تانیا كورد میرزا*
پێشه‌كی
ئه‌م نامیلكه كورته هه‌نگاوێكه به‌ره‌وڕووی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی توندوتیژی و ده‌ستدرێژیی سێكسی بۆ سه‌ر منداڵان و چۆنییه‌تی مامه‌ڵه‌كردن به‌شێوه‌یه‌كی دروست و زانستیانه له‌گه‌ڵ منداڵاندا. نامیله‌كه‌كه سه‌ره‌تا رووی ده‌می ده‌كاته دایكان، باوكان، سه‌رپه‌رشتیارانی په‌روه‌رده‌یی و مامۆستایان و هه‌ندێك رێنماییان ده‌داتێ. مه‌به‌ست له رێنماییه‌كان له‌لایه‌كه‌وه بریتییه له به‌رگرتن له روودانی ئه‌م تاوانه ئه‌ویش له رێگه‌ی خستنه‌ڕووی چه‌ند رێسایه‌كی تایبه‌ت، له‌لایه‌كیترەوە مه‌به‌سته‌كه چۆنییه‌تی مامه‌ڵه‌كردنه له‌گه‌ڵ منداڵاندا له ئه‌گه‌ری رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی ئه‌م تاوانه‌دا. ده‌بێت ئه‌م نامیله‌كه‌یە بۆ منداڵان بخوێنرێته‌وه و هاوكاری بكرێن له تێگه‌یشتن له زاراوه‌كان و له خودی تاوانه‌كه‌ش. به‌هیچ جۆرێك نابێت وه‌ك بابه‌تێكی تۆقێنه‌ر یاخود شه‌رمهێنه‌ر باس بكرێت، چونكه ئه‌مه له ئامانجه‌كه‌مان دوورمان ده‌خاته‌وه كه، بریتییه له پاراستنی منداڵان.
1-5
یه‌كه‌م: رێنمایی بۆ گه‌وره‌كان، دایكان و باوكان، مامۆستایان و سه‌رپه‌رشتیارانی په‌روه‌رده‌یی
دایكان، باوكان مامۆستایان و په‌روه‌رده‌كاران ئامانج له‌م نامیلكه كورته بریتییه له زیاتر پاراستنی منداڵان له توندوتیژی سێكسی، كه ئه‌گه‌ری هه‌یه له هه‌ر ساتێكدا منداڵێكمان یاخود منداڵی كه‌سێكیتر به‌ره‌وڕووی بێته‌وه. توندوتیژی سێكسی جۆرێكه له جۆره‌كانی توندوتیژی كه خۆی له‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه كه‌سێكی (گه‌وره، له ده‌ره‌وه‌ی خێزان یاخود له‌ناو خێزان، یاخود كه‌سێكی هاوته‌مه‌نی منداڵه‌كه‌ت) ده‌ستبه‌رێت بۆ جه‌سته‌ی منداڵه‌كه، بۆ به‌شی دواوه‌ی، كۆئه‌ندامی زاوزێی، ماچی بكات، به‌خۆیه‌وه بیگوشێت، باوه‌شی پێدابكات و بیخاته سه‌ر كۆشی خۆی، یاخود ده‌ستكاری جله‌كانی به‌ری بكات به مه‌به‌ستی ده‌ستدان له له‌شی و هه‌روه‌ها به‌زۆر سێكسی له‌گه‌ڵدا بكات. هه‌ركام له‌مانه‌ی كه باسكران ده‌چنه خانه‌ی توندوتیژی سێكسییه‌وه و هیچ كام له‌مانه له‌وه‌ی تریان ئه‌هوه‌نترنییه. واته ده‌ستكاریكردنی له‌شی منداڵ به هه‌مان ئه‌ندازه‌ی به‌زۆر ماچكردنی قورسه و ده‌كرێت ئه‌مانه هه‌مان كاریگه‌ری نه‌رێنی ده‌روونی به‌سه‌ر منداڵه‌وه به‌جێبهێڵن وه‌ك به‌زۆر سێكس له‌گه‌ڵیدا. بۆیه زۆرگرنگه كه، هه‌ریه‌ك له‌وانه‌ی سه‌ره‌وه كه باسكران به هه‌ند وه‌ربگیرێن و له‌كاتی روودانیدا وه‌لانه‌نرێن. ئه‌ركی تۆیه، منداڵه‌كه‌ی خۆت و ئه‌وانه‌ی ده‌وروبه‌ریشت له‌م تاوانه بپارێزیت. منداڵ به هۆكاری جیاجیا ناتوانێ به ئاسانی قسه له‌باره‌ی ئه‌م تاوانه‌وه بكات، بۆیه ده‌بێت تۆ هاوكاری بیت. تۆی گه‌وره ته‌نیا له ماڵه‌وه و له منداڵه‌كانی خۆت به‌رپرس نیت، بگره ده‌بێت وه‌ك ئه‌ركێكی مرۆڤانه‌ی خۆت به‌رگری له‌و منداڵانه‌ش بكه‌یت كه نایانناسیت و له‌سه‌ر شه‌قام و له كاتی گه‌ڕانه‌وه‌دا له قوتابخانه تووشی تاوانی ده‌ستدرێژی سێكسی و توندوتیژی سێكسی ده‌بن. هه‌نگاوی یه‌كه‌م ده‌بێت تۆی گه‌وره زاڵ بیت به‌سه‌ر هه‌ستی ترس و شه‌رمكردندا، هه‌تا بتوانیت هاوكاری منداڵان بكه‌یت. نابێت له روونكردنه‌وه‌ی وشه‌كانی (به‌شی پێشه‌وه و به‌شی دواوه‌ی له‌ش) شه‌رم بكه‌یت.
ده‌بێت بۆ منداڵه‌كه‌تی روونبكه‌یته‌وه كه دواوه واته: سمتی، پێشی بڵێیت كه پێشه‌وه‌ی واته: كۆئه‌ندامی زاوزێی. نابێت باز به‌سه‌ر ئه‌مانه‌دا بده‌یت و منداڵه‌كه‌تی لێ ئاگادارنه‌كه‌یته‌وه.
هه‌نگاوی یه‌كه‌م ده‌بێت تۆی گه‌وره زاڵ بیت به‌سه‌ر هه‌ستی ترس و شه‌رمكردندا، هه‌تا بتوانیت هاوكاری منداڵان بكه‌یت
ئەم بابەتە تایبەتە بە کوردستانی نوێ، هیچ کەس و لایەنێک مافی بڵاوکردنەوەی نییە بێ ئاماژەکردن بە سەرچاوەکەی
*ماسته‌ر له یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و راهێنه‌ری به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان
