لە یادی 38 ساڵەی شەهیدبوونیدا

سەردار، پێش ئەوەی ببێتە پێشمەرگە، پێشمەرگەبوو

پ.ی.د .عەبدولواحید ئیدریس شەریف

وەك هاوڕێ و هاوخەباتێكی شەهید، لەم ساڵیادەدا دەمەوێت سەرەتا بە دوو پەڕەگرافی ناو كتێبەكانی (كۆڵان كۆڵان گێڕانەوە) و (گوڵەستێرەكان كوژانەوە)ی  رۆماننــــووس كەریم كاكــە دەستپێبكەم: «ئەنگۆش ئەو سەردارە دەناسن، ئەوكوڕەی بەلوولەی تفەنگێ نەك بە زار، گۆتیە میرغەزەبی شار، هێی كابرا، هەولێر ماڵی بابت نیە، بەدڵی خۆت جڕتفڕتی تێدابكەی».
كەریم، لەم پەڕەگرافەی رۆمانە یادەوەرییەكەی، مەبەستی رۆژی 19/3/1986ە كە شەهید سەردار و هاوڕێكانی (بەختیار و ئەیوب)، سەعات 8:15ی سەر لە بەیانی لە ناوجەرگەی شاری هەولێر، لەچەقی شەقامی مەنتكاوە، پارێزگار (برایم زەنگەنە)یان دایە بەر دەستڕێژی گوللە، ئەوەش لە تۆڵەی شەهیدان، نووسەرە شۆڕشگێڕەكانی هەولێر (عەبدولخالق مەعروف و یوسف دەرگەڵەیی).
دوای ئەنجامدانی ئەو چالاكییە گەورەیە،  خۆی و هەردوو هاوڕێكەی، سەربەرزانە گەڕانەوە ناوچە ئازادكراوەكان.
«سەردار ئازابوو، زۆریش ئازابوو، لە چاوی بەعس نەدەگەڕایەوە، لە خۆپیشاندانەكان جێی وی  هەمیشە پێشی پێشەوە بوو، واحیدیشی لەگەڵ بوو، سەردار پێش ئەوەی ببێتە پێشمەرگە، پێشمەرگە بوو، ئەوساتەی هەواڵی مەرگیم بیست، تەواوێك بۆی گریام».
كەریم كاكەی رۆماننووس، هاوڕێ و هاو هەڵوێستی سەرداربوو لە بەرەنگاری و دژایەتیی بەعسدا، گەرچی بیروڕایان جیاوازبوو، بەڵام بەیەك دەنگ هاواریان دەكرد (بڕوخێ رژێمی بەعسی فاشی)، ئەوە لەكوێ؟، لە خۆپیشاندانەكانی  خوێندكارانی  خوێندگەكانی  ئامادەیی (سەربەستی، ئازادی، رزگاری)ی هەولێر، بەڵێ، سەردار پێشەنگ و بەرنامەڕێژی زۆربەی خۆپیشاندانەكان بوو كە لە دوای  مانگی چواری 1982 لە هەولێر دەستیپێكرد (بیست و چواری چوارە، جێ كەڵبەی سەگی هارە)، سەردار جگە لەو دروشمانەی ئەوكات، گڕی خۆپیشاندانەكانی جۆشدەدا، هەمیشە ریكۆردەرێكی بچوكیشی لەگیرفانی شەڕواڵەكەیدا بوو كە كاسێتی سروودە  نیشتمانی و شۆڕشگێڕییەكانی لەسەربوو، خۆپیشاندانی پێ گەرمتر دەكرد. سەردار ورەبەرز و  كۆڵنەدەربوو، تا رۆژی زیندانیكردنی، ئەو هەمیشە سەرداری  خۆپیشاندانەكانی خوێندكاران بوو، دوای ئازادبوونی بە كەفالەت، ئەمجارە رێی شاخی گرتەبەر.
 سەردار  بوو بە پێشمەرگەی شاخ
رۆماننووس هەر لەخۆوە نەینووسیوە «سەردار پێش ئەوەی ببێتە پێشمەرگە، پێشمەرگە بوو»، ئاخر ئەو هەڵگری 
بیروباوەڕ بوو، ئەوەی لەشار كردبووی هەر پێشمەرگایەتی بوو، بەڵام لەناو دڵی دوژمندا، لەنیوەشەودا نووسینی دیواری شوێنە  بەرچاوەكانی شار بەدروشمی  شۆڕشگێڕی، ئەدی ئەوە پێشمەرگایەتی نەبوو؟ بەڵام بە فڵچە و قەڵەم.
بە پێچەوانەی زۆران، ئەو قەدەر رەوانەی شاخی نەكرد، بەڵكو سەنگەری شاری گواستەوە شاخ، بۆیە لە رەفتار و كرداری سەردار پێشمەرگەی راستەقینە دەخوێندرایەوە، ئەو وشانە، هەقیقەتی رەوشتە جوانەكانی سەردارن: دڵسۆز، ئازا، بێباك، خاكی، دەستپاك، راستگۆ، وەفادار، دۆستی خوێندنەوە و شیعر نووسین. بۆیە یادكردنەوەی شەهید سەردار، یادكردنەوەی سەرجەم ئەو شەهیدانەیە كە لە پێناوی ئازادی  نیشتماندا، خوێنی خۆیان بەخشی.
شاعیری گەورە شێركۆبێكەس  دەڵێت:
(شەهیدانی وڵاتەكەم تێكڕا هەموو خۆشەویستن!
لە هەموویان خۆشەویستر
ئەو شەهیدانەی یەكەمجار
ترسی مەرگیان
بۆ بەزاندووم).
بۆیە منیش وەك هاوڕێیەكی نزیكی شەهید سەردار كە زۆر لە راستییەكانی  تێكۆشانی ئەو قارەمانە، بە ورد و درشتییەوە دەزانم، چ لەشار  چ لەشاخ، ئەركی منە، مێژووی جوانییەكانی ئەو پێشمەرگە خاوەن باوەڕە بخەمەڕوو، ئەو دوای ئەوەی رێی خەباتی شاخی لە 1983 گرتەبەر، سەرەتا نەچووە ئەو تیپ و ناوچەیە كە دوو برا گەورەكەی لێ پێشمەرگەبوون، نەوەك رێی پێنەدەن ببێت بە پێشمەرگە، بۆیە رووی لەناوچەیەكی تركرد، لەڕۆژانی سەرەتادا  خۆی ناساند و چووە دڵی هاوڕێكانییەوە، نموونەمان بۆ هەموو ئەوسیفەتانە هەیە كە لەدێڕەكانی پێشتر ئاماژەمان پێدا، بۆ ئازایەتی ئەو، دەفتەری بەرباخەڵی پێمان دەڵێت (84) چالاكی بەتەنیا و دەستەیی لەگەڵ هاوڕێكانی ئەنجامداوە لەماوەی ئەو چەند ساڵەی پێشمەرگایەتییدا، دەفتەرەكانیش رۆژژمێری هاوسەر و پیرەمێرد بوون كە لای من بوون، بەداخەوە ساڵی 1992 كاتێ حەمەعەلی خان فیلمی (هەڵۆكان)ی دەرهێنا، پێمدا و ئێستاش نەیدامەوە!.
بۆ دەستپاكیش، ئەوە هاوڕێكانی گەواهی دەدەن چۆن دوای ئەو چالاكییانەی ئەنجامیان داوە، دەستكەوتەكانی بێكەم و زیاد گەیاندۆتەوە فەرماندەكانی، بۆ خاكی بوون، ئەوە گوندەكانی دۆڵی سماقوڵی و بەڕانەتی  پێمان دەڵێن، سەردار لە ئێمە چوو، بۆ وەفاداری، دوای دەستگیركرانی (بەختیار كاوانی)ی هاوڕێی، شیعری پاكانەی مزەفەر نەوابی بەدەنگی خۆی تۆمار كردبوو، كە باس لەزیندان و پاكانە دەكات، پێشكەشی بەختیاری كردبوو، هەمیشە ئەوكاسێتەشی لەگیرفاندا بوو، خوێنەر و شاعیر بوو، بۆ ئەوەش هەمیشە هەگبەكەی پڕكتێب بوو، بەتایبەت كە جەولەی سەركردایەتی  بكردایە، بێ كتێب (بەتایبەت ئەدەبییەكان) نەدەگەڕایەوە، منیش یەكێك لە سوودمەندانی ئەو كتێبانە بووم، بۆ راستگۆییش ئەوە هەموو ئەو هاوڕێیانەی لە قۆناغەكانی ژیان هاوڕێیەتییان كردووە، دەزانن چەند سەرڕاست بوو لەهاوڕێیەتیدا، لە كۆتاییشدا  بە خوێن سەلماندی چەندە راستگۆبوو لەگەڵ بیر و باوەڕ و رێبازەكەیدا.
ساڵی 1993 لە كتێبی (سەرداری بەور) كە كۆمەڵێك فەرماندە و شاعیر و نووسەر بەشدارییان كردووە، شاعیری گەورەش شێركۆ بێكەس بەناوی (سەرداری بەور) چامەیەكی درێژی  بۆ نوسیووە، بە كۆپلەیەك لەو چامەیە، كۆتایی بە بابەتە دەهێنین:
هەر بۆیە ئەمڕۆش  
(سەرداری بەور) بۆتە نەخشی ناودڵ و
كزەی دەروونی هەموومان.
بۆتە وێنەی هەمیشە لە پێش چاوی
سەر دیواری ژوورەكانمان و
باڵندەیەكی سووری سەر لقوپۆپی
درەختی حەوشەی ماڵەكانمان و
ئەسپێكی ئەرخەوانی ناو خەونی منداڵەكانمان
( سەرداری سەعید سۆفی)
قەڵایە و
(پیرمامە)ە و
سەفینە و
لە پێش چاو ون نابێ!

دکتۆر عەبدولواحید لەسەر گۆڕی شەهید سەردار