تابلۆی شەوی ئەستێرەكان-ی ڤان كۆخ هەڵبژێردرا

ئا: ژوان باقی 


 بەپێی راپرسییەك لە مانگی حەوتی ئەمساڵدا تابلۆی (شەوی ئەستێرەكان)ی ڤان كۆخ پلەی یەكەمی بەدەست هێنا، ساڵی 1889 لە سەینت پۆڵ-دێ-ماوسۆل وێنەی كێشاوە. ئەنجامی راپرسییەكە بۆ پلەكانی (1 تا 5) بەمشێوەیە بوو: تابلۆ بەناوبانگەكەی ڤان كۆخ پلەی یەكەمی بەدەستهێنا بەڕێژی 44 %ی دەنگەكان لە پێشەوەی ریزبەندیەكە بوو. كچەكەی بانكسی لەگەڵ باڵۆن پلەی دووەم 42 %. لەوانەیە بەناوبانگترین زنجیرەی دیواری هونەرمەندی بەناوبانگ بێت، كچێكی گەنج نیشاندەدات كە دەگاتە باڵۆنێكی شێوە دڵ، هێمای (هیوا، خۆشەویستی و ئازادی) دەبەخشێت، بەگوێرەی ئەوەی ئەوان بە «كچی باڵۆن» وەسفی دەكەن كە بۆ یەكەم جار لە ساڵی (2002) لە لەندەن دەركەوت، وێنەكە بوو بە ئایكۆنێكی هونەری سەدەی بیست و یەك. لە پلەی سێیەمدا پەیكەرتاشی فەرەنسی ئۆگستین رۆدین بەناوبانگترین كارەكانی بیرمەندە. پەیكەرە برۆنزییەكە لە ساڵی (1904) دروستكراوە و وێنەیەكی رووتی پیاوێكی گەنج نیشاندەدات كە لەسەر بەردێك دانیشتووە، رانی راستی لەسەر رانی چەپی داناوە و كێشی چەناگەی لەسەر پشتی دەستی راستی گرتووە. هاواركردن لەلایەن ئێدوارد مونك و كاتژمێری شەو لەلایەن رامبراندتەوە. لە تەنیشت كارە هاوچەرخەكانی وەك سپلاش لەلایەن دەیڤد هۆكنی و زنجیرەی لویز بۆرجو مامان دەتوانرێت لە (ژاپۆن، ئەمریكا، كەنەدا، ئیمارات و ئەوروپا) بدۆزرێتەوە.

بەرەنجامی راپرسییەکە
 ریزبەندی گشتی راپرسییەكە بۆ (20) كاری هونەری كە نمایشكرابوون بەم شێوەیە بوو)-1:شەوی ئەستێرەكان)ی ڤان كۆخ 44 %. -2 (كچێك لەگەڵ باڵۆن) لە لایەن بانكسییەوە 42 %.  -3(بیرمەند) لە لایەن ئۆگستین رۆدییەوە  36 %. -4 (هاواركردن) لەلایەن ئێدوارد مونكەوە 35 %. -5 (ئاوی لیلی) لەلایەن كلاود مۆنێتەوە 33 %. -6 (ڤینۆس دی میلۆ) لەلایەن ئەلیكساندەرۆس لە ئەنتاكیا 32 %. -7 (شەپۆلی گەورە لە كاناگاوا) لە لایەن هۆكوساوە 27 %. -8 (رۆیشتن بۆ یاری) لە لایەن هونەرمەند لۆرێنس ستیڤن لۆری 25 %. -9(دایكی ویستلەر) لەلایەن جەیمس ماكنێڵ ویستلەر
 24 %. -10 (فریشتەی باكوور) لەلایەن ئەنتۆنی گۆرملی 24 % -11 (كاتژمێری شەو) لەلایەن رامبراندتەوە 22 %. -12 (بەردەوامی یادەوەری) ساڵڤادۆر دالی 22 %. -13 (كچێكی ترسنۆك) لە لایەن كریستین ڤیسبالەوە 18 %. -14 (خۆپۆترێت - خۆ نووسی) لەگەڵ (ملوانكەی دڕك و هەمینگبێرد) لەلایەن فریدا كالۆ توانی17 %. -15 (گێرنیكا) لەلایەن پیكاسۆوە 15 % .  -16 (ماچێك) لەلایەن گۆستاف كلیمتەوە 15 %. -17 (جیمسۆن ویتێد) لەلایەن جۆرجیا ئۆكیف 12 %. -18 (دەروازەی هەور) لەلایەن ئەنیش كاپوور 12 %.  -19 (دەیڤد هۆكنی) 12 %. -20 (مامان) لە لایەن لویس بۆرژوا 9 %. دەنگەکانی بەدەستهێنا.

هەبوونی بۆشایی و ئازادی
 راپرسییەكە لە لایەن (2000) كەسەوە بەڕێوەچووە دەریشی خستووە كە دوو لەسەر سێی بەریتانییەكان خۆیان بە خۆشەویستی هونەر دەزانن، لە سەدا 20ی ئەو (2000) كەسەی كە راپرسییەكەیان كردووە باس لەوە دەكەن كە حەزیان لە دۆزینەوەی لایەنی داهێنەرانەیە لە رێگەی هونەر و مۆسیقا و دراماوە. لە هەمانكاتدا ژمارەیەكی زۆریشیان دەڵێن: هەبوونی بۆشایی و ئازادی بۆ داهێنان گرنگە بۆ تەندروستیان. لێكۆڵینەوەكە لەلایەن جاكسۆنی یۆركشایرەوە كراوە، كە لەگەڵ رێكخراوی خێرخوازی (Create) هاوكاریان كردووە بۆ دەستپێكردنی هەڵمەتی داهێنان بە ئامانجی یارمەتیدانی ئەو كەسانەی كە رووبەڕووی ئاستەنگەكان دەبنەوە لە رێگەی پڕۆژە هونەرییە داهێنەرەكانەوە. هەندێكی دیكە دەڵێن: كارە هونەرییە كلاسیك و هاوچەرخەكان ئیلهام بەخشن و ئیلهامیان لێوە وەرگرتووە، لە (28 %) كارە هونەرییە كلاسیكیەكانیان پەسەندكردووە. لە (%23) دەگەڕێنەوە بۆ هونەری هاوچەرخ بۆ بەهێزكردنی داهێنانەكانیان. بەڵام سەرەڕای ئەوەی نەتەوەیەكی هونەر دۆست و عاشقی هونەرن، زۆرینەیان خۆزگە دەخوازن كە زیاتر هونەرمەند بن، لەگەڵ ئەوەشدا ژمارەیەكی دیكە لە بەشداربووانی راپرسییەكە ئارەزووی پەرەپێدانی لایەنی داهێنەرانەیان هەیە، بەڵام دڵنیا نین لەوەی چۆن بەرەو ئەوە بڕۆن. نیكی گۆڵدەر، بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیای (Create) كە بەرنامەی هونەری داهێنەرانە لە سەرانسەری بەریتانیا بەڕێوە دەبات، بۆ پەیوەندیكردن و بەهێزكردنی ئەو كەسانەی كە بە شێوەیەكی ئاسایی دەرفەتی ئەوەیان نییە كە داهێنەر بن، وتی: « لە توێژینەوەكەدا روون و ئاشكرایە كە بەریتانییەكان نەك تەنها هونەرە مەزنەكانیان خۆشدەوێت بەڵكو لە بەهای داهێنانیش تێدەگەن لەڕێگەی هونەرەوە. پێی وایە داهێنان كاریگەری لەسەر تەندروستی دەروونی هەیە و كارامەیی دروست دەكات مرۆڤ هەست بە خۆشی دەكات و گۆشەگیری كەم دەكاتەوە، ئەمەش پاڵنەركی باشە كە رێگەمان پێدەدات بە شێوەیەكی جیاواز بیر بكەینەوە بۆ دەربڕینەكانمان و گوێگرتنمان. هەروەها ئارەزووەكان بەرزدەكاتەوە و بەگوێرەی سەركردەكانی پیشەسازی، لەوانە كۆڕبەندی ئابووری جیهانی، شارەزاییەكی سەرەكییە بۆ بازرگانی.

هەست بە دڵخۆشی و ئارامی دەكەین
 بەڵگەی گرنگ هەیە بۆ ئەو رۆڵەی كە هونەر و بەشداری كەلتوری لە باشتركردنی تەندروستیدا بە درێژایی ژیان كاریگەری هەبووە، ئەوەی جێی سەرسوڕمانە ئەوەیە كە زۆرێك دەرفەتیان نییە بۆ دۆزینەوەی داهێنانەكانیان و دروستكردنی شاكارەكانی خۆیان، جا لەڕێگەی نووسین یاخود وێنەكێشان یان هونەری نواندنەوە بێت. زۆر كەس لەو سوودانە رەتدەكەنەوە كە لەلایەن هونەرە داهێنەرەكانەوە بەدەست دێن، و زۆرجار منداڵان و گەورەكانی كۆمەڵگا زۆرترین پەراوێزخراون. ئێمە پێویستە دڵنیابین لەوەی كە هەموو كەسێك توانای دەستگەیشتن بە هێزی داهێنانی هەیە.» توێژینەوەكە دەریخستووە كە نیوەمان هەست بە دڵخۆشی و ئارامی دەكەین (49 %) داهێنەرین، لەگەڵ ئەوەی (31 %) هەست بە ناوەڕۆك و ئازادی دەكەن. هەروەها بەریتانییەكی ئاسایی سێ جار لە هەفتەیەكدا بەدواداچوونێكی داهێنەرانە دەكات وەك (نووسین، وێنەكێشان، وێنەگرتن یان سەماكردن) كە ئەمە لای ئێمە وەك كوردستانی باشوور زۆر دەگمەنە سەرەڕای ئەوە ئەوان لە%31 رازین بەوەی كە داهێنان كارامەییەكی گرنگە لە ژیاندا و لە (25 %) دەڵێن: دڵخۆشترینن كاتێك داهێنەرن، لە (26 %) دەڵێن: لەوەتەی وازیان لە خوێندن هێناوە دەرفەتی ئەوەیان نەبووە هیچ شتێك بكەن لە بواری هونەری داهێنەرانەدا. (30 %) دەڵێن: كە خەیاڵیان نییە، لە كاتێكدا 28 % كاتی ئەوەیان نییە كە لایەنی داهێنەری خۆیان بدۆزنەوە. هەروەها نەبوونی ئیلهام (%28) و لایەنی مادی (27 %) بەربەستن كاتێك دێتە سەر خەیاڵی زیاتر. 

ساڵانە سێ جار 
توێژینەوەكە دەریخستووە كە بەریتانییەكان ساڵانە سێ جار سەردانی گەلەرییەكی هونەری دەكەن. كاتێك نەتەوەیەك دەتوانێت سەردانی گەلەرییەك بكات، لە (32 %) دەڵێن: هەست بە ئیلهام دەكەن كاتێك سەیری پارچەیەكی هونەری دەكەن، لەگەڵ ئەوەی لە 17 %ی دیكە دەڵێن: وایان لێدەكات هەست بە سەرسوڕمان و داهێنان بكەن. (%11) هەست بە پەرۆشی دەكات كاتێك سەیری كارێكی هونەری دەكات. ئەمە بە بەراورد بە كوردستان گەلەرییەكانمان جگەلە هونەرمەندان و ژمارەیەكی كەمی هونەر دۆستان زۆر دەگمەنە چین و توێژەكانی دیكە سەردانیان بكەن، جگە لەوەش كە قەزا و ناحیە و گوندەكان كە زۆر بە خراپی بێبەشكراون لە كاری هونەری و دنیای هونەر، زۆر جار سەرنجەكان لای هونەرمەندان ئەوەیە كە هونەر ناتوانرێت وەك سەرچاوەی بژێوی ژیان سەیربكرێت، بێگومان میللەتێك تاكەكانی زۆرینە لە ساڵێكدا نەك یەكجار سەردانی گەلەرییەك ناكات بەڵكو بە درێژایی ژیانی بۆ یەكجاریش گەلەرییەك نابینێت ئەنجامەكەی بەو شێوە دەبێت. ژمارەی زۆری شوێنە هونەریەكان گرنگ نییە، ئەوەی گرنگە نمایشی بەردەوامی كاری هونەری ئاست بەرز و جوانە كە بینەر رابكێشێت ئێمە ئەمەشمان نییە، بە پێویستی دەزانم هەوڵەكانمان بۆ بەرەو پێشچوونی هونەر بخەینە گەڕ بە شێوەیەك بە گوندەكانیشدا بڵاوی بكەینەوە، تا ئێستا كار لەسەر ئەوە كراوە هونەری خۆمان زۆرترین سنووری وڵاتان ببڕێت ئەمە سەركەوتن نییە لە كاتێكدا كە منداڵان و  گەنجانی گوندەكان ناوی هونەرمەندێكی شێوەكاری كورد نەزانێت، كاتێك دەتوانین بەرەو پێشەوە هەنگاو بنێین كارە هونەریەكانمان سنووری گوندەكانیش ببڕێت و گوندنشینەكانیشمان عاشقی كاری هونەری ببن.