م.ی. بەڕێز محەمەد وەسمان
پەرەپێدانی گەشتیاری لە ئیدارەی سەربەخۆی راپەڕین، دەتوانێت وەک هەنگاوێکی گرنگی بەرەوپێشچوون بۆ گەشەی ئابووریی ناوخۆ و هێنانی رێڕەوی داهاتی نوێ و گەشەپێدانی رۆشنبیری و مێژوو سەیر بکرێت. پەرەپێدانی گەشتیاری لەم سنوورە، ئەم هەنگاوانەی خوارەوە بە شێوەیەکی گشتی لەخۆ دەگرێت:
یەکەم: بەرزکردنەوەی ژێرخان
گواستنەوە
باشترکردنی تۆڕەکانی رێگاوبان و گواستنەوەی گشتی لەنێوان شوێنە گەشتیاری و شارەکاندا، دڵنیابوون لە ئاسانکاریی گەشتکردن. هەروەها زیادکردنی نووسینگە و کۆمپانیا و بریکاری گەشتیاری، کە ئێستا ژمارەیەکی زۆر کەم لە کاردان لەو سنوورەدا، هەروەها گەیاندنی تۆڕەکانی رێگاوبان بۆ ناوچە دوورەدەستەکانی وەک ئەشکەوتی بێتکار و سولی دەوژان و ناوچە شاخاوییەکان بۆ سەردانیی گەشتیاران لە وەرزی زستاندا.
شوێنی نیشتەجێبوون
وەبەرهێنان لە جۆرە جیاوازەکانی شوێنی نیشتەجێبوون، لەوانە هۆتێل، میوانخانە و هاوینەهەوار کە ئێستا بەهۆی کەمیی شوێنی مانەوەوە، ژمارەیەکی کەم لە گەشتیار و سەردانیکار سەردانی ناوچە گەشتیارییەکان دەکەن.
سەنتەری رێبەری و زانیاری
بە روونی شوێنە گەشتیارییەکان دیاری بکرێت لەلایەن بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی گەشتوگوزاری راپەڕینەوە و زانیاری بە زمانی جیاجیا و بروشور و سەرچاوەی ئۆنلاین پێشکەش بە گەشتیاران بکرێت بۆ یارمەتیدانی گەشتیارانی عیراق و دەرەوە بۆ گەشتکردن بە ناوچە و دیمەنە سەرنجڕاکێشەکاندا.
دووەم: بەرەوپێشبردنی میراتی رۆشنبیری و مێژوویی
ئاهەنگ و بۆنە رۆشنبیرییەکان
رێکخستنی فێستیڤاڵی رۆشنبیری (فیستڤاڵی گەلان لە رانیە)، موزیک و بۆنە هونەرییەکان کە ئاهەنگ دەگێڕن بۆ نەریتی کورد، مۆزیک، و هەڵپەڕکێ. دەتوانێت گەشتیارانی کەلتوریی رابکێشێت و ناسنامەی ناوچەکەمان بە وڵاتانی بیانی بناسێنێت.
مۆزەخانە و سەنتەری هونەر
دامەزراندنی مۆزەخانە بۆ نمایشکردنی مێژوو و هونەر و شوێنەوارەکانی کورد، وەک مۆزەخانەی جینۆسایدی کورد، مۆزەخانەی شوێنەواری هەولێر، یان ناوەندێکی فۆلکلۆری کوردی، کە ئێستا لە ئیدارەی سەربەخۆی راپەڕیندا هیچ مۆزەخانەیەک بۆ ئەو مەبەستە نییە بەمەبەستی ناساندن و نیشاندانی مێژوو و هونەر و بۆمببابارانکردنی زانکۆی سلێمانی لە قەڵادزێ.
سێیەم: جوانیی سروشت.
گەشتیاری ئیکۆ
ئیدارەی سەربەخۆی راپەڕین خاوەنی شاخ و دەریاچە و دۆڵ و پارکی جوانە. پەرەپێدانی ئیکۆ گەشتیاری لە ناوچەکانی وەک چیای کێوەڕەش و دارەشمانە و دەریاچەی دوکان (دەربەند)، دەتوانێت گەشتاری سروشت و گەشتیارانی سەرگەرمی بۆ خۆی رابکێشێت. چالاکییەکانی وەک: گەشتکردن بەپێ، کەمپکردن و سەیرکردنی باڵندە.
وەرزشی خلیسکێنە
وەبەرهێنان له گەشەپێدانی شوێنی خلیسکان له ناوچەکانی وەک کێلێ و دارەشمانە و شێنێ و ناوچەکانی تری پشدەر، دەتوانێت گەشتیاری ناوچەکە و شوێنانی ناوخۆ و بیانی بۆخۆی رابکێشێت.
گەشتیاری بەردەوام
جێبەجێکردنی شێوازەکانی گەشتیاری بەردەوام بۆ پاراستنی ژینگەی سروشتی و هاندانی گەشتیاری بەرپرسیار کە سوودی بۆ هەردوو خەڵکی ناوچەکە و گەشتیاران هەیە.
چوارەم: پەرەپێدان و پێشخستنی ئەزموونە ناوازەکان
گەشتیاریی چێشتلێنان
خواردنی کوردی چەندین جۆر خواردنی دەوڵەمەند پێشکەش دەکات. پەرەپێدانی فێستیڤاڵەکانی خواردن، وانەکانی چێشتلێنان، یان گەشتی چێشتلێنان، دەتوانێت سەرنجی ئارەزوومەندانی خواردن و گەشتیارانی کەلتوریی رابکێشێت، چونکە ئیدارەی راپەڕین بەتایبەتی پشدەر، خاوەنی چەندین جۆر لەخواردنی کوردەوارییە کە شێوەیەکی دەگمەنی هەیە لە شار و ناوچەکانی تری هەرێمی کوردستاندا وەک (خواردنی قوڕاو)، هەروەها لە چەند ساڵی رابردوودا، چەندین چێشتخانە و خواردنگەی خێرا لە ناوچەکان کراونەتەوە، کە کاریگەریی راستەخۆیان هەبووە لەسەر بەرەوپێشبردنی گەشتیاری لەئیدارەی راپەڕین.
گەشتیاری سەرگەرمی
چالاکییەکانی وەک سەرکەوتن بەسەر شاخ، گەشتکردن بەپێ، سەفاری، دەتوانن ئارەزومەندانی سەرگەرمی لە سەرانسەری جیهانەوە رابکێشن، چونکە ئیدارەی راپەڕین خاوەنی جوانییەکی دەگمەنە بە سروشتە جۆراوجۆرەکانی وەک شاخ، دۆڵ، دەریاچە، باڵندەی کێوی.
پێنجەم: باشترکردنی سەلامەتی و ئاسایش
ستانداردەکانی سەلامەتی
دڵنیابوون لەوەی کە ناوچەکە وەک شوێنێکی سەلامەت هەست پێدەکرێت بە پاراستنی یاسا و رێسا، پێشکەشکردنی رێوشوێنی ئەمنی متمانەپێکراو و کارکردن لەگەڵ دەزگا گەشتیارییە نێودەوڵەتییەکان بۆ دڵنیابوون لەوەی گەشتیاران هەست بە ئاسایش دەکەن، چونکە ئیدارەی راپەڕین لە چەند ساڵی رابردوودا بەهۆی هێرشی بەردەوامی فڕۆکە بێ فڕۆکەوانەکانی وڵاتانی دەوروبەرەوە و بەهۆی نزیکییەوە لە سنوورەکانی ئێران، بەناوچەیەکی نا ئارام سەیر دەکرێت لەلایەن گەشتیارانی بیانییەوە، لەبەرئەوە پێویستە کار لەسەر ئاسایشی ناوچەکە بکرێت، بۆ پاراستنی سەلامەتیی گەشتیاران لە ناوجەکەدا.
شەشەم: بەرەوپێشبردن لە رێگەی دیجیتاڵ مارکێتینگەوە
ئۆنلاین
بەهێزیی ئۆنلاین لە رێگەی پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا و ماڵپەڕەکانی گەشتیاری و پۆرتاڵی گەشتیاریی: ئیدارەی راپەڕین پێویستی بە ماڵپەڕێکی گەشتیاریی تایبەتمەند و مۆدێرنە کە هەموو ئەو شتانە بۆ گەشتیاران دابینبکات کە پێویستە بیزانن.
بلۆگەر
هاوبەشی لەگەڵ بلۆگەرە گەشتیارییە نێودەوڵەتییەکان و ڤلۆگەرەکان بۆ پیشاندانی جوانی و کەلتور و ئەزموونەکانی گەشتیاریی ناوچەکە بۆ بینەرانی بیانی.
پاکێجی گەشتیاری
کارکردن لەگەڵ دەزگاکانی گەشتیاری بۆ دروستکردنی پاکێج کە هەموو شتێک لەخۆ بگرێت و تیشک بخاتە سەر دەرفەتە کەلتورییەکان و سەرگەرمی و گەشتیارییە ژینگەییەکان، ئەمەش ئاسانکاری دەکات بۆ گەشتیاران بۆ پلاندانان بۆ سەردانەکەیان.
حەوتەم: بەهێزکردنی بەشداریکردنی کۆمەڵگەی ناوخۆیی
گەشتیاری لەسەر بنەمای کۆمەڵگا
بەهێزکردنی کۆمەڵگە ناوخۆییەکان بۆ بەشداریکردن لە پیشەسازیی گەشتیاریدا بەپێشکەشکردنی ئەزموونی رەسەن وەک مانەوە لە ماڵەوە، وۆرک شۆپی کەلتوری، یان گەشتی دەستیی نەریتی کە راستەوخۆ لەلایەن رێکخراوە ناحکومی و لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە وەک پەروەردە و زانکۆ رێکدەخرێت.
دروستکردنی هەلی کار و راهێنان
پێشکەشکردنی بەرنامەی راهێنان لە بواری میوانداری، رێنمایی گەشت و شارەزایی زمان بۆ خەڵکی ناوچەکە تا بتوانن سوود لە بوومەلەرزەی گەشتیاری وەربگرن و خزمەتگوزارییەکی نایاب پێشکەش بە گەشتیاران بکەن، چونکە لە ئیدارەی راپەڕین بەهۆی کەمیی دەرچووانی گەشتیاری و کەمیی زانینی زمانی زیاتر لەلایەن ئەو کەسانەی لە بواری گەشتیاریدا کاردەکەن، نەیانتوانیووە گەشتیاری بیانی بۆلای خۆیان رابکێشن.
هەشتەم: پەروەردەکردنی هاوبەشی نێودەوڵەتی
دیپلۆماسیی گەشتیاری
دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و رێکخراوە نێودەوڵەتییەکاندا، کە ئەوە دەتوانێت یارمەتیدەربێت بۆ راکێشانی زیاتری گەشتیاری بیانی و باشترکردنی ریزبەندیی گەشتیاری جیهانی لە سنوورەکە، چونکە تائێستا کەرتی حکومی نەیتوانیووە کۆنسوڵ و دیپلۆماتکارەکان بەشێوەی گەشت بۆ ئیدارەی راپەڕین رابکێشێت.
هاوکاری لەگەڵ دەزگا نێودەوڵەتییەکانی گەشتیاری:
پەیوەندی لەگەڵ رێکخراوەکانی وەک رێکخراوی گەشتیاریی جیهانی نەتەوە یەکگرتووەکان (UNWTO) بۆ کردنەوەی خول و راهێنانی گەشتیاری، هەروەها هاتنی هەردوو رێکخراوی ئەمریکی (UNDP) و(USAID) لە مانگی رابردوو بۆ وتنەوەی خولێکی پێنج رۆژە لە شاری رانیە، کە پاڵپشتی دارایی بۆ بەشداربووانی خولی گەشتیاری دابین دەکەن.
*ماستەر لە بەڕێوەبردنی گەشتیاری
