لەشكر حەمە ساڵح
بەیجینگ شارێكی گەورەیە، نزیكەی 22 ملیۆن كەس تیایدا دەژی، 6 ملیۆن ئۆتۆمبیل و زیاتر لە 12 ملیۆن پاسكیل و مۆتۆڕسكیلی تێدایە
لە ناوەڕاستی مانگی حوزەیران تا سەرەتای مانگی تەمموز، بۆ بەشداریكردن لە خولێكی میدیایی و وەك نێردراوی رۆژنامەی كوردستانی نوێ، سەردانی چین-م كرد. لە دوو هەفتەدا، جگە لە خولێكی چڕوپڕی وەرگرتنی زانیاری و كاری پراكتیكی و بەسەركردنەوەی چەند ناوەندێكی میدیایی، سەردانی شارەكانی بەیجینگ و یەنچوان و مین نینگ-م كرد.
لەو سەردانەدا زۆر وێستگە و خاڵ جیاجیا بوونە جێگەی تێبینی و سەرنجمان كە لەم ریپۆرتاژەدا بەخێرایی دەیخەینەڕوو بە ئومێدی ئەوەی لە دەرفەتی دیكەدا بە شێوازی دیكەش ئاماژەیان پێبكەین.
لە كوردستانەوە بۆ چین
كوردستان نزیكەی 6600 كم لە چینەوە دوورە. رێگەی گواستنەوەی ئاسمانی گونجاوترینە، بەڵام ئەوەش بێ كێشە نییە چونكە رێگەی راستەوخۆی نییە و دەبێت بە ترانزێت لە فڕۆكەخانەكانی دەوحە یان دوبەی-ەوە گەشت بكەیت. وەلێ دوای گەیشتنەوەمان بۆ كوردستان بە چەند رۆژێك، هێڵی ئاسمانیی راستەوخۆی نێوان بەغدا بەیجینگ كرایەوە كە نزیكەی 10 ساڵ بوو راگیرابوو.
سەرەتا لە فڕۆكەخانەی سلێمانییەوە گەیشتینە فڕۆكەخانەی حەمەد لە دەوحەی پایتەختی میرنشینی قەتەر كە بە یەكێك لە فڕۆكەخانە هەرە پێشكەوتوو و قەرەباڵغەكانی ناوچەكە و جیهان دادەنرێت و زۆر گەورە و فراوانە. جێگەی سەرنج بوو لەو بیابانەی قەتەردا و لە ناو خودی فڕۆكەخانەكەدا دارستانێكی كەمەرەیی دروستكراوەتەوە كە هەمان ژینگە و ئاو و هەوای سروشتیی خۆیی بۆ رەخسێنرابۆوە.
بەیجینگ یان پەكین
بەشێوەیەكی گشتی، نزیكەی 10 سەعات فڕۆكەوانیی فیعلیت پێویستە (جگە لە كاتی ترانزێت) بۆ ئەوەی لە كوردستانەوە بگەیتە بەیجینگ. فڕۆكەخانەی پایتەختی چین، بە هەمان شێوەی فڕۆكەخانەكانی دەوحە و دوبەی، زۆر گەورە و پێشكەوتووە.
بەیجینگ شارێكی گەورەیە، بە گوێرەی ئاماری 2020 نزیكەی 22 ملیۆن كەس تیایدا دەژی، 6 ملیۆن ئۆتۆمبیل و زیاتر لە 12 ملیۆن پاسكیل و مۆتۆڕسكیلی تێدایە. بە گەورەترین پایتەخت دادەنرێت لە جیهان و دووەم گەورەترین شارە لە چین لە دوای شاری شانگهای. چڕی دانیشتوانی 1300 كەسە لە هەر كم2 یەكدا.
بەیجینگ كە هەندێك جار پێشی دەوترێت پەكین، ساڵی 1045ی پێش زایین، لە سەردەمی خێزانی حوكمڕانیی (زو) دا دروستكراوە، لەو كاتەوە تا ئێستا ئاوەدانە. لە 16 ناوچەی سەرەكی و 343 گەڕەك و شارۆچكە پێكهاتووە. رووبەڕەكەی 16 هەزار و 400 كم2 یە و 43م لە ئاستی رووی دەریاوە بەرزە.
پێشەنگی وڵاتانی جیهان
چین یەكێك لە وڵاتە پێشكەوتووەكانی بواری پیشەسازی و بازرگانی و تەنانەت سەربازی-ش. كاروانی گەشەكردنی ئەو وڵاتە لە ساڵی 1978ەوە دەست پێدەكات كاتێك حكومەت و دەسەڵاتی ئەو كاتە بڕیاریدا سەردەمی بوژانەوە دەست پێبكات و هەنگاو بە هەنگاو دەستیان كرد بە جێبەجێكردنی بەرنامە و سیاسەتی كرانەوەی ئابووری و بازرگانی.
لەو ماوەیەدا چین هەنگاوی گەورەی ناوە و بەرهەم و ئەنجامی گەورەشی بەدەستهێناوە. ئێستا یەكێكە لە زلهێزەكانی جیهان و چەند ساڵێكیشە لە رووی ئابوورییەوە لە پلەی یەكەمی جیهاندایە و پێش ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و ژاپۆن و وڵاتانی تریش كەوتووە.
ئینتەرنێت و میدیا
یەكێك لە خاڵە لاوازەكانی چین كاركردنیەتی بە شێوازێكی تایبەت بەخۆی لە بواری ئینتەرنێتدا. رێگری دەكات لە كردنەوە و بەكارهێنانی بەشی زۆری ئەپ و سایت و پلاتفۆرمەكانی میدیای نوێ، لەبری ئەوە، سەرەڕای ئینتەرنێتێكی خێرا، خاوەنی ئەپ و پلاتفۆرمی تایبەت بەخۆیەتی.. بۆ نموونە ئەپی ویچات كە جێگرەوەی بەشێكی زۆری ئەپ و پلاتفۆرمەكانە، هەم وەك تۆڕی كۆمەڵایەتی، هەمیش وەك ئامرازی پەیوەندی، تەنانەت وەك جزدانی ئەلكترۆنی-ش بەكاردێت و لە زۆربەی كاروبارەكانی رۆژانەدا سوودێكی گەورە بە هاووڵاتیانی چین و گەشتیاران دەگەیەنێت.
دووركەوتنەوە لە بیابان
چین وڵاتێكی پان و بەرینە. خاوەنی چەند ژینگە و كەشوهەوایەكە، لە ناوچەی باراناوی و شێداری نزیك دەریاوە تا دەگاتە بیابان و خاكی وشك و دوورەدەست. ئەم جۆراوجۆرییە لەبری ئەوەی تەگەرە لە شێوازی ژیان و بەرنامەی گەشەكردن بدات، بگرە بۆتە سەرچاوەی هەمەڕەنگیی ئابووری و شێوازی ژیان و دابینكردنی خۆراك و پێداویستی و كاڵا و كەرەستەی خاو.
بیابان و ناوچەی وشك و دوورەدەست نەبۆتە بەربەست لە بەردەم گەشەكردنی چیندا. بۆ نموونەی هەرێمێكی وەك نینگشیا و شارێكی وەك یەنچوان، لە ناو جەرگەی بیابانەوە بوونەتە ناوچەیەكی ئاوەدانی پڕ لە سەوزایی. روباری زەرد كە بەشێكی بە نزیك ئەو شارەدا دەڕوات، پێشتر دەورەدراو بوو بە لمی بیابان، بەڵام ئێستا بەپێی بەرنامەیەكی زانستی، بیابان نزیكەی 25 كم لە روبارەكە و شارەكە دووركەوتۆتەوە.
كوالیتی و بەرهەمی ناوخۆیی
لە كوردستان و بەشێكی زۆری وڵاتان، چین وەك دروستكەری كاڵای هەرزان و خراپ ناسراوە بەڵام ئەو كاتەی سەردانی ئەو وڵاتە دەكەیت بۆچوونەكەت پێچەوانە دەبێتەوە، چونكە دوو راستی پشتگوێخراو هەن كە ئەو بۆچوونەیان لەبارەی چینەوە دروستكردووە.
یەكەم، بەشێكی زۆری بازرگان و هاوردەكارانی بۆ نموونە كوردستان، كاتێك دەچنە چین خۆیان بەدوای كەرەستە و كاڵای هەرزان و خراپدا دەگەڕێن، دووەم، چین خۆشی بەرهەمی پلە دوو و نزمتر بۆ دەرەوە تەرخان دەكات، بەڵام لە ناوخۆی خۆیدا باشترین كاڵا و كەرەستە، بەڵام بە نرخی گرانتر، دەخاتە بەردەست.
یەكێك لە سەرنجەكانمان لەسەر ئەو ئۆتۆمبیلانە بوو كە لە شەقامەكانی چین هەبوون، بەڵام پێشتر لە كوردستان و شوێنی تر نەبینراون. بۆ نموونە ئۆتۆمبیلی براندی (Build your dream) لە بەرامبەردا ئۆتۆمبیلی جۆری (MG) كە ئێستا وەك ئۆتۆمبیلێكی چینی كوردستانی تەنیوە، تەنانەت یەك دانەشیمان لە چین بەرچاو نەكەوت.
هەژاری و شاری نموونەیی
چین لە زۆر بواردا داهێنەر و پێشەنگە. یەكێكی تر لە بەرنامە سەركەوتووەكانی چین بەرنامەی سنووردانانە بۆ هەژاری كە پێشتر لە لایەن خودی سەرۆكی ئێستای چینەوە داڕێژراوە و كاری لەسەر كراوە.
یەكێك لە لایەنە سەركەوتووەكانی ئەو بەرنامەیە، گرنگیدانە بە ناوچە هەژار و جوتیار و هاووڵاتییە هەژارەكان. سەردانی شارۆچكەی مین نینگ-مان كرد كە دانیشتوانەكەی 600 هەزار كەسە. ئەم شارۆچكەیە سەرەتا پڕۆژەیەكی بچووكی چەند هەزار كەسی بوو، لە رێگەی دروستكردنی شارێكی نموونەیی هاوچەرخەوە هەزاران جوتیاری هەژار و هاووڵاتی ناوچەكەی كۆكردەوە، ئێستا ژینگەیەكی باشتری كاركردن و بەرهەمهێنان دروستكراوە و خەڵكەكەشی لە هەژاری رزگاریان بووە.
شاری بەرهەمهێنانی دراما و فیلم
سەرەڕای پێشكەوتنی پیشەسازی و بارزگانی، ئابووری بە شێوەیەكی گشتی، چین لە بواری میدیادا گەشەكردنی بەرچاوی بەخۆیەوە. ئێستا گەورەترین بەرهەمهێنی ناوەڕۆكی میدیاییە. لە ساڵی 2023 دا لە چین 68 زنجیرە دراما بەرهەمهێنراوە. لەگەڵ 432 فیلمی دیكۆمێنتەری، 322 فیلمی ئەنیمەیشن.
هەر لەو چوارچێوەیەدا، لە نزیك شاری یەنچوانی ناو جەرگەی بیابانی هەرێمی نینگشیا، شاری بەرهەمهێنانی دراما و فیلمی مێژوویی دروستكراوە. ئەو شارە میدیاییە بۆتە مەڵبەندی بەرهەمهێنانی ناوەڕۆكی میدیایی ئاست بەرز كە بەزمانی سەردەم مێژووی چین دەگێڕێتەوە، هاوكات بۆتە ناوەندێكی گەشتیاریش و ساڵانە سەرنجی دەیان هەزار گەشتیار بۆ خۆی و ناوچە و هەرێمەكەی دامێنی روباری زەرد رادەكێشێت.
لە (یەك منداڵ)ەوە بۆ (دوو منداڵ) ئەگەر كچ بێت!
دانانی سنوور بۆ وەچەخستنەوە یان ئەوەی پێی دەوترێت بەرنامەی (یەك منداڵ)، یەكێكە لە بەرنامە كۆمەڵایەتی و ئابوورییە سەرنجڕاكێشەكانی چین. ئەو بەرنامەیە هاوكاری حكومەتی ئەو وڵاتەی كردووە بۆ سەركەوتنی هەندێك بەرنامەی وەك دابینكردنی خزمەتگوزاری و سنووردانان بۆ هەژاری و دەیان بەرنامەی تر.
لە ماوەی نزیكەی 20 ساڵدا ئەو بەرنامەیە نزیكەی 300 ملیۆن منداڵی پێشبینیكراوی لە كۆی دانیشتوانی چین كەمكردۆتەوە. واتە ئەگەر چین ئەو بەرنامەیەی جێبەجێ نەكردایە، ئێستا چین لە بری 1.4 ملیار كەس 1.7 ملیار كەس بوو و هندستانیش نەدەبووە گەورەترین وڵات لە رووی ژمارەی دانیشتوانەوە.
ئەو بەرنامەیە سوودی زۆری بە چین گەیاندووە و حكومەتی بەیجینگ لە زۆربەی ناوچەكانی وڵات درێژەی پێدەدات، بەڵام لە ناوچە دوورەدەستەكان ئێستا ئێستا رێگە بە دوو منداڵیش دەدرێت بەتایبەتی ئەگەر یەكەمیان كچ بێت!.
