د.عه‌داله‌ت عه‌بدوڵڵا
سەرهەڵدانی هەندێ دیاردە له‌م سه‌رده‌مه‌دا، كاریگه‌ریی له‌سه‌ر تایپی ژیانی كه‌لتوریی كۆمەڵگای كوردی و باری ئابووریی به‌جێده‌هێڵن. ئێمە ئەمڕۆ لە جیهانێكدا دەژین كه مانا ته‌قلیدییه‌كانی تایبەتمەندیی شارستانیی نێوان وڵاتان و كۆمەڵگاكانی سەر ئەم ئەستێرەیەی تێپەڕاندووە، ئەو سنورە كه‌لتورییانەی بەزاندووە كە هەر دەوڵەتێك، بۆ جیاكردنەوەی ناسنامه‌ی لۆكاڵیی خۆی لەسەر شێوەی سنورە جیۆ –سیاسییەكانی، دیاری كردوون.
یەكێك لەو دیاردانەی كە لەسەردەمی جیهانگیریدا Globalization بڵاوبۆتەوە، دیاردەی بەكاربەرییە»إستهلاك -Consumption». ئەم دیاردەیە لەخودی خۆیدا بۆتە جۆرێك لە بەهاو پێودانگێكیش بۆ نرخی مرۆڤ. روحی مرۆڤایەتی لەگەڵیدا بۆتە روحێكی كۆیلەی دەستی بازاڕ و كاڵا بەرهەمهاتووەكان، بۆتە ملكەچی ئەو ئایدیۆلۆژیا نوێیەی كۆمپانیا زەبەلاحەكانی بەرهەمهێنانی شمه‌ك و كاڵاكان كە وەك مۆدێلێكی نوێی ئامادەبوونی مرۆڤ لەناو مێژوودا، بەسەر زۆربەی كۆمەڵگاكانی جیهاندا، دەیسەپێنن.
جەبرێكی ترسناكی ئەم دیاردەیە كە دەیكاتە مەرجی قبوڵكردنمان وەك مرۆڤ، ئەوەیە بەخێرایی ناچار بەكارلێككردن بین لەگەڵ مۆدێلە یەك لەدوای یەكەكانی بەرهەم و كاڵا نمایشكراوەكاندا.
ویستی ئەم جەبرە ئەوە نییە كە وەك بەكاربەر، لەو پەیوەندییەدا ئازادبین كه لەگەڵ كاڵادا گرێی دەدەین، بەڵكو ملكەچبوونە بەیاسای بازاڕ كە لە ڕوویەكیدا بەمانای هەڵگرتنەوەی نوێترین كاڵای بەرهەمهاتووەو فڕێدانی كاڵای پێشووتر. واتە روحی خواستی بەردەوام لەسەر نمایشكراوی نوێ.
ئەمڕۆ ئەم دیاردە ئابوری –كه‌ولتورییە پەڕیوەتە ناو تایپێك لە سیماكانی ژیانی كه‌لتوریی ئێمەشەوە له كوردستان. گەشەكردنی دیاردەی مۆڵ و سۆپەرماركێت و بازاڕی مۆدێرن و سەرهەڵدانی مرۆڤی مەسرەفكار، روویەكی زەقی دیاردەكەیە، هەرچی رووە ترسناكەكه‌یەتی بریتییە لەرووكردنە كاڵای بیانی و بێنرخكردنی بەرهەمە نیشتمانییەكانە.
لەگەڵ ئەم دیاردەیە بەدیوێكدا مەسرەفكردن دەبێتە مۆدێلێك زاڵ لە تایپی نوێی ژیانمان، بەدیوەكەی تریشدا گیانی بەرهەمهێنانمان تا دواسنور لاواز دەبێت، بەمەش به‌هاو ماناو خه‌سڵه‌تی نوێی مرۆڤ لەوەدا كۆتایی پێدیت كه تاچەند مرۆڤێكی بەرهەمهێنە، بەڵكو لەوەدا ده‌رده‌كه‌وێت تاچەند بەكاربەرو مەسرەفكارە. ئەمڕۆ ئەگەر لێكدانه‌وه‌یه‌كمان بۆ هەندێ ناڕەزایی توێژە هەژارەكانی كوردستان هەبێت كە لەهەمانكاتدا ناڕەزاییە لەنادادپەروەریی كۆمەڵایەتی، ئەوە دەیگێڕینەوە بۆ هەستكردنیان بەوەی ناتوانن لەئازاری ستەمی ئیستهلاك خۆیان رزگار بكەن. جان بۆدریارد -ی فەیلەسوف(1929 - 2007ز) تەنانەت لەبەرهەمه‌كانیدا چەمكی دیكتاتۆریەتی ئیستیهلاك بەكاردەهێنێت. ئەو پێیوایە ئەگەر هەندێجار رزگاربوون لەدیكتاتۆرە میلیتارییەكان گران بێت، ئەوە رزگاربوون لەدیكتاتۆریەتی ئیستیهلاك ئاڵۆزترە، چونكە هاوڵاتیان ئەڵقەی بەهێزی ئەم دیكتاتۆرییەتە پێكده‌هێنن.
[email protected]
