ئارۆ سامان
وەزیری پلاندانانی عیراق فەرمانی بەقەزاكردنی قەرەتەپە دەردەكات و ئەندامێكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقیش بڕیارەكە بەپێشێلكردنی دەستوور دادەنێت و دەڵێت، كە دژی دەوەستنەوە.
وەزیر بڕیاریدا
وەزیری پلاندانانی عیراق محەمەد عەلی تەمیم، رۆژی چوارشەممەی رابردوو بڕیاری قەزاكردنی بۆ ناحیەی قەرەتەپە دەركرد و لەبەرامبەردا وتەبێژی فەرمی وەزارەتی پلاندانان، عەبدولزەهرە ئەلهنداوی رایگەیاند: «رەزامەندی وەزیر دوای لێكۆڵینەوە و وردبینییەكی بەشی گەشەپێدانی هەرێمی و خۆجێیی وەزارەت هات، سەبارەت بە پێویستییەكان و راپۆرتی تەكنیكی بۆ گەشەپێدان، دڵنیابوون لەوەی لەگەڵ ستانداردە پەسەندكراوەكانی پلاندانانی وەزارەتدا یەك دەگرنەوە، هەروەها دوای سەردانی مەیدانی بۆ ناوچەكە و بە پشتبەستن بە بوونی ئەو هۆكارانە، دەركەوت كە «قەرەتەپە» شایستەی بەرزكردنەوەیە لە ناحیەوە بۆ قەزا.
ئاماژەی بەوەشكرد، سێ ناحیە هەن كە پێشتر پەیوەست نەبوون بە هیچ قەزایەكەوە: قەرەتەپە، جەبارە و كۆكس، ئەمەش پێویستی بە دامەزراندنی ناوەندێكی نوێی قەزا هەبوو كە پلەبەندی كارگێڕی پێویست بەدەستبهێنێت.
عەبدولزەهرە جەختی لەوەش كردەوە، ناحیەی تازە دامەزراوەی قەرەتەپە هەیە لە ژێر كۆدی (2109) لە بەڕێوەبەڕایەتی یەكە ئیدارییەكانی كۆماری عیراق خراوەتە ناو ناوچەكانی جەبارە كە كۆدی (21092)ی پێدراوە و (كۆكس) كە كۆدی (21093)ی پێدراوە.
ئەو ناوچانە ماددەی 140 دەیانگرێتەوە
كاروان یاروەیس ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق لەسەر لیستی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەو بارەیەوە بە كوردستانی نوێی راگەیاند: «هەوڵی وەزارەتی پلاندانانی عیراق بۆ بە قەزاكردنی ناحیەی قەرەتەپە و خستنەسەری ناحیەكانی جەبارە و كۆكس و كوڵەجۆ، پێچەوانەی ماددەی (140)ی دەستووری هەمیشەیی عیراقە، كە ئەو ناوچانە ماددەكە دەیانگرێتەوە و نابێت بەهیچ شێوەیەك دەستكاری سنووری جوگرافی و ئیدارییان بكرێت، تا ئەوكاتەی ماددەی (140)ی دەستوور بەتەواوەتی جێبەجێ دەكرێ.
ئەو ئەندامەی پەرلەمان وتیشی: ئەگەر حكومەتی فیدراڵ ئەم بڕیارە بە دەستووری دەزانێت، ئەوە لەبەرامبەردا گەڕانەوەی قەزاكانی كەلار و كفری و چەمچەماڵ بۆ سەر پارێزگای كەركوك-یش بڕیارێكی دەستوورییە، كە كاتی خۆی رژێمی بەعس لە چوارچیوەی پرۆسەی ستەمكارانەی تەعریبدا دایبڕاندن لە كەركوك.
بڕیارێكی نادەستوورییە و دەبێت رابگیرێت
یاروەیس ئەوەشی خستەڕوو: داوا لە سەرۆك وەزیران سودانی دەكەین، ئەم بڕیارە نادەستوورییە رابگرێ و رێگە نەدات دەستوور پێشێل بكرێت، داوا لە بەڕێز سەرۆك كۆماری عیراقیش دەكەین كە پارێزەری دەستوورە ئەم بڕیارە رابگرێت.
ئەندامەكەی پەرلەمانی عیراق جەختی لەسەر ئەوەش كردەوە كە: كرۆكی ئەم بڕیارە درێژەدانە بە ستەمی تەعریب و تەرحیل، كە دەبوو حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عیراق ماددەی (140)یان جێبەجێ بكردایە، كە نەشیان كردوە نابێت پێشێلی بكەن.
پیلانێكی مەترسیدارە
لای خۆیەوە هۆشیار ئیسماعیل، ئەمینداری پێشووی ئەنجومەنی پارێزگای دیالە لە فراكسیۆنی یەكێتی بە كوردستانی نوێی راگەیاند: ئەو بڕیارە مەترسیدارە و درێژەپێدەری پیلانێكی درێژخایەنە، بۆ بچووكردنەوەی خانەقین و نەهێشتنی دەنگی كورد و رەسانەیەتی كوردبوونی ئەو ناوچانە.
هەروەها روونیكردەوە و وتی: شەش مانگ پێش ئێستا، لە ئەنجومەنی پارێزگاری دیالە دەنگ لەسەر بەقەزاكردنی قەرەتەپە و جەلەولا درا، هەروەها بە ناحیەكردنی حەمرینیشی بە دوادا دێت، ئامانجی سەرەكیش لەو جووڵانە، زاڵبوونە بەسەر دەنگی كورد لەلایەن هەردوو كوتلەی تەقەدوم و سیادەوە.
هوشیار ئیسماعیل ئەوەشی خستەڕوو وتی: بە داخەوە لەكاتی دەركردنی بریارەكە لە ئەنجومەنی پارێزگا، كوتلە كوردستانییەكان بێدەنگ بوون، دەبوو هەر ئەوكات سكاڵا تۆمار بكرایە.
سكاڵا تۆمار بكرێت
ئەمینداری پێشووی ئەنجومەنی پارێزگای دیالە داوای یەك دەنگی كوتلە كوردستانییەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق و لایەنە سیاسییەكانی كرد و وتی: دەبێت دەستبەجێ سێ سكاڵا تۆمار بكرێت، یەكەم بۆ سەرۆك كۆمار بنێردرێت، لەبەرئەوەی ئەمە پێشێلی دەستوورە بەتایبەت كە ئەم ناوچانە، بە ماددەی 140ەوە بەستراونەتەوە، تاوەكو چارەنووسی ماددەكەش یەكلا نەبێتەوە بەهیچ جۆرێك بڕیارێكی لەم شێوەیە هەڵناگرێت.
وتیشی: هەروەها سكاڵایەك ئاراستەی سەرۆك وەزیرانی عیراق بكرێت لەبەر ئەوەی سەرۆكی موتڵەقی دامەزراوە ئیدارییەكانی وڵاتە، دواتر لە دادگای فیدڕاڵی سكاڵا تۆمار بكرێت و دۆسیەكە یەكلابكرێتەوە.
جێگەی قبوڵ نییە
ئەوس مەهداوی تاكە ئەندامەكەی كورد و یەكێتی لەئەنجومەنی پارێزگای دیالەش لەو بارەیەوە دەڵێت: بڕیارەكە بەهیچ شێوەیەك قبوڵ ناكرێت و نادەستوورییە، چونكە وەزیری پلاندانان سەر بە كوتلەی تەقەدومە و ئەمە دەستێكە بۆ تێكدانی جوگرافی و رەسەنایەتی سنوورەكە، بۆیە دژی دەوەستینەوە و بێدەنگ نابین
مەهداوی هێمای بۆ ئەوەشكرد، كە ئەم بڕیارە بۆ پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنە، بۆئەوەی سەرنجی خەڵكی ئەو ناوچانە رابكێشن و دەنگیان بەرن بۆخۆیان، دووپاتیشیكردەوە و وتی: بەداخەوە بەرژەوەندییان گەیشتووەتە ئەو ئاستە كە دەستوور بۆ خۆیان پێشێل بكەن.
سكاڵا تۆمار دەكەم
سوزان مەنسور، ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بە كوردستانی نوێی راگەیاند: سكاڵای یاسای تۆمار دەكەم و بێدەنگ نابم، چونكە ئەمە پرسێكی نیشتمانییە و پێشێلكردنی دەستووریشە، ناكرێت لەپێناوی بەرژەوەندیی سیاسییدا، جوگرافییای سنوورەكە دەستكاری بكرێت.
دووپاتیشیكردەوە و وتی: بە یاسا بڕیارەكە رادەگرێن و ئەم جۆرە پیلانانە قبوڵكراو نین، ناشكرێت بەم ئەندازە گەورەیە یاری بە چارەنووسی رەسەنایەتی سنوورەكە بكرێت.
سوزان مەنسور داوای یەكدەنگی و یەكهەڵوێستی لە هێز و لایەنە سیاسییەكانی كوردستان و لیستە كوردییەكانی پەرلەمانی عیراقیش كرد و وتی: روبەڕووبونەوەی ئەم جۆرە پیلانانە بە ئەركێكی نیشتمانی دەزانین، ئەوەشی ئاشكرا كرد و وتی: هەندێ لایەنی سیاسی دەست بۆ هەموو پیرۆزییە نەتەوایەتییەكان دەبەن و ئاشتی و پێكەوەیی نەتەوەكانیان پێ رەوا نییە و ئەم جۆرە بڕیارە كاریگەری مەترسیداری دەبێت لەسەر داهاتووی ناوچەكە و عیراق.
