ئامادەكردنی: كامۆ حەوێزیی
لەبەر ئەوەی ئەم كتێبە زۆر گرنگە و پێویستە لەم كورتە نووسینەدا هێندەی بۆ خوێنەری كورد گرنگە چۆن بتوانین لە ناوەڕۆكی كتێبەكە تێبگەین، دەبێ سەرەقەڵەمی هەردوو وەرگێڕی ئەم كتێبە لە عوسمانییەوە بۆ توركی نوێ، هەروەها لە توركییەوە بۆ كوردی بخەینەڕوو كە پەیوەندیی بە كورد و كوردستانەوە هەیە.
لە وەرگێڕانەكەی ئەحمەد تاقانەوە دەست پێدەكەین
ئەحمەد تاقانە دەڵێ: مامۆستا محەمەد بۆزئەرسەلان ئەم بابەتانەی لە كتێبی «قاموس الاعلام»ی شەمسەدین سامی دا كە پەیوەندییان بە كورد و كوردستانەوە هەبووە جیاكردووەتەوە و زمانەكەی دەستكاریی كردووە، واتا كردوویەتی بە توركی نوێ و بە پیتی لاتینی بە ناوی كورد و كوردستان.
لە پەرەگرافێكی دیکەدا ئەحمەد تاقانە دەڵێ: مامۆستا بۆزئەرسەلان گەلێك لەو شیعرانەی بە زمانی عەرەبی و توركی و فارسی لە كتێبەكەی خۆی دەركردووە و لە جیاتی ئەوان وەرگێڕانێكی توركی نوێ لە جیاتی ئەوان داناوە، كاك ئەحمەد تاقانە دەڵێ بە هیمەتی مامۆستا جەلیل محەمەد شەریف كە هەر شەش بەرگی كتێبەكەی خستە بەردەستم، توانیم ئەو گرفتەش چارەسەر بكەم. هەندێك وەردەكاریی دیش لە پێشەكییەكەی مامۆستا ئەحمەد تاقانەدا هەیە، بۆ ئەوەی پێشەكییەكەی مامۆستا محەمەد بۆز ئەرسەلانیش تان بۆ بخەمە بەردەست، دەكرێ خوێنەری ئێمە هەوڵی ئەوە بدات كتێبەكەی بەردەست بكەوێت.
پێشەكی مامۆستا بۆزئەرسەلان گەلانی سەردەمی عوسمانیی
رژێمی كەمالیی كە لەساڵی 1923 بەملاوە دەسەڵاتیان گرتە دەست و حاشای لە بوونی كوردستان و گەلی كورد كرد، راستییەكی گەلێك تاڵی زانراوی هەمیشەیی ژیانە، ئەم دەسەڵاتە فاشییانەی عوسمانییەكان لەسەرەتاوە بەهەوڵی لەناوبردنی زمان و ئەدەب و مۆسیقا و تەواوی داب و نەریتی كوردیدا، هەوڵی ریشەكێش كردنی تۆی كوردی كرد، لەو بارەیەوە هەموو هێز و توانای خۆی خستەگەڕ، بیگومان كەس ناتوانێت بڵێت رژێمی كەمالی پێشكەوتووخوازە، یەك لەم بوارانە و گرنگترینیان بابەتی گەلانە، لە بنیاتی میلیتارییانەی رژێمی عوسمانی، حاشا لەبوونی گەلانە.
یەكێك لەو كتێبانە لە نێوان ساڵانی (1889 - 1898) دا بە شەش بەرگ بڵاوكراوەتەوە، یەكەم ئەنسیكلۆپیدیای توركییە لە مێژوودا ئەم ئینسیكلۆپیدیایەی كە لەلایەن شەمسەدین سامی نووسەر و توێژەر و زمانزانەوە نووسراوە، ناوی (قاموس ئەلئەعلام)ە. بەرگی یەكەمی 1889 لە ئەستنبوڵی پایتەختی ئیمپراتۆرییەتی عوسمانیدا بڵاوكرایەوە، بەرگی شەشەمی كە دوا بەرگە ساڵی 1898 بڵاوكراوەتەوە، ئەم ئەنسیكلۆپیدیا مەزنەی كە بڵاوكردنەوەی بە نۆ ساڵ تەواوبوو، ئەم ئەنسكلۆپیدیایە كە بەبێ وێنەیە و هەر لاپەڕەیەكی بە دوو ستوون چاپ كراوە، هەر لە پێغەمبەرانەوە تا زانایان، تا نووسەران و شاعیران و وێنەكێشان، تا حوكمداران و وەزیران و سەركردەكان، ئەوەندەی ئەنسیكلۆپیدیا جێی ببێتەوە هەموو كەسایەتییەكانی خۆرهەڵات و خۆرئاوا بە پێنی گرنگییان بە درێژیی یاخود بە كورتی باسیان كراوە، گرنگیی ئەم ئەنسیكلۆپیدیایە لەوەدایە كە كەس ناتوانێت نكۆڵی لە بوونی فەرهەنك و زمانی گەلانی دونیا بكات، ئەوەی ماوەتەوە بیڵێن ئەم كتێبە بە یەكێك لە كتێبە گرنگەكانی دونیا دادەنرێت، بەتایبەتی دوای حوكمڕانی كەمال ئەتاتورك و هەوڵی لەناوبردنی زمان و فەرهەنگی گەلانی ناوچەكە و بەەتایبەتی گەلانی كورد و ئەرمەن.
گرنگی ئەم كتێبەی بەردەستمان لەوەدایە هەم شارەزای ناوەڕۆكی ئەنسیكلۆپیدیای عوسمانی و هەم شارەزای كتێبەكەی مامۆستا ئەحمەد تاقانە دەبین، بە تایبەت بۆ ئەوەی هەموو خوێنەرێك وەك خۆی سیاسەتی تورك بزانێت، هیوادارم خوێنەری ئازیز ئەم كتێبە بەسەر بكاتەوە، مامۆستا ئەحمەد تاقانە یەكێكە لە وەرگێڕە زۆر لیهاتووەكانی كورد و پێشتر چەندین كتێبی لە توركییەوە وەرگێڕاوەتە سەر زمانی كوردی.
