سامان عوسمان
سیناریۆ نووسین:
هونەری نووسینی سیناریۆی فیلم، بەرنامەی تەلەفزیۆنی، یان میدیای بینراوی ترە. بنەماکانی سیناریۆ نووسین بریتین لە تێگەیشتن لە پێکهاتە و شێوە و تەکنیکەکانی چیرۆکگێڕانی تایبەت بە میدیاکە. لێرەدا چەند بنەما و رێنمایی سەرەکی دەخەمەڕوو بۆ چۆنیەتی جێبەجێکردنیان:
1. پێکهاتەی سێ کردار: سیناریۆکان بە شێوەیەکی گشتی پێکهاتەی سێ کردەیی پەیڕەو دەکەن( رێکخستن، رووبەڕووبوونەوە و روونکردنەوە). ئەکتی یەکەم کارەکتەرەکان و جیهان دادەمەزرێنێت، ئەکتی دووەم ململانێی ناوەندیی دەناسێنێت و گرژی دروست دەکات، ئەکتی سێیەمیش ناکۆکییەکە چارەسەر دەکات و چیرۆکەکە دەگەیەنێتە ئەنجامێک.
2. گەشەپێدانی کارەکتەرەکان: دروستکردنی کارەکتەری باش، گۆڕاو بە پاڵنەر و خاڵە بەهێزەکان و لاوازییەکان و رەهەندە روونەکان بەرجەستە دەکات. هەر کارەکتەرێک دەنگ و کەسایەتییەکی تایبەتی هەبێت کە چیرۆکەکە بەرەو پێشەوە ببات.
3. دیالۆگ: دیالۆگێکی دەنگ سروشتی بنووسە کە کارەکتەریی ئاشکرا بکات و پڵۆتەکە پێشبخات و هەست بە واقیعی بکات. دوور بکەوەرەوە لە گفتوگۆی سەر زمان و ئامانجی ژێردەق و خێرایی لە گفتوگۆکاندا.
4. فۆرماتکردن: (بە شێوەکردن): سیناریۆکان فۆرماتێکی تایبەتیان هەیە کە توخمەکانی وەک سەردێڕی دیمەن، وەسفکردنی کردار، دیالۆگ و گواستنەوە لەخۆدەگرێت. نەرمەکاڵای سیناریۆ نووسی وەک Final Draft : (رەشنووسی کۆتایی) بەکاربهێنە بۆ دڵنیابوون لە فۆرماتکردنی دروست.
5. چیرۆکگێڕانی بینراو: بەکارهێنانی ئاماژەی بینراو و زمانی وەسفکردن بۆ نەخشاندنی وێنەیەکی زیندوو بۆ خوێنەر. لەهەر کاتێکدا کە دەتوانیت . پیشانی بدە نەک بیگێڕیتەوە و وێنەسازیی بەکاربهێنە بۆ بەرزکردنەوەی چیرۆکگێڕانەکە.
6. ململانێ و گرەو: دروستکردنی ململانێی زۆرەملێ کە چیرۆکەکە بەرەو پێشەوە ببات و بینەر سەرقاڵ بکات. گرەوەکان بەرز بکەرەوە بۆ زیادکردنی گرژی و بینەر بە وەبەرهێنان لە ئەنجامەکەدا بمێنێتەوە.
7. خیرایی: پاراستنی خێرایی باش بە درێژایی سیناریۆکە بە هاوسەنگکردنی زنجیرە کردارەکان لەگەڵ ساتە بێدەنگەکان. چیرۆکەکە بەرەو پێشەوە بهێڵەرەوە لە هەمان کاتدا بوار بۆ پەرەپێدانی کارەکتەرەکان بڕەخسێنە.
8. بابەت: بەدواداچوون بۆ بابەت و بیرۆکەی گشتگیر کە قووڵیی و مانا بۆ چیرۆکەکە زیاد دەکەن. بابەتەکان دەتوانن گێڕانەوەکە بەیەکەوە ببەستنەوە و چینێکی قووڵتر لە دەنگدانەوە بۆ بینەر دابین بکەن.
9. نووسینەوە و فیدباک: نووسین بریتییە لە دووبارە نووسینەوە. ئامادەبە چەندین جار پێداچوونەوە بە سیناریۆکەتدا بکەیت بۆ باشترکردنی روونی و خێرایی و پەرەپێدانی کارەکتەرەکان. داوای فیدباک لە کەسانی تر بکە بۆ بەدەستهێنانی دیدگا و پێداچوونەوەی پێویست.
10. خوێندنەوە و پراکتیزەکردن: خوێندنەوەی سیناریۆی فیلم و بەرنامە سەرکەوتووەکانی تەلەفزیۆن بۆ ئەوەی تێبگەیت چۆن چیرۆکگێڕان لە میدیۆمەکەدا کاردەکات. مەشق بکە بە نووسینی دیمەن و دیالۆگ و پرۆفایلی کارەکتەرەکان بۆ ئەوەی پیشەکەت وردتر بکەیتەوە.
بە تێگەیشتن و جێبەجێکردنی ئەم بنەمایانەی سیناریۆ نووسین، دەتوانیت سیناریۆی سەرنجڕاکێش و کاریگەر دروست بکەیت کە دەنگدانەوەی لەهزری بینەراندا هەبێت و توانای ئەوەی هەبێت لەسەر شاشە بە ژیانەوە بێت.
