ئامادەکاری لاپەڕەی تەندروستی: دیانا ئەحمەد
دكتۆر دیار نه‌جیب:
نۆره‌ی مێشك یان جه‌ڵته‌ی مێشك خۆی بۆ خۆی نه‌خۆشی نییه، به‌ڵكو ده‌رئه‌نجامی نه‌خۆشی یان ناڕێكی كار و فه‌رمانی ئۆرگانه‌كانی تره
دكتۆر دیار نه‌جیب عه‌بدولكه‌ریم پسپۆڕی نه‌خۆشییه‌كانی مێشك و ده‌مار به كوردستانی نوێی راگه‌یاند: زیادبوونی نه‌خۆشییه‌كانی ده‌مار و مێشك له ئێستادا ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ زیادبوونی ژماره‌ی دانیشتوان و پێشكه‌وتنی زانستی پزیشكی به‌شێوه‌یه‌ك كه ده‌ستنیشانكردنی نه‌خۆشییه‌كان ئاسانتر و خێراتر كردووه، ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی كه درێژتر بوونی ته‌مه‌نی مرۆڤ وایكردووه ئه‌و نه‌خۆشییانه‌ی كه به‌هۆی پیرییه‌وه درووست ده‌بن یان له پیریدا رووده‌ده‌ن زیاتر ده‌ربكه‌ون، ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی به‌هۆی گۆڕانكارییه خێراكان له‌سه‌ر بوونی زینده‌وه‌ره‌كان بۆته هۆی درووستبوون و ده‌ركه‌وتنی نه‌خۆشی نوێ.
* نه‌خۆشییه‌كانی ده‌مار و مێشك كام جۆره نه‌خۆشیانه ده‌گرێته‌وه؟
-ده‌توانین بڵێین نه‌خۆشییه‌كانی ده‌مار و مێشك سه‌رجه‌م ئه‌و نه‌خۆشییانه ده‌گرێته‌وه كه په‌یوه‌ندییان به كۆئه‌ندامی ناوه‌ندیه‌وه هه‌یه، كه خودی مێشك و دڕكه‌په‌تك ده‌گرێته‌وه و له‌گه‌ڵ كۆئه‌ندامی ده‌ماری ده‌ورووبه‌ر كه ده‌ماری جووڵه و هه‌سته‌وه‌ره‌كان و ته‌نانه‌ت ماسوولكه‌كانیش ده‌گرێته‌وه كه به چه‌ندین شێوه ده‌رده‌كه‌ون، وه‌ك پووكانه‌وه و له‌كاركه‌وتن و باش كارنه‌كردن و هه‌وكردن و ته‌نانه‌ت له‌ناوچوون به‌هۆی زه‌بری ده‌ره‌كی یان هه‌ر هۆكارێكی تر كه كاریگه‌ری ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌رك و جێبه‌جێكردنی فه‌رمانی ئۆرگانه جیاوازه‌كانی جه‌سته، گرنگه بزانین كه ته‌واوی جه‌سته به هه‌موو ئۆرگانه جیاوازه‌كانی له‌ژێر فه‌رمانی راسته‌وخۆ و ناڕاسته‌وخۆی كۆئه‌ندامی ده‌ماردایه.
پێشكه‌وتنی زانستی پزیشكی، ده‌ستنیشانكردنی نەخۆشییەكانی دەمار و مێشكی ئاسانتر و خێراتر كردووه
* نۆره‌ی مێشك یان جه‌ڵته‌ی مێشك نه‌خۆشییه؟
-نۆره‌ی مێشك یان جه‌ڵته‌ی مێشك خۆی بۆ خۆی نه‌خۆشی نییه، به‌ڵكو ده‌رئه‌نجامی نه‌خۆشی یان ناڕێكی كار و فه‌رمانی ئۆرگانه‌كانی تره، بۆ نموونه نه‌خۆشی شه‌كره یان به‌رزی فشاری خوێن ده‌بێته هۆی نۆره‌ی مێشك وه‌ك چۆن هه‌وكردنی سییه‌كان و نه‌خۆشی ڤایرۆسی كۆرۆنا ده‌بێته هۆی نۆره‌ی مێشك، واته له نۆره‌ی مێشك گرنگ دۆزینه‌وه‌ی هۆكاری نۆره‌كه‌یه و رێگرتن له دووباره‌بوونه‌وه‌ی نۆره‌ی مێشكه له‌وه‌ی كه خودی نۆره‌كه چاره‌سه‌ر بكرێت، به شێوه‌یه‌كی گشتی نۆره‌ی مێشك به‌هۆی سێ هۆكاری سه‌ره‌كی رووده‌دات كه بریتین له (هۆكاری دڵ - هۆكاری بۆری خوێن -نه‌خۆشییه‌كانی خوێن به گشتی).
* خۆراك هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی به نه‌خۆشی كه‌سه‌كه هه‌یه؟
-بێگومان خۆراك راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندی به ئه‌رك و فه‌رمانی كۆئه‌ندامی ده‌مار هه‌یه، چونكه سه‌رچاوه‌ی وزه و توانای ئه‌نجامدانی كاری رۆژانه‌ی ئه‌و كۆئه‌ندامه گرنگه‌یه، ئه‌وه‌ی كه زۆر گرنگه بیزانین مێشك ته‌نها مادده‌ی شه‌كر وه‌رده‌گرێت وه‌ك خۆراك و سه‌رچاوه‌ی وزه و له‌گه‌ڵ پێویستی زۆری به كۆمه‌ڵه‌ی ڤیتامیناتی B كه كاریگه‌ری زۆری هه‌یه له‌سه‌ر كار و فه‌رمانی كۆئه‌ندامی ده‌مار، ده‌بێت ئه‌وه‌ش بزانین كه خودی مێشك زۆرترین رێژه‌ی مادده چه‌ورییه‌كانی تێدایه له جه‌سته و له‌ناو شله‌یه‌كی هاوشێوه‌ی ئاودا مه‌له‌ده‌كات، هه‌ربۆیه ئاو زۆر گرنكه بۆ مێشك.
* ئایا نه‌خۆشییه‌كان مه‌رجه بۆماوه‌یی بن؟
-زانستی نوێی پزیشكی سه‌لماندوویه‌تی كه به‌شی هه‌ره زۆری نه‌خۆشییه‌كان سه‌رچاوه‌یه‌كی بۆماوه‌یی هه‌یه و دواتر ژینگه و شێوازی ژیان رۆڵی ده‌بێت له‌ده‌رخستنی ئه‌و نه‌خۆشییه‌دا، بۆیه بۆ هه‌ر نه‌خۆشییه‌كی ده‌مار و مێشك گه‌ڕان به‌دوای هۆكاره بۆماوه‌ییه‌كان به‌شێكی گرنگه له ده‌ستنیشانكردنی جۆری نه‌خۆشی به ته‌واوه‌تی و پاشان چاره‌سه‌ركردنی به شێوه‌یه‌كی گونجاو.
* ژینگه هیچ كاریگه‌ریه‌كی له‌سه‌ر مێشك و ده‌مار هه‌یه؟
-ژینگه كاریگه‌ری راسته‌وخۆی له‌سه‌ر ده‌مار و مێشك هه‌یه، ته‌نانه‌ت درووستبوون و ده‌ركه‌وتنی نه‌خۆشی نوێ كه ئێستا باوه‌ڕ وایه هۆكاری زۆربوونی نۆره‌ی مێشك ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ پیسبوونی ژینگه به مادده پلاستیكییه‌كان و بوونی ئه‌و ماددانه له‌ناو سوڕی خوێنی مرۆڤدا، ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی گه‌رم بوونی گۆی زه‌وی و كه‌م بوونه‌وه‌ی رێژه‌ی سه‌وزایی و رێژه‌ی مردنی مرۆڤی زیادكردووه و كوالێتی ژیانیشی خراپ كردووه.
* ئایا ته‌مه‌ن په‌یوه‌ندی به نه‌خۆشی مێشك و ده‌مار هه‌یه؟
-مرۆڤ له هه‌ر ته‌مه‌نێكدا بێت تووشی نه‌خۆشی ده‌مار ومێشك ده‌بێت، به‌ڵام ته‌مه‌نی مرۆڤه‌كان دیاری ده‌كات چ جۆره نه‌خۆشییه‌ك باوتره له جۆرێكیتر، بۆ نموونه نه‌خۆشی په‌ركه‌م له منداڵ زیاتره، به‌ڵام نۆره‌ی مێشك له به‌ته‌مه‌كان زیاتره، بێگومان ئه‌مه مانای ئه‌وه نییه كه نۆره له منداڵ و گه‌شكه له گه‌وره روونادات، ته‌مه‌ن دیاری ده‌كات كه هه‌لی تووشبوون به جۆرێكی دیاریكراو له نه‌خۆشی زیاتره.
