سامان عوسمان
مۆنتاژ لە سینەمادا بۆ دروستکردنی گێڕانەوەیەکی یەکگرتوو و داڕشتنی هەستەکان و بەرزکردنەوەی چیرۆکگێڕانەوە زۆر گرنگە. نموونەیەکی سەرەکیی مۆنتاژکردنی خێرا لە زنجیرە ئەکشنەکانی فیلمەکانی وەک «Mad Max: Fury Road»دایە، کە چڕییەکەی بەرزتر دەکاتەوە. لەبەرامبەر دا، خێرا کردنی بەئەنقەستی مۆنتاژ لە فیلمی «Godfather»دا گرژیی دروست دەکات. مۆنتاژکارانی وەک تێلما شوونمەیکەر هاوکار لەگەڵ مارتن سکۆرسێزی و واڵتەر مورچ کە بە (کارەکانی لە فیلمی Apocalypse now ناسراوە) هێزی مۆنتاژیان نیشانداوە بۆ گۆڕینی گرتە خامەکان بۆ ئەزموونی سینەمایی سەرنجڕاکێش.
بە گشتی مۆنتاژ ئەو هونەرە نەبینراوەیە کە پردێک لە دیمەنەکاندا دروست دەکات، هەستەکان دەگرێت و کاریگەریی لەسەر بەشداریکردنی بینەر هەیە. مۆنتاژ لە سینەمادا پیشەیەکی فرەلایەنەیە کە بریتییە لە پارچە پارچەکردنی وێنەی جۆراوجۆر بۆ دروستکردنی گێڕانەوەیەکی یەکگرتوو و سەرنجڕاکێش. پرۆسەیەکە ریتم و لێشاو و کاریگەریی سۆزداریی فیلمێک لە قاڵب دەدات. نووسەرێکی لێهاتوو دەتوانێت دەستکاریی کات و شوێن و بەردەوامیی بکات بۆ وروژاندنی وەڵامی تایبەت لەلایەن بینەرەوە. یەکێک لە ئەرکە سەرەکییەکانی مۆنتاژ بریتییە لە دامەزراندنی خێرایی فیلمێک. بە کۆنترۆڵکردنی ماوەی وێنەکان و گواستنەوەکانی نێوانیان. نووسەران دەتوانن کاریگەرییان لەسەر شێوازی دیمەنێک یان زنجیرەیەک هەبێت، بۆ نموونە مۆنتاژێکی خێرا لە بڕینی خێرادا دەتوانێت هەست بە پەلەپەلی یان وروژاندن دروست بکات، لە کاتێکدا گرتەیەکی درێژخایەن دەتوانێت بیرکردنەوە یان خۆڕاگریی بگەیەنێت. زنجیرەی کردنەوەی فیلمی»تۆڕی کۆمەڵایەتی» کە لەلایەن کیرک باکستەر و ئەنگوس وۆڵەوە مۆنتاژ کراوە، خولێکی پێشکەوتووە لە بەکارهێنانی مۆنتاژکردن بۆ دامەزراندنی مەزاج و زەبری هێز. هەروەها مۆنتاژ رۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە داڕشتنی کەوانە سۆزدارییەکەی فیلمێک. جێگیرکردنی وێنە جیاوازەکان دەتوانێت جیاوازیی دروست بکات و دراما بەرز بکاتەوە یان کۆمیدیا بەرز بکاتەوە. لە رێگەی هەڵبژاردن و رێکخستنی وردی گرتە ڤیدیۆییەکانەوە، نووسەران دەتوانن دەستکاریی بەشداریکردنی سۆزداریی بینەر لەگەڵ کارەکتەرەکان و چیرۆکەکەدا بکەن.
جگە لەوەش، مۆنتاژکردن بۆ دڵنیابوون لە یەکگرتوویی بینراو و پاراستنی بەردەوامیی لەناو فیلمێکدا زۆر گرنگە. نووسەران دەبێت لە نزیکەوە گرنگیی بە وردەکارییەکانی وەک ئاراستەی شاشە، هێڵی چاو و پەیوەندییە فەزاییەکان بدەن بۆ ئەوەی ئەزموونێکی بینینی بێ کێشە دروست بکەن. نموونەیەکی بەناوبانگی مۆنتاژکردنی ورد بۆ بەردەوامیی دیمەنی دوشەکەیە لە فیلمی «سایکۆ»ی ئەلفڕێد هیچکۆکدا، کە نووسەر جۆرج تۆماسینی بڕینی خێرای بەکارهێناوە بۆ دروستکردنی جێگەی سەرنج و شۆککردنی بینەران.
لە کۆتاییدا، مۆنتاژکردن لە سینەمادا لایەنێکی دینامیکی و ژیانیی پڕۆسەی فیلمسازییە، وردبینیی تەکنیکی و بەڵگە نەویستی داهێنەرانە و تێگەیشتنێکی قووڵ لە بنەماکانی چیرۆکگێڕانەوە لەخۆ دەگرێت.
فیلمێکی مۆنتاژکراو دەتوانێت بینەران بگوازێتەوە بۆ جیهانە جیاوازەکان و هەست و سۆزی بەهێز بورووژێنێت و کاریگەرییەکی بەردەوام بەجێبهێڵێت. زۆرجار مۆنتاژکردنی باش بینراو، بە شێوەیەکی بێ کێشە بینراو و دەنگ تێکەڵ دەکات بۆ ئەوەی ئەزموونێکی سینەمایی یەکگرتوو و کاریگەر دروست بکات.
