خالید گڕاوی
بهداخهوه ئێمهی كورد ههمیشه تهنها له دوو تێڕوانینی دژ بهیهكهوه سهیری ئایین دەکەین، ئهوانهی باوهڕیان به ئایینه، ههمیشه وهكو بابهتێكی رهها و پیرۆز سهیری دەکەن، له بهرامبهریشدا كهسه بەناو بێدینهكان، ههمیشه ئایین رهت دەکەنهوه و خەڵکێ خاوەن بیروباوەڕی ئاینی بە کۆنەپەرست و دواکەوتوو دوور لە شارستانیەت لێیان دەڕوانن و هۆکاری شکستە سیاسی و ئابوورییەکان دەخنە پاڵ ئایینەکان و باوەڕدارانی.
بۆ پاراستی بەرژەوەندی خەڵک و رێرەوی شارستانیەت و کۆمەڵگەی مەدەنی، لەجیاتی شەڕ، پێویستمان بە رێکخستنی ئایدیا جیاوازەکانە
سەرەڕای بوونی چەندان خاڵی لێک نزیک و وەک یەک لە بۆچوون و بیرکردنەوە و لێکتێگەیشتنیان، کەچی ئەو دوو بۆچوونە دەروازەیەک ناکەنەوە بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ یەکتر و ههوڵدان بهشێوهیهكی ئهكادیمیانه و بابهتییانە بۆ شرۆڤهی هێمنانەی بۆچوونەکانیان لەگەڵ یەکتری.
لەگەڵ سەرهەڵدانی ئایدۆلۆژیای ئیسلامی سیاسی، بهشێك لە نووسەر و رۆشنبیرەکانیان نەیانتوانی بابەتییانە و زانستییانە لە كەلتووری كوردی بڕوانن و مامەڵەی واقیعی و سیاسی و کۆمەڵایەتیەکی تەندورست لەگەڵ دۆخەکە بكەن.
هەروەها لە جیاتی گفتوگۆ و داهێنانی رێبازێكی تر، هاتن هەڵگری بیری ماركس و فرۆید و داروین و سەرجەم زانایانی دیكەی ئەو بوارانەیان رەتکردەوە و خاوەنی ئەو بیردۆزانەیان بە کافر و شێت و بە بەكرێگیراوی جوولەكە و ماسۆنیەت ناساند، لەسەر ئەم بنەمایەش ئەو كەسانەی كە لە کوردستان هەڵگری ئەو بیروباوەڕە بوون لەكەدار دەكران و زۆر کەسیش بەناهەق تیرۆرکران .
هەردوو ئایدیۆلۆجییەکان، بە عەلمانی و ئیسلامی سیاسی، رۆژ دوای رۆژ گۆڕانی گەورەیان بەسەر گرنگی مانەوە و بایەخی پێویستی هەبوون و نەبوونیان داهات .
ئیسلامی هاوچەرخیش رۆژ بە رۆژ له پووكانەوەدایه، یەکێك لە هۆكارە سەرەكیەكەشی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ململانێ ناوخۆییانەیان کە لەئەنجامی دوور کەوتنەوەیان لەناوەڕۆکی قورئان و بوونی دەیان حەدیسی جیاواز و دژ بەیەکتری توشی لێکدابڕانی کردوون، هەروەها بۆچوون و تێڕوانینە جیاجیاکانیان تووشی بەریەک کەوتن بوون، سەرقاڵن بە بۆچوونی بیرمەند و بانگخوازە تازەکانیان لە تۆمەتباركردن و بەرپەرچدانەوەی یەكتر به بیری تەكفیر، هەمیشە نێوان ئەو رەوتانە فرەوانتر دەبێ، جیاوازییەكانیان زۆرن، رۆژ بە رۆژ ناوەڕۆکی بۆچوونەکانیان قووڵتر دەبێتەوە.
لەناو حزبەکانیشیان ئەم جیاوازی دید و دژ بەیەك وەستانە رەواجی پێدەدرێت و جێگەو پێگەی بۆ دەڕەخسێنن، گەنجانی ناو جووڵانەوە ئیسلامییەکان بەشێكی زۆریان بێهیوایی روویان تێدەکات و ماندوو دەبن له بیستنی تۆمەت و تانە و تەشەر دژ بەیەكتر.
سەركردە ئیسلامییەکان، دەبێ سوود له هەڵەكانی رابردوویان وەربگرن و وتارێكی هاوبەش و میانڕەویان هەبێت بە قبووڵكردنی جیاوازییەكانی یەكترەوە، یان چارەنووسیان بەرەو دابەشبوون و پوکانەوەی یەکجاری دەچێت.
پێویستە لایەنە ئیسلامیەکان نەتەوەی خۆیان خۆش بوێت، خەمی ئازادی میللەتەکەیان بێت و چاو لە ئیسلامییەکانی نەتەوەکانی تر وەک عەرەب و تورک بکەن.
هەموو ئەوانەی خۆیان بە عەلمانی و چەپیش دەزانن، نابێ دژایەتی دین بکەن و بەهای پیرۆزی مرۆڤەکانیان لا پارێزاو بێت و واقیعبین بن لەمامەڵە لەگەڵ مەسەلە ئاینیەکان.
جیاوازی بیروڕا و پرسە لێکنزیکەکان کاریگەری ئەرێنییان لەسەر سروشتی پەیوەندی تاک و کۆمەڵگە هەیە، یەکدەنگی و لێکنزیکبوونەوە زیاد دەکات، کاتێک جیاوازییەکە دەبێتە جۆرێک لە تەواوکەری یەکتری.
ئایدیا جیاوازەکان دەتوانن هەمیشە لە گفتووگۆدابن
مامەڵەکردن لەگەڵ رای بەرامبەر بە شێوەیەکی مەدەنی، ئاماژەیەکە بۆ توانایی ئەو عەقڵ و رۆحەی کە مرۆڤ هەڵیدەگرێت.
دروست نییە رای خۆمان بەسەر کەسانی تردا بسەپێنین، یان بە سەرپێچیکار هەژماریان بکەین، دەبێت لەوە تێبگەین و باوەڕمان بەوە هەبێت کە بۆچوونەکان تەنها لە یەک رێڕەوی فیکریدا سنووردار نین، بۆیە هەمەجۆریی دیدگاکان لەناو دیمەنی دەوڵەمەندی عەقڵ و بیرکردنەوە دێتە ئاراوە.
کۆمەڵگە پێشکەوتووەکان زۆر باش لەوە تێگەیشتوون کە جیاوازی بیروڕا دەتوانێت پلەی پێکەوەژیان باشتر بکات بە مەرجێک مرۆڤ قەناعەت بەوە بکات کە ناتوانرێت سەیرکردنی ژیان و لقەکانی لە یەک دیدگای فکری تەسکدا قەتیس بکات کاتێک کە بیرۆکەی ئەوانیتر رەتبکاتەوە.
بۆ پێکەوەژیان و نەهێشتی شەڕ و کپکردنی کێشەکان و پاراستی بەرژەوەندی خەڵک و رێرەوی شارستانیەت و کۆمەڵگای مەدەنی، لەجیاتی شەڕ، پێویستمان بەرێکخستنی ئایدیا جیاوازەکانە، پێویستمان بە دۆزینەوەی چارەسەرێکی بنەڕەتی و ستراتیژی هەمەلایەنەی گرنگ هەیە، بۆ ئەوەی دەرگای ئاشتی و پێکەوەژیان بکرێتەوە.
بۆ ئەوەی بتوانین پێکەوە بەتەبایی و ئاشتی بژین، دەبێ گرنگی بەڕای بەرامبەر بدەین و لەگفتوگۆکردن گوێگرێکی باش بین، ئەوەش بەوە دەکرێ لەسەرەتاوە بڕیاری رەفزکردنی بەرامبەر و فەرزکردنی رای خۆمان نەدەین، چونکە جیاوازی بیروڕا دەروازەیەکە بەرەو باشترین هەڵبژاردنمان دەبا.