ژیان لە سایەی ترسدا

رەخنەی ماری ترەمپ لە دیارترین پیاوی جیهان

د. ژیلوان لەتیف یارئەحمەد



زانیارییە تەكنیكییەكان
كتێبی (زۆر و هەرگیز بەس نییە، چۆن خێزانەكەم ترسناكترین پیاوی جیهانی دروستكرد)، یەكێكە لە گرنگترین بەڵگەنامەكانی ماڵباتی (دۆناڵد ترەمپ)ە، كە لە لایەن نزیكترین كەسی خێزانەكەیەوە نووسراوە. ئەم كتێبە روانگەیەكی نهێنییە بۆ ئاشكراكردنی رووخسارە شاراوەكانی خانەوادەی ترەمپ، كە لەلایەن دەروونناس (ماری ل. ترەمپ)ی برازای (دۆناڵد ترەمپ)ەوە نووسراوە، لە 14ی تەممووزی ساڵی 2020 لە لایەن Simon & Schuster بڵاوكراوەتەوە و لە یەكەمین رۆژی بڵاوكردنەوەیدا یەك ملیۆن چاپی لێ‌ فرۆشرا.

تایبەتمەندییەكانی خێزانی ترەمپ
سەرەكیترین پرسیاری كتێبەكە ئەوەیە چۆن كۆمەڵێك زەبری دەروونی(تراوما)، پەیوەندییە وێرانكارەكان و تێكەڵەیەك لە پشتگوێخستن و سووكایەتی (دۆناڵد ترەمپ)ی دروستكردووە؟ خێزانی (ترەمپ) لە كتێبەكەدا وەكو ماڵباتێكی پڕ لە كێشە و شكستخواردوو نیشاندراوە، كە نەیانتوانیوە پەیوەندیی سۆزدارانە لە نێوان ئەندامەکانیدا دروستبكەن و منداڵەكانیان لە ژینگەیەكی پڕ لە خۆشەویستی و پاڵپشتیدا گەورە بكەن، هەربۆیە كتێبەكە ئەوەی ئاشكرا كردووە (فرید ترەمپ)، (باوكی دۆناڵد) كاریگەرییەكی نەرێنی لەسەر منداڵەكانی هەبووە و روونی دەكاتەوە چۆن باوكی (دۆناڵد) پیاوێكی سەخت و بێ بەزەیی بووە و هەرگیز خۆشەویستی و پاڵپشتی خۆی بۆ منداڵەكانی دەرنەبڕیوە. لێرەوە رۆڵی باپیری وەكو بنەڕەتیترین هۆكار لە دروستبوونی كەسایەتی (دۆناڵد)دا دەبینێت، لەگەڵ دایكێكی نەخۆش كە ئامادەی پەروەردەیەكی تەندروست نەبووە، ئەمانە كاریگەرییەكی كارەساتباری لەسەر گشت منداڵەكان هەبووە، بەتایبەتی (دۆناڵد) كە هەمیشە بە دوای رەزامەندیی باوكییەوە بووە، لەم كێشمەكێشمەدا نووسەری كتێبەكە پێی وایە (دۆناڵد) لە منداڵییەوە دەستی بە گەشەپێدانی میكانیزمی (بەهێز بەڵام سەرەتایی) كردووە، بۆ رووبەڕووبوونەوە و ململانێ، لەوانەش: دوژمنایەتی، دەستدرێژی و بێباكی. 

ئامانج لە نووسینی كتێبەكە لای (ماری) نیشاندانی رووی راستەقینەی (دۆناڵد ترەمپ)ە، تاكو مرۆڤایەتی لەبارەیەوە زیاتر بزانن، تەنانەت دەرخستنی ئەو راستییانە بە ئەركی پیرۆز لە قەڵەم دەدات، ئەگەرچی پێیوایە ئەو كارە گەلێك بە ئازارە

ترەمپ لەبەردەم شیكارییەكی دەروونیدا
وەك دەروونناسێك (ماری ترەمپ) شیكارییەكی قووڵی كەسایەتی (دۆناڵد ترەمپ)ی مامی دەكات و بە كەسێكی (سۆسیۆپات) خۆبەزلزان و ناشارەزا و گومانلێكراوی دەناسێنێت، بۆچوونی وایە (دۆناڵد) كێشەی (نارسیستیك پەرسۆنالیت)ی هەیە و ئەگەری بوونی (كەسایەتی دژەكۆمەڵایەتی)ش لە هەناویدا دەخولێتەوە. جیا لەوە، ئاماژەی بەوەكردووە (دۆناڵد) لە منداڵییەوە باوەڕی بە هاوكێشەی (پارە + هێزە)، بۆ بەدەستهێنانی ویست و خولیاكانی هەبووە. لەم بارەیەوە چەندین زانیاریی سەرنجڕاكێش ئاشكرا دەكات، لەوانە: (دۆناڵد) پارەی بە كەسێك داوە تاكو لە شوێنی ئەو  تاقیكردنەوەی (SATS) بكات. ئەمە یەكێكە لە تۆمەتە گەورەكان كە لە دژی بەكاردەهێنرێت، زیاتر لەوە (ماری ترەمپ) دەڵێت: (دۆناڵد) نەیتوانیوە پێداویستییە سۆزدارانەكانی دابین بكات، باس لەوە دەكات زۆر بەتوانا بوو لە هەڵسوكەوتكردن و نمایشكردن وەك ئەوەی كە هیچی نییە، ئەمە وایكردووە ببێتە كەسێكی بێ هەست و سۆز، كە تەنیا بیر لە خۆی بكاتەوە. كتێبەكە روونی دەكاتەوە چۆن (دۆناڵد) لە پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكاندا شكستیهێناوە و نەیتوانیوە پەیوەندییەكی راستەقینە لەگەڵ كەس و كاریدا دروست بكات، چونكە تەنها بیر لە خۆی دەكاتەوە و تەنها كاتێك لەگەڵ ئەندامانی تری خێزانەكە پەیوەندیی دروست دەكات، كە پێویستی پێیان بێت.
(ماری) بەستنەوەیەك لە نێوان خواستە كەسییەكانی (دۆناڵد) و شێوازی سەرۆكایەتی دروستدەكات و دەڵێت: وەكو سەرۆك نەیتوانیووە بەرپرسیارێتێكی مەزن وەربگرێت و هەمیشە بە دوای باسكردنی لەكە و نەنگییەكانی خزم و هاوڕێكانییەوەیە. ئەوەش دەخاتەڕوو چۆن خودپەسەندی و نەبوونی هەستی بەرپرسیارێتی لە (دۆناڵد)دا وایكردووە ببێتە سەرۆكێكی مەترسیداریی ئەمریكا، هەروەها بڕیارەكانی لەسەر بنەمای خۆنواندن و نیشاندان و گەورەكردنی خۆی دەدات،  نەك لەسەر بنەمای چارەسەری كێشە بنەڕەتییەكانی وڵات.

ماری ترەمپ

ئامانجی كتێبەكە
ئامانج لە نووسینی كتێبەكە لای (ماری) نیشاندانی رووی راستەقینەی (دۆناڵد ترەمپ)ە، تاكو مرۆڤایەتی لەبارەیەوە زیاتر بزانن، تەنانەت دەرخستنی ئەو راستییانە بە ئەركی پیرۆز لە قەڵەم دەدات، ئەگەرچی پێیوایە ئەو كارە گەلێك بە ئازارە، بەڵام هێشتا ئەوە دەخاتەڕوو زاڵبوون بەسەر ئەو هەستە نەرتییەتدا پێویستییەكی مرۆییە و دەبێت هەمووان بزانن كە چۆن تراومای منداڵیی و خێزانێكی ناسەقامگیر دەتوانێت كەسایەتییەكی مەترسیدار بۆ جیهانی ئەمڕۆ ئامادە بكات؟ ئەمەش بە دەستكەوتێكی گەورە و بایەخدار و وانەیەكی دەروونی و پەروەردەیی گرنگ بۆ خێزان و كۆمەڵگە لە ئێستا و ئایندەدا دەبینێت.

كتێبەكە لە بەردەم رەخنە نەریتییەكانی (ترەمپ)دا
كتێبەكە پێشوازییەكی ئەرێنی لەلایەن رەخنەگرانەوە لێکراوە، زۆرێك ستایشی نووسەرەكەیان كردووە، كە توانیوێتی زانیاریی دەروونناسی لەگەڵ زانیارییە كەسییەكانی نێو خانەوادەیەكی ناسراو تێكەڵ بكات. ئەمە لە كاتێكدا بەشێكی رەخنەگران كتێبەكەیان بە (خەمبارییەكی گەورە و نائومێدكار) ناوبردووە و ئاماژەیان بەوە كردووە، كتێبەكە پڕە لە هەموو ئەو زانیارییانەی مرۆڤ پێویستی پێیانە، هەندێكی دی باسیان لەوە كردووە كتێبەكە زیاد لە پێویست تیشكی خستووەتە سەر رۆڵی باوكی (دۆناڵد) وەكو هۆكاری سەرەكی، كە رەنگە بەرپرسیارێتی كەسیی (دۆناڵد ترەمپ) كەم بكاتەوە، بەڵام خودی (دۆناڵد ترەمپ) كتێبەكەی وەكو دانراوێكی (گەمژانە و رق و كینەخوازیی) ناوبردووە، تەنانەت خۆی و خێزانەكەی هەوڵێكی زۆریاندا رێگە لە بڵاوبوونەوەی بگرن و (ماری)یان تۆمەتباركرد بەوەی پەیمانی نهێنی ناو خێزانی (ترەمپ)ی شكاندووە، كە لە ساڵی 2001دا تەواوی ئەندامانی خێزانەكە ئیمزای پاراستنیان كردووە، هەر بۆیە (رۆبەرت ترەمپ)، (برای دۆناڵد) لە راگەیاندنێكدا كتێبەكەی بە (شەرمەزاریی گەورە) پێناسە كرد و وتوویەتی پڕە لە هەڵیت و پەڵیت.

شیكارییەك بۆ راست و دروستیی كتێبەكە
بۆ تێگەیشتن لە راست و دروستیی كتێبەكە، پێویستە تیشكبخەینە سەر ئەوەی كە،
یەكەم: (ماری) شارەزایەكی بواری دەروونناسییە و ئەزموونی پیشەیی هەیە لە شیكردنەوەی كەسایەتیدا، ئەمە وا دەكات شیكارییەكانی بنەمایەكی زانستیان هەبێت.
دووەم: (ماری) یەكێكە لە نزیكترین كەسەكانی خێزانی (ترەمپ) و ساڵانێك لەگەڵیاندا ژیاوە. 
سێیەم: زۆرێك لە تۆمەتەكانی (ماری) لەگەڵ چیرۆك و زانیارییەكانی سەرچاوەی تری میدیا دەگونجێن. ئەمە پشتگیری زیاتری بۆ قسەكانی دروست دەكات.
چوارەم: كردەوە و هەڵسوكەوتی گشتیی (دۆناڵد ترەمپ) ئەو كەسایەتییە پیشان دەدات كە (ماری ترەمپ) باسی دەكات، خودپەرست، بێ هەست و ویستی سەپاندنی دەسەڵاتخوازیی...هتد.
لەگەڵ ئەوانەدا، هەندێك خاڵیش هەن كە شیاوی هەڵسەنگاندنن لەوانە:
(ماری ترەمپ) لەناو خێزانەكەیدا كەسێكی ناڕازییە و كێشەی دارایی لەگەڵیاندا هەیە. هەروەها، (ماری) تەنها لایەنێكی چیرۆكەكە دەگێڕێتەوە و رەنگە هەندێك وردەكاریی نادروست بخاتەڕوو.