سەرھلدان ل سەر دەستهەلاتەكێ سەرھلدا، یا هەمی جورێن زولم و زورداریێ ل سەر مللەتێ خوە ب رەوا بزانیت و بتنێ بۆ پاراستن و قایمكرنا مانا خوە، ب سەدان گوند كاڤلكرن و سەرەچاڤێن ئاڤێ بەرزەكرن و چەكێ كیمایی دژی خەلكێ سڤیل بكارئینا و تێدا پێنج ھزار شەھید كرنە قوربانی و 182 ھزار كەس ل بیابانان بنئاخكرن و بۆ ژناڤبرنا رژێمەكا دكتاتورا ژڤی رەنگی ژی، كورد ل دەلیڤەكێ دگەرییان و ل رۆژا 5/3/1991ێ ل رانیە ئێكەم چریسكا سەرھلدانێ بلند بوو، خەلكی سینگێ خوە كرە مەتال و باژێر بۆ باژێری، كوردان دەڤەرێن خوە ئازادكرن و ب باژێرێ كەركوكێ ڤە، كو ئێكەم جارە بڤی رەنگی كەركوك بدەستێن كوردان بهێتە ئازادكرن و دوژمن ژ دەڤەرێن كوردان بهێتە رامالین.
ل رۆژا 14/3/1991ێ، چریسكێن سەرھلدانێ گەھشتنە باژێرێ دھۆكێ و دا بزانین چ ئامادەكاری بۆ ڤێ رۆژێ هاتبوونە كرن و چاوان خەلكی دەست ب سەرھلدانێ كرن، دێوالی قومری گوت: «سەرھلدان وەرچەرخانەكا مێژوویی بوو د خەبات و تێكوشینا خەلكێ كوردستانێدا رویدایی، ژ ئەگەرێ وێ زولم و زورداریا ب سەرێ مللەتێ كورددا دئینان، بگرە ژ هەرفاندنا 4500 گوندان و دەربەدەركرنا خەلكێ وێ بۆ ناڤ ئوردیگایێن ب زورەملێ هاتینە دروستكرن، بكارئینانا چەكێ كیمیایی و بنئاخكرن و بێ سەروشوینكرنا ھزاران كەسان، كو بتنێ كورد بوون و مەبەستا رژێمێ ل وی دەمی ئەو بوو، سەرۆسیمایێ كوردستانێ هەمییێ تێكبدەن».
مام جەلال نامە بۆ سەرۆك هوزان فرێكرن:
لدوور ئەو ئامادەكاریێن بۆ سەرھلدانێ هاتینەكرنێ، دێوالی قومری جێگرێ مەلبەندێ 4ێ دھۆك گوت: «سەرھلدان ژ ئەنجامێ نەخشەسازیا پێشوەختا بەرەیێ كوردستانی بوو و لایەنێ سەرەكییێ وێ ژی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بوو، برێكا بانگەوازیێ بۆ شانێن نڤستی و دیسان پەیوەندیكرن ب سەرۆك هوزان(موستەشاران) كو ل وی دەمی چەك ددەستێ واندا هەبوو و رەوانشاد مام جەلال چەند نامە بۆ چەند موستەشاران ل بادینان فرێكرن و ل وی دەمی مە ئامادەكاری دكرن و بۆ مێژوویێ بێژم، عادل بەگ ئێك ژوان كەسان بوو ب هویری دیڤچوونا هەر لڤینەكێ دكر و گوتە من، گوھدارییا رادیویێن كوردستانی بكە و تایبەتی ژی دەنگێ گەلێ كوردستان و بەحسا هەر ئێك ژ (ئەنوەر بەگێ بێتوانەیی و عوسمان بەگێ شەقلاوەیی)كر و دەما من دەنگ و باسێن وی ئالی گەهاندینە عادل بەگێ و مەفرەزێن ئێكەتیێ ژی كومبوون دگەل عادل بەگێ كرین، ئەو بوو هەمی ئامادەكاری هاتنەكرنێ و ب ھیمەتا خەلكێ چاڤ نەترسێ باژێری، خەلكی سەرھلدان كر و وی سەرپەرشتییا گرێ باسێ و میحوەرێ شقان دكر».
من ناما مام جەلالی گەهاندە
برەهیمێ عەلی:
لدوور نامێن مام جەلالی، عابد ئێتیتی كادرێ دێرینێ یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان گوت: «ئەز ئێك ژوان كەسان بووم، كو من ب دەستێن خوە نامە گەهاندیە (برەهیمێ عەلی)، وەك سەرۆك هوزێ مزووریان و ئێك ژ موستەشارێن وی دەمی و دەما ئەز چوویمە مالا وی و من گوتیێ من دڤێت بتنێ تشتەكی بگەھینمەتە، ئەم پێكڤە چووینە ژوورەكا بتنێ و من گوتێ ئەڤە ناما (مام جەلالی)یە و گوتی تو بۆ من بخوینە، د نامێدا بەحسا سەرھلدانێ هاتبوو كرن، كو فەرە ئەم هەمی پێكڤە دژی رژێمێ سەرھلدانێ بكەین و تێدا گوتبوو، كو دڤێت موستەشار ژی ب رۆلێ خوە یێ شورەشگێرانە رابن». هەر لدوور ئامادەكاریێن سەرھلدانێ، خالد بانی د پەرتووكا بناڤێ (پێشمەرگە و تێكوشەر)دا دبێژیت: « د سەرھلدانێ دا ئەم هێزا ئێكانەیا پێشمەرگەی بووین ل دھۆكێ و ھینگێ (20) پێشمەرگە دگەل مندا بوون. شكەفتەك ل چیایێ ئەلكیشكێ هەبوو و ئەم تێدا بووین، ئێڤاریەكێ جاب گەھشتە من كو (برەھیمێ عەلی) یا گوتی بلا بهێتەدەف من و من ئاخفتنەكا نهێنی یا هەی! ئەڤ داخوازیا وی بۆ من جهێ گومانێ بوو، موستەشارەك دناڤ حكومەتێدا و ڤێ داخوازێ ژ پێشمەرگەیەكی بكەت و پاشی ئەم هاتینە ئێمینكێ و (محیەددین) جێگرێ برەھیمێ عەلی بوو و بەرسڤا وی بۆ من گوت، ئەم دێ سەرھلدانێ كەین و پاشی برەھیمێ عەلی ترۆمبێلەك ھنارتە دیف منرا و ئەز هاتمە مالا وی ل دھۆكێ و مە پلان بۆ سەرھلدانێ و سەعەت سفر دانا». هەر دڤێ پەرتووكێدا خالد بانی دبێژیت: «برەهیمێ عەلی ئەو پێشمەرگەهێن كەڤن ل بەحركێ، ب ترومبێلان ئینابوون و چەك دا بۆ ڤێ و سریێن خوە یێن چەتان ل سەر خالێن حكومەتێ بلاڤە كربوون».
سەرهلدانێ چ دەستكەفت هەبوون:
دێوالی قومری، بەحسا ئەنجامێن سەرھلدانێ كرن و گوت: «سەرھدانا سالا 1991ێ بوو وەلاتێن هەڤپەیمانان بۆ مە ئیناینە سەر خەت و هێلا 36 ب بریارا 686 دەركرن، كو دەڤەرێن كوردان ژ هەر دەستدرێژیەكا عیراقێ بهێتە پاراستن و مە شییا ئێكەم هەلبژارتنێن سەربەخو ل رۆژا 19/5/1992ێ ئەنجامبدەین، ئەم بووینە خودان پەرلەمان و بووینە خودان حكومەت و ئەڤ هەرێما نوكە ئەم تێدا دژین ژی ژ نەخشەسازیا ئێكەتیێ بوو، كو ب دوپاتییا ئێكەتییێ و بلندكرنا درویشمێ فیدرالیەتێ بۆ كوردستانێ، ئەم بووینە خودانێن هەرێمەكا فیدرالی. لێ مخابن دوژمنێن كوردان و نە حەزێن ناڤخو بوونە ئەگەرێ هەلگیرسانا شەرێ ناڤخۆ، مخابن ئەم كورد نەشیایین دیموكراسیەتا مە نیشا وەلاتێن هەڤپەیمان دایی رابگرین و چەندین پێشمەرگەهێن قارەمان، یێن دیرۆك توماركرین بوونە قوربانی شەرێ ناڤخویی و دو ئیدارەیی پەیدا بوو و دو زوون پەیدا بوون و تشتێ نەخۆش یێ خەلكێ كوردستانێ بەری سەرھلدانێ ژبەر دنالی، كو هاولاتیێ دەرەجە دو هەبوو، نۆكە ژی مە هاولاتیێ دەرەجە دو ل هەرێما كوردستانێ و ل هەردو زوونان هەیە و نوكە ھندەك ب ناڤ ئاغا هاتینە دروستكرن، بتنێ بۆ بەرژەوەندیا دەستهەلاتا سیاسی و ب مخابنیڤە دبێژم، وەك پێدڤی ئەم نەشییاینە دەستكەفتێن سەرھلدانێ راگرین».
