەكانی لای خۆم گۆلم دروستكردووە و موزەخەم داناوە و سۆندەم راكێشاوە و ئاوم بردۆتە سەر گۆلەكان بۆ ئاژەڵ، پارێزگاریم كردووە لە پەلەوەر و ئاژەڵە كێوییەكانی ناوچەكە و چەندین كامێرای چاودێریم داناوە، بەڵام ئێستا هەردووكییەتی، فەراغەكە دەستكراوەتری كردووم لە دوای خانەنشینبوونم و خولیاكەی خۆشم بۆ ژینگەپارێزی بواری زیاتری بۆ دروستكردووم بە جۆرێك رۆژ لە دوای رۆژ بەرچاوروونی زیاترم دەبێت بۆ باشتر خزمەتكردنی ژینگە، گەر هەندێك پابەندبوون و نەبێت زۆرتر لەو شاخانە دەمێنمەوە بۆ برەودان بە پارێزگاریكردن لە ژینگەی كوردستان.

من كەسێكی گەشبینم و ئایندەی هەرێم بە درەوشاوە دەبینم، ئایندەی هەرێم کاتێک لە مەترسیدایە کە حزبەکان لە ناوخۆیاندا ناکۆک بن

بە هاوكاریی كەسایەتییەكان
* لە چاوپێكەوتنێكدا دەڵێیت: بڕیارم دا بە جۆرێكی تر خزمەتی ژینگە بكەم ئەو جۆرە جیاوازە چی بوو؟
- بڕیارەكە هەر ئەوەیە پەیوەندی بە دوای خانەنشینبوونمەوە هەیە، پێشتر من وەكو بریكاری وەزارەتی ناوخۆ دەسەڵاتم هەبوو تەلەفونم دەكرد بۆ دەزگا تایبەندمەندەكان، پۆلیسم دەنارد و بەڕێوەبەری ناحییەكانم لە پاراستنی ژینگە ئاگادار دەكردەوە، تا خەڵك راسپێرن دار نەبڕن و ئاژەڵ و باڵندەی كێویی راونەكەن، بەڵام ئێستا ناتوانم بەو جۆرە ئەوان راسپێرم، ئێستا خۆم دەچم و دەمێنمەوە و بە هەمئاهەنگی و بە داواكردن لە پۆلیسی دارستان و پۆلیسی مەحەلی و دەزگا ئیدارییەكانی ناحیە و قەزاكان بە عیلاقاتی شەخسی و لە گەڵ كەسایەتییەكاندا بۆ خۆم لەوێ بەشی زۆری ئەركەكان لەگەڵ كوڕەكانی لای خۆم جێبەجێ دەكەم، زۆر جار بۆ كڕینی كامێرایەكی چاودێری تەلەفۆن دەكەم بۆ برادەرەكانم لە دەرەوەی وڵات، بە هۆكاری ئەوەی ئیلتیزاماتی حكومیم نەماوە زۆربەی كات سەرقاڵی پارێزگاری كردنم لە ژینگە، ئەوەش جۆرە تازەكەیە.
سەرچاوەی دارایی بۆ خزمەتی ژینگە
* یەكێتیی نیشتمانی لە رووی داراییەوە چی بە تۆ بەخشی و سەرچاوەی داهاتی ئێوە چییە، چونكە ئەم كارەی ئێستا پێوەی خەریكن، واتە ژینگەپارێزی، پێویستی بە خەرجییەكی زۆر هەیە؟
- یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان، هەرچییەكم ویستبێت بۆی كردووم، ئۆتۆمبێلی بۆ كڕیوم، كە زەویم وەرگرتووە و خانووم دروستكردووە جەنابی مام جەلال یارمەتی داوم، گەر گەشتم كردبێت یاخود كارێكی كتوپڕ هەبووبێت هەرچییەكم ویستبێت حزبەكەم بۆی جێبەجێكردووم، ئێستاش خانەنشینم و مووچەم هەیە، پێشتریش لە وەزارەتی ناوخۆ مووچەكەم باش بوو، نەسریەم لەبەردەستابوو. 
حیمایەكانیشم كە لە وەڵامی پرسیارەكانی پێشوودا بە كوڕەكانی لای خۆم ناوم هێنابوون هەموو ئەوانەم بەكارهێناوە بۆ خزمەتكردن بە ژینگەی كوردستان ئەمە لەلایەك، لەلایەكی تریشەوە جگە لەوانە زەویوزارمان هەیە كە موڵكی باووباپیرمانە و فەلاحەت دەكەم كە ئەوەش سەرچاوەیەكی تری دارایی منە، جگە لەمانەش برادەری دڵسۆزم هەیە كە خەمخۆری ژینگەن یارمەتیم دەدەن بۆ دابینكردنی كامێرای چاودێری و مۆلیدە و سۆندە و كەرەستەی پێویست بۆ بوارەكە، منداڵەكانیشم هەموویان كاردەكەن و ئەندازیارن و پزیشكن و مووچەی خۆیان هەیە و پێویستیان بە من نەماوە بۆ دابینكردنی بژێوی ژیانیان، بۆیە بەشێكی زۆری ئەو داهاتەی دێتە دەستم، مانگانە بۆ پارێزگاری كردن لە ژینگە بەكاری دەهێنم.
بیرەوەریی
* وەك دوا پرسیار، بەڕێزتان برای (شەهید حەمە رەش)ن، دەتەوێ لێرەوە چی پێ بڵێیت و چ یادەوەرییەكی تاڵ یان شیرینی بگێڕیتەوە؟
- یادەوەری تاڵ ناگێڕمەوە، بەڵام هەموو یادەوەرییەكانی شەهید حەمە رەش لای من شیرینن، كۆتا یادەوەریمان ئەوە بوو لە راپەڕینە مەزنەكەی بەهاری 1991 رۆژی 5/3 بەیەكەوە بوین، بۆ رۆژی دواتر 6/3 من و ئاواتی شێخ جەناب دەهاتین بەرەو سلێمانی، لە بەڕێكردنماندا لە ئەشكەوتێكدا لە شاخی سەگرمە بە دیوی گەرمیاندا، بە حوكمی ئەوەی زیاتر لە دەساڵ فەرماندە بوو پلانی سەربازی زۆری دارشتبوو زۆر شارەزا بوو، كە ئێمە لە ئەشكەوتەكەوە ئەهاتینە خوارەوە، ئەو سەریدەركرد و بە من و كاك ئاواتی شێخ جەنابی وت «ئاگاداری خۆتان بن، ئێوە دەچن شەڕی ناو شار دەكەن، شەڕی ناو شار شەڕی دەشت و شاخ و رابایەو گردو تەپۆلكە نییە، دە بێت زۆر وریا بن»، ئەوە دوا بیرەوەری من و شەهیدی فەرماندە حەمەڕەشە كە شیرینە لەو رووەوە وەك فەرماندەیەك ئامۆژگاری كردین، تاڵیشە بەهۆی ئەوەی بەداخەوە دواتر خۆی لە ناو شاری دووزدا بەهۆی گولە هاوەنێكەوە پێكراو بریندار بوو كە هەڵەی خۆی نەبوو، پاشان لە گواستنەوەیدا بەرەو كەلار بۆ چارەسەر كردنی لە 11/3/1991 كەوتنە بۆسەوە و شەهید بوو.

*ئەندامی سەركردایەتی (ی.ن.ك)

جەلال شێخ كەریم

مامۆستا جەلال و چەند تێکۆشەرێک لە سەردەمی خەباتی شاخدا

مامۆستا جەلال لەگەڵ پۆلێک پێشمەرگە

لە چالاکی پێشمەرگانەوە بۆ چالاکی ژینگەدۆستی