هێلین تۆماس: وڵاتانی عەرەبی هەر هەموویان لەناو دەچن

هێلین تۆماس ئەو ژنە رۆژنامەنووسەیە كە ئابڕووی ئەمریكای برد و خاوەنی ئەو وتەیەیە كە تا خۆی مابوو رێگەی پێنەدرا بڵاوبكرێتەوە، خۆی رۆیشت و لە دوای خۆی ئەو وتەیەی جێهێشت كە دەڵێ: وڵاتانی عەرەبی هەر هەموویان لەناو دەچن.
جەنگی ئیبلیس بوو
لە مانگی تەمووزدا یانەی رۆژنامەوانیی نەتەوەیی ئەمریكا ئاهەنگی دووەم ساڵیادی كۆچی دوایی سەرۆكی پەیامنێرانی كۆشكی سپی گێڕا، ئەو یەكەم ژن بوو كە پۆستی سەرۆكی یانەی رۆژنامەوانی ئەمریكای وەرگرت و رووماڵی بۆ چالاكییەكانی گرنگترین سەرۆكەكانی ئەمریكا كردووە، ساڵی 1971 لەگەڵ نیكسۆندا بوو لە یەكەم سەردانی مێژووییدا بۆ چین، بەڵام ئامادە نەبوو لەگەڵ جۆرج بوشی كوڕدا بڕوات و رەتی كردەوە، رەتكردنەوەكەشی بەو رستە بەناوبانگە بوو كە دەڵێ: ئەو لە عیراق لە پێناوی خودا و خاچدا دەجەنگێت، وتیشی: ئەوە جەنگی ئیبلیس بوو نەك خودا.
هێلین تۆماس لە تەمەنی 95 ساڵیدا كۆچی دوایی كرد، خوێندكارەكانی لە رێوڕەسمی ناشتنیدا وتیان: بوێرترین رۆژنامەوان بوو لە مێژووی ئەمریكادا. تۆماس بەرلەوەی بمرێت وتارێكی مەترسیداری نووسی بۆ ئەوەی لە رۆژنامە گەورەكانی ئەمریكادا بڵاوی بكاتەوە، بەڵام بۆ یەكەمجار وتاری هێلین رەتكرایەوە و بڵاونەكرایەوە، ئەمە وایكرد لە وانەیەكدا كە لە یانەی رۆژنامەوانی پێشكەشی دەكرد، هاوار بكات و بڵێت: جولەكە دەستیان بەسەر راگەیاندن و رۆژنامەوانییەكەماندا گرتووە، دەست بەسەر كۆشكی سپیشدا دەگرن. وتیشی: من ئەوەی تیایدا ژیاوم و باوەڕم پێی هەیە نایگۆڕم، ئیسرائیلییەكان فەلەستینیان داگیر كردووە، ئەوە وڵاتی ئەوان نییە، پێیان بڵێن بگەڕێنەوە بۆ وڵاتی خۆتان و فەلەستین بۆ فەلەستینییەكان جێبهێڵن.
سەرەتای جەنگی سێیەمی جیهان
من سەرەتای جەنگی سێیەمی جیهانی دەبینم، لە چێشتخانەكەی تەلئەبیب و دەزگای هەواڵگریی ئەمریكادا ئامادەكاریی بۆ كراوە، نیشانەكانیشی زۆرن، یەكەم هەنگاو دەركەوتنی رێكخراوە تیرۆریستییەكانە، بە پشتیوانی ئەمریكا، باوەڕ بەوە مەكەن كە ئەمریكا لەگەڵ تیرۆریستان دەجەنگێت، لەبەرئەوەی ئەوان بوكەڵەیەكن بەدەست (CIA)یەوە. وتیشی: من وای دەبینم بەریتانیا رۆحی مارك سایكس زیندوو دەكاتەوە و فەرەنساش رۆحی فرانسۆ بیكۆ زیندوو دەكاتەوە و واشنتۆنیش بە بیرۆكەكانی، زەمینە خۆش دەكات بۆ دابەشكردنی وڵاتانی عەرەبی بەسەر ئەو سیانەدا، روسیاش دێت هەرچی لەو سیانە مایەوە هەڵی دەگرێت بۆ خۆی، باوەڕم پێبكەن ئەوان درۆتان لەگەڵدا دەكەن، كاتێك دەڵێن: بە نوێنەرایەتی هەموو جیهان لەگەڵ تیرۆردا دەجەنگن، لە كاتێكدا ئەوان خۆیان تیرۆریان دروستكردووە و راگەیاندنیش درۆكانیان دەخاتە بازاڕەوە، لەبەرئەوەی موڵكی جولەكەكانی ئیسرائیلن.

رێكخراوە تیرۆریستییەكان ناتوانن بە تەنیا ئەم هەموو كردەوە توندوتیژییە جێبەجێ بكەن، دیارە دەزگای هەواڵگرییان لە پشتەوەیە، كە هانیان دەدات تا ناوچەكە بكەنە دۆزەخ

نەتەنیاهۆ داوایكرد دادگایی بكرێت
ئەمە قسەكانی هێلین تۆماس بوو كە دوو ساڵ لەمەوبەر كردبوونی، تەمووزی رابردووش لە ساڵیادەكەیدا دووبارە كرایەوە، بێگومان كەوتە بەر هێرشی لۆبی جولەكە و نەتەنیاهۆ داوایكرد دادگایی بكرێت، بە تۆمەتی دژایەتیكردنی سامی، بەڵام ئەو راستییەكانی وت و رۆیشت، دوای خۆی مایكل مۆر دەرهێنەری جیهانی قسەكانی لە فیلمێكی دۆكیومێنتاریدا هەڵگرتەوە.
مایكل مۆر ئەو كەسە بوو كە پەردەی لەسەر جۆرج بوشی كوڕ و چەتەكانی هەڵماڵی كە خاوەنی كۆمپانیای چەك بوون و سەر بە راستڕەوەكانی ئەمریكا بوون، وەك: دیك چینی، كۆندۆلیزا رایس. فیلمە بەناوبانگەكەی مۆر بە ناوی (فەهرەنهایت 11\9) چەندین خەڵاتی بەدەست هێنا.
ئەوەی گرنگە لەم رووداوانەی دواییدا، سەرەتا كەوتنەخوارەوەی فڕۆكەیەكی روسییە كە تیایدا زیاتر لە 200 هاووڵاتیی مەدەنی لەناوچوون، پاشان رووداوەكەی بەیروتە كە دەیان كوژراو و برینداری لێكەوتەوە، دوای ئەویش رووداوەكەی پاریس و دواتریش رووداوەكانی عەریش و عیراق و لیبیا و سوریا، رێكخراوە تیرۆریستییەكان ناتوانن بە تەنیا ئەم هەموو كردەوە توندوتیژییە جێبەجێ بكەن، دیارە دەزگای هەواڵگرییان لە پشتەوەیە، كە هانیان دەدات تا ناوچەكە بكەنە دۆزەخ، دەبینیت خۆشیان لەسەر لێواری فەنابوونن.
رادەستكردنی ناوچەكە
لێرەدا فەنابوون بە واتای رادەستكردنی ناوچەكە بەو هێزانەی پلانەكەیان داڕشتووە و پشتیوان بوون و ئاگرەكەیان خۆشكرد بۆ لابردنی ئەوەی كە هەیە و شێواندنی ئەوەی كە جێگیرە و نەهێشتنی ئەوەی كە دانپێدانراوە. قسەكانی جیمس ویسڵی سەرۆكی پێشووی هەواڵگریی ئەمریكاش ئەو راستییە دەسەلمێنێت، كاتێك روون و ئاشكرا وتی: ناوچەی عەرەبی هەرگیز وەك خۆی لێ نایەتەوە، هەندێك لە وڵاتان لەناو دەچن و هەندێكیشیان سنووریان گۆڕانكاریی بەسەردا دێت.
مارك ریجیف-ی وتەبێژی حكومەتی ئیسرائیلیش قسەیەكی كرد، تەقریبەن هەمان واتای هەیە و وتی: ناوچەكە لەسەر پلێتێكی گەرمە، ئێمەش بێدەنگ نابین، لەگەڵ دەزگا هەواڵگرییەكانی وڵاتە گەورەكاندا هەماهەنگی دەكەین بۆ قەڵاچۆكردنی تیرۆر، لەگەڵیان دەچینە شەڕی دژی تیرۆرەوە تەنانەت ئەگەر جەنگیش بەرپابێت، بۆ ئەوەی دەوڵەتەكەمان بپارێزین.
پێشبینییەكەی هاتە دی
كەواتە پێشبینییەكەی هێلین تۆماس هاتە دی، تەلئەبیب و واشنتۆن ئەفسانەی رێكخراوە تیرۆریستییەكانیان دروستكردووە لە ناوچەكەدا، كە هەر لە كارگەكانی تەلئەبیب و واشنتۆن دەرچوون تا ناوچەكە و جیهانیش ئاورتێبەردەن و سیستمەكانیش بەرەو یەك ئامانج ئاراستە بكەن و دواتر سنوورەكان دووبارە بكێشنەوە و دەستكەوت و دەسەڵاتەكان دابەش بكەن.

*و/ كوردەوان محەمەد سەعید