سامان عوسمان
دەرهێنانی فیلم لایەنێکی چارەنووسسازە لە فیلمسازیدا کە بریتییە لە رێنماییکردنی لایەنە هونەری و دراماتیکییەکانی فیلمێک. ئەرکی دەرهێنەرە بە لێکدانەوەی بینراوی چیرۆکەکە و کارکردن لەگەڵ ئەکتەرەکان و هاوکاریکردن لەگەڵ بەشە جیاوازەکان و سەرپەرشتیکردنی تەواوی پرۆسەی بەرهەمهێناندا سیناریۆیەک بە ژیانەوە بێنن. دەرهێنەرێکی لێهاتوو دەتوانێت وشەکانی سەر لاپەڕەیەک بگۆڕێت بۆ گێڕانەوەی بینراوی سەرنجڕاکێش کە بینەران سەرقاڵ بکات.
یەکێک لە رۆڵە سەرەکییەکانی دەرهێنەری فیلم بریتییە لە وەرگێڕانی سیناریۆی نووسراو بۆ زمانێکی بینراو. ئەمەش بریتییە لە بڕیاردانی داهێنەرانە سەبارەت بە شێوازی بینراوی فیلمەکە، پەیمکردن، گۆشەی کامێرا و جوانکاریی گشتی. دەرهێنەران دەبێت چاوێکی وردیان هەبێت بۆ وردەکارییەکان و تێگەیشتنێکی بەهێزیان هەبێت لە تەکنیکەکانی چیرۆکگێڕان بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی کاریگەر هەست و پەیامە مەبەستدارەکانی فیلمەکە بە بینەر بگەیەنن.
هاوکاری لایەنێکی دیکەی جەوهەری دەرهێنانی فیلمە. دەرهێنەران لە نزیکەوە لەگەڵ ئەکتەرەکان، سینەماکاران، دیزاینەرانی بەرهەمهێنان، مۆنتاژکاران و ئەندامانی تری تیمەکە کاردەکەن بۆ ئەوەی دیدگاکەیان بە ژیان بگەیەنن. پەیوەندی کاریگەر و توانای ئیلهامبەخشین و پاڵنانی تیمێک کارامەیییەکی گرنگن بۆ دەرهێنەر. هاوکاری لەگەڵ پیشەگەرە بەتواناکان لە بوارە جیاوازەکاندا رێگە بە دەرهێنەران دەدات سوود لە خاڵە بەهێز و شارەزاییەکانیان وەربگرن بۆ دروستکردنی فیلمێکی یەکگرتوو و سەرسوڕهێنەری بینراو.
دەرهێنانی ئەکتەرەکان یەکێکە لە لایەنە هەرە چالاک و پاداشت بەخشەکانی دەرهێنانی فیلم. دەرهێنەر دەبێت بتوانێت دیدگای خۆی بە ئەکتەرەکان بگەیەنێت و رێنماییان بکات لە پەرەپێدانی کارەکتەرەکانیاندا. ئەمەش بریتییە لە یارمەتیدانی ئەکتەرەکان لە گرتەی سۆزداریی دیمەنێک تێبگەن، پێدانی فیدباک لەسەر نمایشەکانیان و دروستکردنی ژینگەیەکی پاڵپشت کە ئەکتەرەکان بتوانن باشترین کارەکانیان پێشکەش بکەن.
جگە لە کارکردن لەگەڵ ئەکتەر و ئەندامانی تیمی فیلم، دەرهێنەرانی فیلم پێویستە دەستێکی بەهێزیان هەبێت لە لایەنە تەکنیکییەکانی وەک کاری کامێرا و رووناکی و مۆنتاژ. تێگەیشتن لەم توخمە تەکنیکیانە رێگە بە دەرهێنەران دەدات بڕیاری ئاگادارانە بدەن کە کاریگەریی بینراو و سۆزداریی فیلمەکە بەرز دەکاتەوە.
رۆڵی دەرهێنەر بەردەوامە تەنانەت دوای تەواوبوونی وێنەگرتنی فیلمەکە، بەو پێیەی لە نزیکەوە لەگەڵ مۆنتاژکاران کاردەکەن بۆ داڕشتنی بڕینی کۆتایی فیلمەکە. ئەمەش بریتییە لە هەڵبژاردنی باشترین گرتەکان و دیاریکردنی رێچکەی گشتی و دڵنیابوون لەوەی کە فیلمەکە لە دیمەنێکەوە بۆ دیمەنێکی تر بە ئاسانی دەڕوات.
دەرهێنانی فیلم بریتییە لە سەرپەرشتیکردنی هەموو لایەنەکانی بەرهەمهێنانی فیلمێک، لە پلاندانانی پێش بەرهەمهێنانەوە تا مۆنتاژکردنی دوای بەرهەمهێنان. دەرهێنەران لە نزیکەوە لەگەڵ سینەماکاران کاردەکەن بۆ گرتنی شێوازی بینراوی خوازراو، هاوکاری لەگەڵ دیزاینەرانی بەرهەمهێنان دەکەن بۆ دروستکردنی جوانکاریی فیلمەکە، هەروەها رێنمایی ئەکتەرەکان دەکەن بۆ پێشکەشکردنی نمایشی رەسەن. دەبێت بڕیاری خێرا بدەن، کات بەڕێوەببەن.
لە کۆتاییدا، دەرهێنانی فیلم رۆڵێکی فرەلایەنە و چالاکە، پێویستی بە تێکەڵەیەکی ناوازەی داهێنان و لێهاتوویی تەکنیکی و سیفەتەکانی سەرکردایەتی هەیە. دەرهێنەرێکی بەتوانا توانای ئیلهامبەخشین و هاوکاریکردنی تیمێکی پیشەگەری هەیە بۆ دروستکردنی شاکارێکی سینەمایی کە بۆ ساڵانی داهاتوو دەنگدانەوەی هەبێت لەگەڵ بینەران.
