ئەرسەلان حەسەن
کتێبی هزری سیاسی یەکێتی، لە مارکسیزمەوە تا سۆسیال دیموکراتی، کتێبێکە گوزەر دەکات بە نێو گۆڕانکارییەکانی ئەدەبیاتی سیاسی یەکێتی لە دامەزراندنییەوە وەک نیمچە بەرەیەک، تا بەستنی یەکەم کۆنگرەی لە مانگی2ی ساڵی 1992 وەک حزبێک.
کتێبەکە لەدوو تووێی بەرگێکی 243 لاپەڕە دایە و توێژەر (تەحسین تەها چۆمانی) نووسیوویەتی. نووسەر دەکۆشیت لەم توێژینەوەیەدا لە چوارچێوەی شیکاری گوتاری ئێرنستۆ لاکلاو و شانتاڵ موفەوە فۆکەس بخاتە سەر هۆکارە سەرەکییەکانی گۆڕانی ئەندێشەی سیاسی یەکێتی لە بیر و ڕای مارکسیستییەوە بۆ سۆسیال دیموکراسی، کە تیۆرییەکی گرنگی توێژینەوە زانستە سیاسی و کۆمەڵایەتی و زمانەوانییەکانە، یان بۆچی یەکێتی بە تایبەتی دوای پرسترۆیکای سۆڤییەت و راپەڕینی ساڵی 1991ی کوردستان، هزری سیاسی خۆی گۆڕی؟ هەروەها لاوەکیانە شەنوکەوی پرسی یەکێتی و گوتاری نوێی سیاسی لە دامەزراندنییەوە دەکات.
دامەزراندن و گەشەکردنی یەکێتی
لێرەدا توێژەر دەیەوێت ئەودیوی هەموو بابەتە نووسراوەکان دەربارەی یەکێتی بخوێنێتەوە، کە خۆی لە ئاڕاستەی فیکری و رێبازە ئایدۆلۆژیاکەی یان راستتر ناوەڕۆکەکەیدا دەبینێتەوە و جەوهەری ئایدۆلۆژیاکەیەتی بە مانای چ وەک بیروباوەڕ و چ ئەدەبیات لە بەیاننامە مێژووییەکانی خەباتی سیاسی و چەکداری یەکێتیدا رەنگیداوەتەوە، کە بیرۆکەی سەرەکی توێژینەوەکەیە و لەو نووسینانە دوور بکەوێتەوە بۆ خوێندنەوەی مێژووی یەکێتی نووسراون و نایەوێت باسی مێژوو، رووداوی مێژوویی، پەیوەندی یەکێتی بەحزبەکانی کوردستان بە گشتی و وڵاتانی هەرێمی بە تایبەتی، خەباتی چەکداری و... هتد بکات.
یەکەم بەیاننامە
گەڕانەوە بۆ یەکەم بەیاننامەی دامەزراندنی یەکێتی لە ئاستە تیۆری و پراکتیکییەکان لەم توێژینەوەدا دەروازەیەکی گرنگە و دەکرێت وەک مانیفێستی یەکێتی لێی بڕوانرێت. توێژەر دەڵێت: (هەرەسی جووڵانەوەی ئەیلول هەر لە خودی رێککەوتننامەی جەزائیری ئاداری ساڵی1975دا کورت نابێتەوە، بەڵکو گوتاری پارتی لە ئاستەکانی سیاسی، فیکری، ستراتیژی و هێزی یەکەم بەرەو کوژانەوە بووە یان جەبری مێژوویی لەبار نەبووە پارتی بەهەمان ئامراز و گوتاری کۆن درێژە بە مانەوە و سیاسی خۆی لە باشووری کوردستان بدات). فاکتەرەکەشی بەوەدەزانێت، کە دەکرێت هەموو دیسکۆرسێک تەنیا لەزەمەنێکی زۆر دیاریکراودا درێژە بە مانەوەی بدات و لەوە بترازێ، بەرەو رووی قەیران و دژایەتی گوتاری نوێ دەبێتەوە.
یەکێتیی نیشتمانی بۆچی؟
رەوانشاد مام جەلال ساڵی1975، ئەم کتێبەی نووسیوە و وەڵامی هەموو ئەو پرسیارانە دەداتەوە، ئامانجیان لەدامەزراندنی یەکێتی و بیانوویان بۆدامەزراندنی رێکخراوێکی سیاسی چ بووە؟
گوتاری سیاسیی یەکێتی
لێرەدا توێژەر گوتاری سیاسی یەکێتی وەک (دیاردەیەکی نوێی سیاسی) شی دەکاتەوە و دەڵێت: (دەرکەوتنی یەکێتی دوای هەرەسی جووڵانەوەی ئەیلول ئاڵنگارییەکی گەورەی سیاسی بوو چ لەئاستی بزووتنەوەی رزگاریخوازی کورد، چ لەئاستی وڵاتانی داگیرکەری کوردستان).
دژبوون و جیاوازی
توێژەر بۆ تێگەیشتن و دروستبوونی هەر گوتارێکی نوێ لەبەرامبەر گوتارە کۆن و دژەکاندا دەڵێت: تێگەیشتنی تیۆری گوتار بێ تێگەیشتن لەدژبوون و جیاوازی مەحاڵە و پەرەدان بە چەمکی (شۆڕشی نوێ)، چ لەئاستی ئەدەبیاتی سیاسی یەکێتی و چ فاکت، وایکرد ئەم حزبە ناسنامەیەکی گرنگ لەپڕۆسەیەکی گرنگی مێژووییدا بۆخۆی دەستەبەر بکات و پرسی (تاکحزبی و فرەیی)، خەسڵەتێکی سەرەکی خاڵی جیاکەرەوەی نێوان (یەکێتی و پارتی)یە.
بکەری سیاسی
عەبدولڕەزاق فەیلی، ئەندامی دەستەی دامەزرێنەر دەڵێت: (خاوەن فکرەی دامەزراندن، رێباز، سیاسەت، تاکتیک و ستراتیژی یەکێتی هەر مام جەلالە. کەوایە داینەمۆ و رابەری شۆڕشی نوێ دوای ساڵی 1975، مام جەلالە) و بەس.
یەکێتی و ئەندێشەی چەپ
بۆچی یەکێتی لە دامەزراندنییەوە بە ئایدۆلۆژیا و بیرکردنەوەی چەپ چەکەرە دەکات توێژەرە ئاماژە بە دوو خاڵ دەکات: یەکەم: مێژووی سەرهەڵدان و گەشەکردنی رەوتی چەپ لە عیراق بە گشتی و لە کوردستان بە تایبەتی. دووم: ئەو فاکتەرە سەرەکیانەی راستەوخۆ کاریگەرییان لە گواستنەوەی ئایدۆلۆژیا و هزری چەپ بۆ ناو یەکێتی هەبووە.
یەکێتی و هزری مارکسیستی
لێرەدا پرسیاری، بۆچی یەکێتی ئەوەندەی لەژێر کاریگەری مارکسیزمی شێوەی چینییە، هێندە لە ژێر کاریگەری مارکسیزمی شێوەی یەکێتیی سۆڤییەتیدا نییە؟ هاوکات پرسیارێکی گرنگی دیکە خۆی بۆ ئەم بابەتە زیاتر قووتدەکاتەوە، کە یەکێتی لەدامەزراندنییەوە تا کۆتایی سەدەی رابردوو لە رووی سیستمی فیکری ئایدۆلۆژییەوە خاوەن ناسنامەیەکی مارکسی بووە یان نا؟
قۆناغی نوێی گوتاری سیاسی یەکێتی
بۆچی یەکێتی دوای نزیکەی پازدە ساڵ لە کاریگەری ئایدۆلۆژیای مارکسیستی، پرسی گوتاری سیاسی و پێکهاتەی رێکخراوەیی سیاسی وەردەگێڕێت و ئاوڕ لە بەرنامە و رێبازی سۆسیال دیموکرات دەداتەوە؟
یەکێتیی لە چەپەوە بۆ سۆسیال دیموکراتی
یەکێتی لە دوای راپەڕینی ساڵی1991 وەک حزبێکی سۆسیال دیموکرات و رێکخراوێکی فرە مینبەریی سۆسیال دیموکرات خۆی ناساند و بە رەسمیش لە کۆنگرەی یەکی ساڵی1992دا چەسپاندی. هەڵبەتە ئەمەش لەخۆوە و خۆڕسک نەبووە، بەڵکو بەرەنجامی هەلومەرجە تازەکانی دنیای ئەوکات بووە، بەتایبەت هەڵوەشانەوەی یەکێتی سۆڤییەت، کۆتاییهاتنی شەڕی سارد، دەرکەوتنی سیستمی جیهانی تاکجەمسەری و پەرەسەندنی نموونەی دیموکراسی لیبراڵی و پاشەکشەی نموونەی سۆسیالیستی و سیستمە تۆتالیتاری و دیکتاتۆرییەکان.
