راپۆرتی/ هێمن ئەحمەد
لە ساڵی 1947، تا پێش پرۆسەی ئازادی عیراق، هەر 10 ساڵ جارێك پرۆسەی سەرژمێریی لە عیراق دەکرا، بەڵام لە دوای پرۆسەی ئازادییەوە تائێستا سەرژمێری نەکراوە، ئەوەش بەهۆی گەلێك هۆكاری سیاسی و ئابووری کە لەدوای روخانی رژێمی بەعس هاتە ئاراوە.
ئەندامێکی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک: ئەو عەرەبانەی لە شەڕی داعشدا هاتوونەتە كەركوك، ناگەڕێنەوە و خۆیان بە كەركوكی دادەنێن
گوێ نەگرتن لە داواكارییەكان
عەبدوڵڵا میروەیس ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك، لەسەر فراكسیۆنی هاوپەیمانیی كەركوك هێز و ئیرادەمانە، بە كوردستانی نوێی راگەیاند: ئەوەی لە دەستمان هات كردمان بۆئەوەی ئەو كێشە و ئاستەنگانەی لە شارەكەدا هەیە چارەسەر بكرێن، وەك ئاوارەبوونی كوردانی شارەكە لە رووداوەكانی ساڵی 2017 و سەردەمی رژێمی بەعس كە شارەكەیان بەجێهێشتووە و تائێستا نەگەڕاونەتەوە، لە بەرامبەردا هاتنی بە لێشاوی عەرەبی هاوردە بۆ كەركوك و گواستنەوەی ناسنامەی كەسێتیی و فۆڕمی خۆراك و دەركردنی كارتی زانیاری بۆیان، كە ئەمەش وادەکات لە كاتی پرۆسەی سەرژمێریدا وەك كەركوكییەك هەژمار بكرێن و کاریگەریی دەبێت لەسەر کەمبوونەوەی نەتەوەی کورد لە شارەکەدا.
وتیشی: حكومەتی عیراق داواكارییەکانمانی بە هەند وەرنەگرتووە و نەمانتوانیوە وەك پێویست پێگەمان هەبێت لە بڕیارەكانی سەرژمێرییدا، بەپێی پڕیارەكانی پەرلەمانیش بێت، پرۆسەی تەعریب كۆتایی هاتووە لە كەركوك و ناوچە كێشە لە سەرەكان، بەڵام لە دوای پرۆسەی ئازادی عیراقەوە، ناوە ناوە بە لێشاو عەرەبیان هێناوەتە كەركوك و ئێستا وەك هاووڵاتییەكی كەركوكی هەژمار دەكرێن، ئەمكارەش لە سەردەمی راكان سەعید جبوری پارێزگاری بەوەكالەتی پێشووی كەركوك کراوە و كارئاسانی تەواویان بۆ كردون بۆئەوەی لە پرۆسەی ئاماركردندا بەكاریبهێنن.
بەڕێوەبەری نووسینگەی ئاماری كەركوك: پابەندی ئەو رێنماییانەین كە لە دەزگای باڵای سەرژمێریی بەغداوە بە دەستمان دەگات و دەبێت جێبەجێی بكەین، ئەمەش لەگەڵ خواستی هەموو هاووڵاتیان و حزبە سیاسییەكاندا ناگونجێت
رێنماییکردنی ئاوارە کوردەکان
عەبدوڵڵا میروەیس ئاماژەی بەوەشكرد: پێویستە لەسەر ئیدارەی پارێزگای کەرکوک ئەو كوردانەی لە رووداوە جیاجیاکاندا شارەکەدا شارەکەیان بەجێهێشتووە و ئاوارەبوون رێنمایی بكرێن و لەکاتی سەرژمێریدا بگەڕێنەوە بۆ تۆماركردنی ناوەكانیان، ئێستا بەشێكیان ناوی خۆیان لە شارەكە تۆماركردووە بۆ پرۆسەی سەرژمێری كردن، بەڵام وەك پێویست نییە.
باسی لەوەشكرد، ئەو عەرەبانەی لە شەڕی داعشدا هاتوونەتە كەركوك، ناگەڕێنەوە و خۆیان بە كەركوكی دادەنێن و لە پرۆسەی سەرژمێریشدا مافیان دراوەتێ بۆ تۆماركردنی ناوەكانیان، لە کاتێكدا لەکاتی شەڕدا وەک ئاوارە هاتوونەتە شارەکە و پێویستە ئێستا کە دۆخی ناوچەکانیان ئاسایی بووەتەوە ناچار بکرێن بگەڕێنەوە زیدی خۆیان، بەڵام ئەوان هەر بیانووی ئەوە دەهێننەوە كە هێشتا شوێنەكانیان نائارامە و ناگەڕێنەوە و خۆیان لە کەرکوک ناونوس دەكەن، لەبەرئەوەی فۆڕم و باری كەسێتی و كارتی زانیارییان لەسەر كەركوك تۆماركردووە.
عەبدوڵڵا میروەیس دەڵێت: ئەگەر ئەم سەرژمێرییە بەم شێوەیە سەر بگرێت، ئەوا وەك سەرژمێریی ساڵی 1957 حسابی بۆ دەكرێت و لە مامەڵە كارگێڕیی و بەڕێوەبەرییەكاندا بە هەند وەردەگیرێت.
رێنماییەكان لە بەغداوە دێن
هەر لەوبارەیەوە مستەفا فایەق بەڕێوەبەری نووسینگەی ئاماری كەركوك، بە كوردستانی نوێی راگەیاند: نووسینگەی ئاماری كەركوك پابەندی ئەو رێنماییانە دەبێت كە لە دەزگای باڵای سەرژمێری بەغداوە بە دەستمان دەگات و دەبێت جێبەجێی بكەین، ئەمەش لەگەڵ خواستی هەموو هاووڵاتیان و حزبە سیاسییەكاندا ناگونجێت، لەبەرئەوەی ئێستا عیراق لە بارێكی سیاسیی ناجێگیردایە و كۆنترۆڵكردنی لە چوارچێوەی دەوڵەتە ئیقلیمییەكاندایە.
وتیشی: هەموو ئەو كەسانەی لە دوای پرۆسەی ئازادیی عیراقەوە هاتوونەتە کەرکوک لە پرۆسەی سەرژمێریدا تۆمار دەكرێن، لەبەرئەوەی بەشێكی زۆریان فۆڕمی خۆراك و باری كەسێتییان گواستۆتەوە بۆ شارەكە.
پرۆسەیەكی نەزۆك
هەر لەبارەی بەڕێوەچوونی پرۆسەی سەرژمێرییەوە كە بڕیارە 20/11/2024، بکرێت، محەمەد عەلی شارەزا لە بواری سەرژمێریدا، بە كوردستانی نوێی راگەیاند: ئەم پرۆسەیە ئەگەر بێت و بەم شێوەیە بێت، ئەوا پرۆسەیەكی بەرنامە بۆ داڕێژراوی عەرەبە لە عیراق، بۆئەوەی هەموو وڵات گرێ بدات لە چوارچێوەی شیعەگەراییەوە، كە ئەمە زۆر بە خراپ بەسەر پێكهاتەی كورد و عەرەبی سوننە و مەسیحییەكاندا دەشكێتەوە، لەبەرئەوەی تائێستا مادەی 140 جێبەجێ نەكراوە، كە ئەمەش پەیوەستە بە ناوچە كوردستانییەكان و خوار و و ناوەڕاستی عیراقەوە، كە بەشێكی ئێستا لە دانیشتوان داماڵدراون و شیعەی عەرەب لە جێگەیان نیشتەجێ كراوە.
وتیشی: ماوەی 25 ساڵە لە عیراقدا سەرژمێری نەكراوە، ئەمە بۆشاییەكی گەورەی سیاسی و ئەمنی دروستكردووە، كە دیمۆگرافیای هەموو ناوچەكانی گۆڕیوە، بە تایبەتی لە شارێكی وەك كەركوكدا كە تائێستا بارێكی سیاسیی جێگیری نییە، بۆیە ئەم پرۆسەیە هەر لە سەرەتاوە بە نەزۆكی لە دایك دەبێت و بە خراپترین سەرژمێری دادەنرێت، وەك ئەوەی لە ساڵی 1966ی زاینی روویدا، كە بەعسییەكان باڵا دەستبوون، ئێستاش عەرەبی شیعە بە پاڵپشتی ئێران باڵا دەستن.
