پێشڕەو ئیسماعیل- بەریتانیا
سوید یەكێكە لە وڵاتانی ئەسكەندەناڤی و كەوتۆتە باكوری كیشوەری ئەوروپاوە، لە ڕووی خاكەوە گەورەترین وڵاتی باكوری ئەوروپایەو پێنجەمین وڵاتی ئەوروپاو سێیەمین وڵاتی یەكێتی ئەوروپا وپەنجاوپێنجەمین وڵاتی جیهانە. رووبەری خاكەكەی (410) هەزار كیلۆمەتری چوارگۆشەیەو درێژی خاكەكەی (1700)كیلۆمەترە، سنوری وشكانی لەگەڵ وڵاتی نەرویج هەیە كەكەوتۆتە باكورو رۆژئاوای سویدەوە. سنوری ئاویشی هەیە لەگەڵ هەریەك لە وڵاتی فنلەندا لە باكوری رۆژهەڵاتەوەو دانیماركیش لە باشوری رۆژئاواوە ، لە باشوریشەوە هاوسنورە لەگەڵ دەریای بەڵتیق و كەنداوی بۆسنیا.
وڵاتی سوید پێكدێت لە (21) هەرێم و(290) شارەوانی ، خاوەنی سەد هەزار دەریاچەیە(Lakes)، هەروەها ژمارەیەكی زۆر دورگە(Islands)، پایتەختی وڵاتەكە شاری ستۆكهۆڵمە كەكەوتۆتە باشوری رۆژهەڵاتی سویدەوەو لەسەر چوار دورگە دروست كراوەو گەورەترین شاری وڵاتەكەیە ، شارە گەورەكانی بریتیە لە (ستۆكهۆڵم، یۆتۆبۆری، مالمێ، ئۆبسالا، ئۆریبرۆ، لینكۆپینگ، ئوستەرسوند، لوندو چەند شارێكی تر).
سوید هەرچەندە خاكەكەی گەورەیە، بەڵام دانیشتوانی كەمەو نزیكەی دە ملێۆن و نیوە(10،49). زمانی سویدی (Swedish Language ) زمانی رەسمی وڵاتەكەیە ، بەڵام چەند زارو بن زارو دیالێكتی جیاوازی تیایەو زۆربەی زۆری خەڵكەكەشی زمانی ئینگلیزی دەزانن . لەسەرەتای ساڵی (1995)وە پەیوەندی كردووە بە وڵاتانی یەكیتی ئەوروپاوەو ئەندامی یەكێتییەكەیە، هەرچەندە سوید ئەندامی یەكێتییەكەیە ، بەڵام نەچۆتە ناوچەی یۆرۆوەو پارێزگاری لە پارەی وڵاتەكەی خۆی كەكرۆنی سویدیە(Krona)كردووە، هەروەها لەرۆژێ(7/3/2024) بۆتە ئەندامی رێكخراوی باكوری ئەتڵەسی (ناتۆ). سوید وڵاتێكی مەلیكی پاشایەتی دەستورییەو سیستەمی حوكمڕانی وڵاتەكەش پەرلەمانی دیموكراسیە، ژمارەی ئەندامانی پەرلەمانی وڵاتەكە(349)ئەندامە، رۆژی شەشی حوزەیران ، واتە (6/6)رۆژی نیشتیمانی سویدە، كارڵ گۆستاف(Carl xv1 Gustaf) پادشای سویدە و دەسەڵاتی بەپێی یاسا سنوردار كراوە ، كۆدی نێودەوڵەتی وڵاتی سوید(0046)ە
لەڕووی ئاووهەواوە، وڵاتێكی ساردەو هاوینی كورتە، بەفرو بارانێكی زۆری لێ دەبارێت، بەتایبەتی لە باكوری وڵاتەكە كەبەناوبانگە بە بەستەڵەك ، دەریا و دەریاچەو رووباری زۆرە، دوو لەسەر سێی خاكی وڵاتەكە بە دارستان و سەوزایی داپۆشراوە، وڵاتێكی هەمیشە سەوزو پاك و خاوێن و هێمن و ئارام و سەقامگیرو سەلامەتە بۆ ژیان ، ئازادی و دیموكراسی بۆ هەموان دابینكراوە ، چەندین نەتەوە و ئایین وئاینزای جیا جیا كۆچیان بۆ ئەم وڵاتە كردەوە و لەوێ دەژین ، رێژەی موسڵمان لەسوید 2،1 %.
لەڕووی مێژووییەوە لەدوای تواندنەوەی بەفر، بەتایبەتی لە ناوچە بەستەڵەكەكانی، چەند تیرەو هۆز لەم خاكەدا نیشتەجێ بوون بەتایبەتی ڤایكینەكان كەناسراون بەسەردەمی ڤایكینەكان (The Viking Age). لەسەدەی چواردە و لەساڵی (1396ز) سوید و نەرویج و دانیمارك یەكێتیەكیان پێكهێنا و لەسەدەی شانزەو لەساڵی (1525ز) لەو یەكێتییە هاتە دەرەوە . لەسەدەی نۆزدەو لەساڵی (1814ز) سوید نەرویجی خستە سەر وڵاتەكەی خۆی و تا سەرەتای سەدەی بیستەم لەساڵی (1905ز) نەرویج لە سوید جیابووەوە.
سوید هەرچەندە خاكەكەی پێكهاتووە لەبەردو شاخ و زۆربەی خاكەكەی بەردەڵانیەو دەریا و دەریاچەو رووبارو دارستان زۆربەی خاكەكەی داپۆشیوە، هەرچەندە خاوەنی یەك قەترە نەوت و گاز نیە، بەڵام لەڕووی پیشەسازیەوە یەكێكە لە وڵاتە پێشكەوتووەكانی جیهان، بەجۆرێك تازەترین فڕۆكەی دنیا بزوێنەرەكەی، واتە مەكینەكەی لەسوید دروست دەكرێت ، بزوێنەری كەشتیە گەورەو زەبەلاحەكان لێرە دروست دەكرێت ، لە پیشەسازی دروستكردنی ئۆتۆمبێل و ئامێرەكاندا زۆر پێشكەوتووە، خاوەنی ئۆتۆمبێلەكانی(ڤۆڵڤۆو سكانیاو ساب)و چەند جۆرێكی ترە، خاوەنی سەروەتێكی گەورەی دار و تەختەیەو هەناردەی دەرەوەشی دەكات ، وڵاتی سوید بەناوبانگە بە دروستكردنی بزوێنەرو مەكائینەكان و ئۆتۆمبێل و مەوادی كیمیایی و كارەبایی و تەختەو دارو جلوبەرگو پێڵاو و زیادەكەشی هەناردەی وڵاتانی دەرەوە دەكات .
سەرچاوەكان:
Scb.se,Statistics Sweden, Official Statistics about Sweden.
-ekonomifakta,se-facts related to Swedish economy.
