خودانێ (15) رۆمانێن چاپكری و پێنج كۆمەلێن كورتە چیرۆكانە

كوردستانی نوێی بادینان ل دیوانا (حەسەن ئیبراهیم)ە

ل سالا 1966ێ ل گوندێ كێڤلا سەر ب قەزا سێمێلێ ڤە ھاتیە سەر دنیایێ و د ژیێ (19) سالیێ دا، ئێكەم كورتەچیرۆكا وی د رۆژناما ھاوكاریدا بلاڤ بوویە. تا نۆكە (15) رۆمان و پێنج كومەلێن كورتەچیرۆكان چاپكرینە و پرانیا بابەتێن رۆمانێن وی، ل سەر تاكێ كوردە و دەربەدەرییا وی، كارەساتێن ب سەرێ وی ھاتین، نەخۆشیێن تێدا دەرباز بووین و ئەنفال، چیرۆكێن ئەنفالان  و كارەساتا شنگالێ و د پرسیارەكا مەدا لدوور ئاستێ رۆمانا دەڤەرا بادینان، گوت: « رۆمانا کوردی د ئاستەکی گەلەک باش دایە و هەلبەت رۆمانا دەڤەرا بادینان ژی یا ل سەرێ لیستا ڤێ هەڤرکییێ، چ وەك وەک تەکنیک و ناڤەرۆک و شێواز و ڤەگێران و وەک بابەتێن مرۆڤایەتی و وەک دەربرین ژ کێشەیان».

 دیدار: كەڤرین

كوردستانی نوێی بادینان: دڤان سالێن دووماهییێ دا چەندین رۆمان ھاتینە چاپكرن و ئەگەر ل پەرتووكخانان ژی پرسیار بكەی، دێ بێژن خواندەڤایێ رۆمانێ زێدەترە، تو ئەگەرێ ڤێ چەندێ بۆ چ دزڤرینی؟
حەسەن ئیبراهیم: ئەو بخوە بۆ نڤیسەری، چەند خواندەڤان زێدە ببن هەر کێمە. بدیتنا من ئەڤە بۆ گەلەک ئەگەران دزڤریت، وەك هەبوونا زانکۆ و پەیمانگەهێن زمانان و نەچارکرنا خوێندکاران، کو پرۆژەیێن خوە یێن دەرچوونێ ب کوردی و بەرهەمێن ناڤخۆیی بنڤیسن و دیسان نەبوونا بەرهەمێن بیانی ب دەڤۆکا بادینی. ژلایەكێ دیڤە، ئەو نڤیسەرێن ل دەستپێکێ رۆمان نڤێسین، بوونە ئەگەر كو خواندەڤانێ رۆمانێ پەیدا ببت و وەک مە گۆتی نەبوونا رۆمانێن ب دەڤۆکا بادینی و هندەک ژوان خواندەڤانان چ زمانێن دی نەدزانین، ڤێجا چ  رازی ژ نڤێسینێن دەستپێکێ یان نە رازی ناچار دبوون بەرهەمێن هەیی بخوینن و هندەکا هەولدان ئەو ژی رۆمانێ بنڤیسن و یا ھندەكان حەز بوو و یا هندەکێن دی وەکی هەڤرکییێ بوو. لێ ئەز هەر دبێژم  ئەڤێن دەستپێکێ رۆمان نڤێسین، بوونە ئەگەرێ پەیدابوونا خواندەڤان و نفشەکێ نووی یێ رۆماننڤیسان ژی و نابیت رۆلێ زانکۆ و پەیمانگەهان ژی بێتە ژبیرکرن، كو دنۆكەدا پتریا پرۆژەیێن دەرچۆنێ لسەر بەرهەمێن خۆمالی دھێنە نڤیسین.

كوردستانی نوێی بادینان: رۆمان یا دكەڤیتە بازاری و خودانێ وێ چ بەرهەمێ بلاڤكری نینە، ئەرێ مەرجەك هەیە بۆ هەر كەس بڤێت رۆمانەكێ بنڤیسیت.
حەسەن ئیبراهیم: بەلێ مەرج هەنە لێ کەسێ ماف نینە وان مەرجان لسەر نڤیسەری ب سەپینت، هەر کەسێ رۆمانێ بخوینت دێ زانیت کانێ مەرجێن رۆمانێ و نڤێسینا رۆمانێ چنە. لێ ل داوییێ چ رۆمان مینیت، تنێ دەم و بەرهەم دادڤانن، هەر مان بوو بەرهەمێ ژ هەژی یە. گەلەک جاران من گۆتییە ل سالێن هەشتێیاندا گەنجێ مە هەموویان هوزان دنڤێسین. ئەرێ چەند ژوان بوونە هوزانڤان و بەردەوام بوون؟ بلا هەر کەس بنڤێست، تنێ یێ ژ هەژی و خۆدان ئاست دێ مینت و بەردەوام بت. راستە هندەک بناڤ رۆمان یێن دئێنە بەلاڤکرن. راستە نە رۆمانن و نە هەژی خواندنێ نە.  لێ ئەز نابینم مرۆڤی ماف هەبت بێژت تۆ رۆمانێ بنڤیسە و تۆ نەنڤیسە... بەلكۆ دەم و خواندەڤان دێ وان هێلن و دێ خواندەڤان ل خۆدان ناڤ نڤیسەرێن خوە یێن هەژی گەرن.

كوردستانی نوێی بادینان: ژ ئەگەرێ شێوەزارێ ئاخفتنێ، رۆمانێن سورانی كێم دھێنە خواندن و یێن وەرگێرایی ژی ب تلێن دەستانە، ئەڤە كێشا كێیە كو رۆمان بھێنە وەرگێران و بكەڤنە بەردەستێ خواندەڤانی؟
حەسەن ئیبراهیم: لدەڤەرا مە هەر چ نەبت یێن سورانی هندەک دئێنە خواندن، لێ ل ئالیێ دی هەر کەس نزانت کا ل بادینان نڤیسەر هەنە یان نە. دبت ناڤێن هندەک شاعرا بزانن، لێ وەک رۆمان کەسێ ئاگەهـ ژێ نینە. ل سمینارەکا خوە دەما من بەرهەمێن خوە نیشا داین، چەند نڤیسەرێن وان دەڤەران حێبەتی مان و ئێک ژ نڤیسەرێن ناڤدار یێن سلێمانییێ گۆت ئەڤە جارا ئێکێ یە ئەز دزانم ل بادینان رۆمان هەیە. ئەم پتر بەرهەمێن وان دخوینن. ئەڤ کێشە گەلەک یا دژوارە تایبەت بۆ مە یێن بادینی ژ زاخۆ هەتا ئاکرێ، زێدەتر کەس بەرهەمێن مە ناخوینت. هندەک ژ بەر دەڤۆکێ بادینی و یێن دی ژبەر رێنڤیسا عەرەبی. نە باکۆر و نە رۆژهەلات و نە رۆژئاڤا و نە هەولێر و نە سلێمانی. یا فەر بوو لسەر دەزگەهێن شۆلەژێ ئەڤ دیاردە کێمکربا ب گێرانا سمینار و کورێن ئەدەبی، ل دەڤەرێن جۆدا و بەلاڤکرنا بەرهەمێن نڤیسەرێن بادینی ل دەڤەرێن سورانی ئاخێڤ. لێ ما بۆ کێ خەمە...؟

كوردستانی نوێی بادینان: بدیتنا تە وەک رۆماننڤیسەک و وەک خواندەڤانێ رۆمانێ ژی، ئاستێ رۆمانا کوردی و تایبەت رۆمانا دەڤەرا بادینان گەهشتیە ئاستێ پێدڤی، مرۆڤ دشێت ل قادا رۆمانا جیهانی باس بکت و پێ بخۆرت...؟
حەسەن ئیبراهیم: هەکە ئەم وەک کورد بەحس بکەین، ب شانازیڤە دبێژم ئەم هیچ کێمتر نینن و رۆمانا کوردی د ئاستەکی گەلەک باش دایە و هەلبەت رۆمانا دەڤەرا بادینان ژی یا ل سەرێ لیستا ڤێ هەڤرکییێ، چ وەك وەک تەکنیک و ناڤەرۆک و شێواز و ڤەگێران و وەک بابەتێن مرۆڤایەتی و وەک دەربرین ژ کێشەیان، لێ هەردەم ئەم بیانی پەرێسین و خوە ژ خەلکەکی کێمتر دبینن.

كوردستانی نوێی بادینان: ددەمەكیدا مە ماددێ خام بۆ نڤیسینا رۆمانێ یێ هەی، بدرێژاهییا دیرۆكێ مە گەلەك تشتێ نە نڤیسی یێ هەی، تو چەند دگەل ھندێی نڤیسەر ڤی ماددێ خام بكەتە رۆمان؟
حەسەن ئیبراهیم:  راستە مە دنیایەک ماددەیێن ژ هەژی نڤێسینێ و لسەر راوەستیانێ یێن هەین. لێ ئەو ژی وەکو وان خزینەیێن ژێرئەرد یێن ئەم ژێ بێبار نەهاتینە بکار ئینان و بدیتنا من، نڤیسەرێ زیرەک هەردەم دشێت ماددەی پەیدا بکت دا بکتە بەرهەم. کێشەیا مە نەتنێ ماددەیە، کێشەیا سەرەکی ئەرێ مە چەند دیرۆکا خوە خواندیە؟ ئەم چەند ژ کارەستێن ب سەرێ مللەتێ مە هاتین هایدارن؟ ئەڤە دڤیابا وەزارەتێن رەوشنبیری و پەروەردێ کار ل سەر ڤێ چەندێ کربان و خوێندکار نەچار کربان هەر تشتی لسەر مێژوویا مللەتێ خوە بخوینن و بزانن و یا ژ هەموویێ کەمباختر، هێشتا رۆمان و نڤێسینا رۆمانێ لنک مە نەبوویە پیشە و نان پێڤە نائێت.

كوردستانی نوێی بادینان: ئەگەر ب پرسیارەكا سادە دووماهیێ بڤێ دیدارێ بینین، ئەرێ مە رۆمان هەیە؟
حەسەن ئیبراهیم: هەتا بەرهەمێن مە نە ئێنە وەرگێران بۆ زمانێن خۆدان بریاران، ئەم نەشێن بێژن کا ئەم د چ ئاست دانن. راستە ئەم شانازیێ ببەرهم وکارێن خوە دبن لێ ئەم نزانن کا یێن دی چەوا ڤێ چەندێ دبینن...
ئەرێ مە رۆمان هەیە یان نە؟ ئەرێ مە شیایە دەنگێ خوە بگەهیننە گوهێن خەلکەکی؟ ئەرێ ئاستێ رۆمانا مە گەهشتیە ئاستێ رۆمانا جیهانی...؟ ئەڤ پرسە دێ دبێ بەرسڤ بن، هەتا رۆمانێن مە بۆ زمانێن خۆدان بریاران بھێنە وەرگێران.