پ.د. كەریم شەریف قەرەچەتانی
4
كاك دكتۆر دەڵێن شووكردن و ژنهێنان كێشەی زۆری لە دوایە، بە راستی من زۆر داواكارم هەیە، بەڵام ناتوانم بڕیار بدەم، دەترسم نەتوانم منداڵ بە خێو بكەم و لەگەڵ ئەو كەسەی شووی پێدەكەم بەختەوەر بم، هاوڕێیەكم هەیە زۆر حاڵی خراپە و مێردەكەی زۆر لێی دەدات و بەردەوام شەڕیانە و ساڵێك نابێت شووی كردووە، بەڵام لە ماوەی ئەو ساڵەدا نزیكەی شەش جار تۆراوە و هەر بە زۆر دەینێرنەوە، كچە پورێكیشم هەیە كاتی خۆی خوێندكاری خۆت بووە، دەڵێت دكتۆر كەریم كاتی خۆی ئامۆژگاری كردوین و لە بیرم دێت جارێك وتی كاتێك شوو دەكەن و ژن دەهێنن، ژیان بۆتان گوڵڕێژ نەكراوە و خۆشی و ناخۆشی تێدایە و دەبێت بەرگەی بگرن و بۆ روونكردنەوە وتی وەك بەرمیلێك وایە بەشی خوارەوەی پڕ بێت لە پیسایی و بەشی سەرەوەشی پڕ بێت لە هەنگوین، نەكەن بە ئاسۆیی لێی بخۆن و بە یەكجار هەنگوینەكە (خۆشیەكانی ژیان) تەواو بكەن، بەڵكوو بە شاقوڵی لەگەڵی بەردەوام بن (خۆشی و ناخۆشییەكانی)، مرۆڤ دەبێت لە بەرمیلەكەی ژیان بە شاقوڵی بخوات و بەردەوام ژیانی خێزانی شیرینە و هەندێك جاریش تاڵ، ئیتر دوای تاڵییەكە شیرینی دەخوات و تاڵییەكانی ژیانیشی لە بیر دەچێتەوە، رێنمایی بەڕێزتان بۆ من چییە بۆ ئەوەی لەو دڵەڕاوكێ و ترسە رزگارم بێت.
(سۆزان)
خوشكە سۆزان:
ئەو بۆچوونانەی تۆ لەسەر ئەزموونی چەند كەسێكی كەم دروست بوون، بۆ نموونە تۆ تەنها ئاماژەت بۆ ژیانی هاوڕێیەك و كچە پوورێكت كردووە و بۆ پاساو هێنانەوە بۆ راوبۆچوونە هەڵەكانت دەربارەی هاوسەرگیری باسیان دەكەیت، من دڵنیام چەندەها هاوڕێ و خزمی ترت هەیە كە لە ژیانی هاوسەرگیری سەركەوتوون، بەڵام تۆ باسیان ناكەیت! خوشكی بەڕێزم هاوسەرگیری لەسەر كۆمەڵێك بنەما و كۆڵەكە بونیات دەنرێن، لەوانە ئاستی رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی و ئابووری و جەستەیی و بیركردنەوە و بیروباوەڕ و تەمەن ...هتد، بونیات دەنرێن، واتە كاتێك تۆ شوو بە كەسێك دەكەیت لەتەمەندا نزیكن لە یەكەوە و جیاوازی زۆر لە نێوانتان نییە، لەهەمان كاتیشدا لەلایەنی كۆمەڵایەتی و ئابووری و رۆشنبیرییەوە نزیكن لە یەكەوە، هەوڵیشتان داوە رابردووی ئەو كوڕە بزانن و هەردووكتان یەكترتان بە دڵ بێت و مەبەست لە هاوسەرگیرییەكە پێكەوەنانی خێزان بێت نەك بۆ مەبەستی تر، بێگومان سەركەوتوو دەبن، هەرچەندە دەنگە دەنگ و كێشە هەر لەناو خێزان دروست دەبێت، لەبەرئەوەی ژن و پیاو دوو كەسێتی جیاوازن و لە دوو خێزان و پەروەردەی جیاوازەوە هاتوون و دوو بیركردنەوە و سایكۆلۆجیای جیاوازیان هەیە و تا ئەو كاتەی لە یەكتری تێدەگەن و خاڵی هاوبەش دەدۆزنەوە هەر كێشە دەبێت، وەك دەڵێن كێشەی خێزان وەك خوێی چێشت وایە و پێویستە بۆ سەركەوتن و بەردەوام بوونی خێزان.
متمانەی بەكەس نییە
ئەو نموونەی ئاماژەت بۆ كردووە ئەوە دەربارەی كوڕێكی هاوڕێمانە كە وەك تۆ رەشبین بوو، بەهەموو شێوەیەك هاوسەرگیری رەتدەكردەوە، لەبەرئەوەی لە تەمەنی لاوێتیدا ئەزموونی زۆر خراپی لەگەڵ ئافرەتانی لەشفرۆش هەبوو، لە ئەنجامی ئەو ئەزموونە خراپانەی گەیشتبووە ئەو بڕوایەی كە ئافرەتی باش نییە و متمانەی بەكەس نییە، لەسەرەتادا ئێمە بۆمان روونكردەوە كە تۆ هەڵەیت، ئەگەر تۆ دەیان ئافرەتی خراپت ناسیبێت، مانای ئەوە نییە كە هەموو ئافرەتان خراپ بن، بۆ نموونە خوشك و دایكت و براژن و ئامۆزا و پوورزا ...هتد، ئایا ئەمانە هەموویان خراپن؟ لە وەڵامدا دەی وت نەخێر، ئێمەش پێمان دەوت كەواتە نابێت لە چەند كەسێكی كەمەوە گشتاندن بكەیت و گومان لە هەموو ئافرەتێك بكەیت، هەمووشمان دەزانین هەزاران ئافرەتی سەربەرز و خاوەن رەوشت و مۆڕاڵی بەرز هەن و دوورن لە هەموو گومانێك، دوای ئەوەش تۆ دایك و باوكت چوونەتە تەمەنەوە و بەردەوام داوات لێدەكەن كە ژن بهێنی بۆ ئەوەی پێش مردن نەوەكەیان لە باوەش بكەن، لەلایەكی تریشەوە تەمەنت بەرەو هەڵكشان دەچێت و دایك و باوك هەتا سەر بۆ كەس نامێنن، ئەی كاتێك نەخۆش دەكەویت یان پیر دەبیت كێ خزمەتت بكات و ئاگای لێت بێت؟
ژن و پیاو دوو كەسێتیی جیاوازن و لە دوو خێزان و پەروەردەی جیاوازەوە هاتوون و دوو بیركردنەوە و سایكۆلۆجیای جیاوازیان هەیە و تا ئەو كاتەی لە یەكتری تێدەگەن و خاڵی هاوبەش دەدۆزنەوە هەر كێشە دەبێت
ژنهێنان بەرپرسیاریەتییە
هەرچۆنێك بوو گەیشتە ئەو بڕوایەی بۆچوونەکەی هەڵەیە و بڕیاری ژنهێنانی دا، دوای دوو سێ مانگ لە ژنهێنانی هاتەوە بۆ لامان و زۆر گلەیی لێكردین كە وامان لێكردووە ژن بهێنێ، لەبەرئەوەی ژنهێنان بەرپرسیاریەتییە و پڕە لە كێشە و وتی (وەڵا ژنهێنان وەك بەرمیلێك وایە پڕە لە پیسایی (واتە كێشە)، تەنها یەك توێژی تەنكی سەرەوە هەنگوینە (واتە خۆشی) و ئەویش دوای مانگی هەنگوینی تەواو دەبێت و ئیتر دوای ئەوە هەتا هەتایە هەر دەبێت لە بەرمیلە پیسەكەی ژیان بخۆیت) .
ئێمەش پێمان وت كە ئەم بۆچوونەشت هەر تەواو نییە و ئێمە هەموو خاوەن خێزان و ماڵ و منداڵین و ئێستا هەندێكمان بووین بە باپیریش، بەڵام ژیانی خێزانیمان زۆر خۆشە، هەرچەندە كێشەش هەیە، ئینجا پێمان وت باشە با وای دابنێین ژیان وەك بەرمیلێك وایە و بەو شێوەیە كە تۆ باسی دەكەیت، ئەی بۆچی بەشێوەی ئاسۆیی (افقي) خواردت و بەیەكجار هەموو هەنگوینەكەت تەواو كرد، ئەی بۆ بیرت نەكردەوە و بە شێوەی شاقوڵی (عمودي) لێت بخواردایە واتە هەنگووین و پیسایی (خۆشی و ناخۆشی) ئەو كاتە هەتا كۆتایی بەرمیلەكە (واتە ژیان) پڕ دەبوو لە شیرینی و تاڵی، لە خۆشی و ناخۆشی، وتی وەڵا من بەو شێوە بیرم نەكردۆتەوە، ئێمەش پێمان وت كەواتە بیركردنەوەكەت هەڵە بوو نەوەك بەرمیلەكەی ژیان.
ژیان بۆ كەس گوڵڕێژ نەكراوە
خوشكی من! ژیان بۆ كەس گوڵڕێژ نەكراوە و پڕە لە هەوراز و نشێو، ئێمە شتەكان بە دژ و پێچەوانەكانیاندا دەناسینەوە، واتە ئەگەر تاریكی نەبوایە ئێمە نرخ و بەهای رووناكیمان نەدەزانی، ئەگەر ناخۆشی نەبوایە ئەو كات خۆشی هیچ بەهایەكی نەدەبوو، ئەگەر رەش نەبوایە، سپی هیچ نرخێكی نەدەبوو، ژیانی هەموو كەسێك بە ئەم شێوەیە، واتە سروشتی ژیان وایە و بە درێژایی مێژووی مرۆڤایەتی هەر وا بووە و هەر واش دەبێت و هیچ كەس ناتوانێت یاساكانی ژیان بگۆڕێت، مرۆڤی سەركەوتوو ئەوەیە كە شارەزای یاساكانی ژیان دەبێت و خۆی لەگەڵیان دەگونجێنێ، تۆ بە ئەو بیركردنەوەت دژی یاساكانی ژیانیت، ئەگەر دەتەوێت لە ژیان بەختەوەر بیت و وەك ملیۆنەها خێزان بەختەوەر بیت و لە تەلاق و لێكجیابوونەوە بە دوور بیت، خۆت لەگەڵ یاساكانی ژیان بگونجێنەوە و لە بیركردنەوەی نامەنتیقی و ناعەقلانی دوور بكەوە و لەكاتی هاوسەرگیری رەچاوی بنەما و كۆڵەكەكانی سەركەوتنی بكە، ئەو كات لە ژیانی هاوسەرگیری بەختەوەر دەبیت، هیوادارم لە ژیان بەختەوەر بیت.
