تێکەڵاوکردنی شوناسی ژن

لە دانیشتنێکی هاوڕێیانەدا بووم لەگەڵ کۆمەڵێک خانمدا کاتێک بە سوپاسەوە خانمێکی ئازیزیان بانگهێشتی کردم بۆ کۆڕێک لەسەر ناساندنی ژنانی شارێک لە شارەکانی کوردستان، لە دوای سوپاس و دەستخۆشی کاتێک لێم پرسی ئاخۆ کۆڕگێڕەکە کێیە؟
وەڵامەکەیم زۆر لەلا قورس بوو، چونکە زۆر بە متمانە و دڵخۆشییەوە وتی: کۆڕی خاتوو فڵانە ژنی دکتۆر فڵان، راستییەکەی پێم سەیربوو کە خانمێکی رۆشنبیر بەو شێوەیە پێناسە و شوناسی ژنێک دیاری دەکات و ویستم پێی بڵێم ببورە هاوڕێم، بەڵام من پێناسەکەتم لەلا گرانە و هاوڕای خاتوو (لوسی ستۆن-و)*! م لە ناساندن وناوهێنانی ژنێکدا، بەڵام دڵم نەهات چونکە میوان بوو، ئەوەی منی نیگەران کرد لەو ناساندنەدا ئەوە بوو کە خودی ژنی دکتۆر فڵان کەسایەتییەکی زانستیی و مامۆستایەک بوو لە زانکۆ بە پلەی دکتۆرا، کە نەوە پەروەردەکار و رێبەربوو ئیتر تۆ بڵێی پێویست بکات دوای ئەو خەسڵەتانەی خۆی ئەو خانمە وەک ژنی دکتۆر فڵان پێناسە بکەیت؟ پێم وایە نەخێر.
هۆکارەکانی تێکەڵاوکردنی شوناسی ژنێک
دیاردەی ناساندن و تێکەڵاوکردنی ناسنامە و شوناسی ژنێک و بەستنەوەی بە ناوی هاوسەر و خانەوادەوە دیاردەیەکی بەربڵاوە لە جیهاندا بەڵام دەگۆڕدرێت بە پێی کۆمەڵگەکان و هەندێک کۆمەڵگە هەوڵی گۆڕین و رێکخستنیان داوە بە پێی داڕشتنی یاسا یان لە رێگەی خەبات و تێکۆشانەوە بۆ نموونە لە هەندێک لە وڵاتە رۆژئاواییەکان ناوی ژنەکە بە هاوەڵی ناوی ماڵە خەزوورانییەوە دێت لەپێناو پاراستنی شکۆی ماڵە خەزوورانی و لە هەندێک وڵاتیشدا ئە و شێوە ناو‌هێنانە لە پێناو پاراستنی مامەڵە داراییەکانی نێو‌ان ‌هاوسەرەکانە هەرچەندە ئەمجۆرەی دووەمیان لەم دواییەدا کەوتە بەر پرسیار گەلێکی زۆرەوە وەک ئەوەی لە هاوسەریی خاتوو (ئەمەل کلۆنی**) دا روویدا و لە هەندێک کۆمەڵگەدا کەلتوورێک بەهەڵە رۆیشتووە و هیچی دیکە، وەک لەلای خۆمان.
هەوڵەکانی چارەسەرکردن
ئەگەر ئێمە باوەڕ بە راست و دروستیی وتەکەی سوکرات بکەین کە د‌ە ڵێت: (ژن سەرچاوەی  هەموو شتێکە) ئەوا تێدەگەین پێویستە لەسەرمان رێز لە بوونی ژن وەک بونیادێکی سەربەخۆ بگرین بە هەموو پێکهاتە و تایبەتمەندییەکانیەوە و دەکرێت یاسایەک دابڕێژرێت تێیدا ئازادی ببەخشرێتە هەموو ژنێک کە خۆی هەڵیبژێرێت بە چ شێوە و نازناوێک لە کۆمەڵگەدا بناسێنرێت، هەروەها هۆشیارکردنەوەی کۆی کۆمەڵگە و باوکان و براکان و هاوسەرەکان بە تایبەتی سەبارەت بە تێڕوانینیان لە بوونی ژن وەک بوونەوەرێکی سەربەخۆ کە گشت هەوڵەکانی لەپێناو خود بونیادیدا شایستەی رێز و بەخشینی پانتاییەکی تایبەتن کە رەنگدانەوەی خۆیان بێت، هاوکات پێویستە خودی ژنان خۆیان هۆشیار بکرێنەوە لە پێویستیی هەوڵدانیان لە پێناو پێناسەکردنیان وەک خۆیان کە هەن و هاندانیان بۆ خەباتکردنی زیاتر لەو پێناوەدا بەشێوەیەکی زانستیی و دروست بەو شێوەیەی کە خانمە رۆماننووسی ئەمریکی مایا ئەنجیڵۆ بە هەموو ژنێک دە ڵێت: (مەمرە تاوەکو کارێکی نایاب پێشکەش بە مرۆڤایەتی نەکەیت).
*! لوسی ستۆن Lucy Stone: خانمە چالاکوانێکی ئەمریکی دیارە و یەکەم خانمە  لە جیهاندا داوای ناوهێنانی ژنی بە سەربەخۆیی کردووە.
**!! ئەمەل کلۆنی: خانمە پارێزەر و چالاکوانی مافی مرۆڤ و هاوژینی ئەستێرەی جیهانیی جۆرج کلۆنی- یە.

ئازادی ببەخشرێتە ژن، خۆی هەڵیبژێرێت بە چ نازناوێک لە کۆمەڵگەدا بناسێنرێت