ریپۆرتاژ: رۆژڤان
گلێش ژبلی كو دبیتە ئەگەرێ تێكدان و نە شرینكرنا ژینگەهێ، دبیتە ئەگەرێ سەرهلدانا گەلەك نەخۆشییان ژی. ژخوە بابەتێ هاڤێتنا گلێشی و گازندەیێن خەلكی و نە پێگێیرییا خەلكی ب پاقژیێ چ جارەكێ بدووماهی ناهێن، هندی خەلكی رەوشەنبیرییا پاقژكرنێ نەبیت و هندی رێكێن ڤەدیتنا چارەسەریێ نەبن و سزا بۆ وان كەس نەبیت، ئەڤێن ژ بێخەمی گلێشی د هاڤێژنە هەمی جهەكی و رەفتارا وان یا هاڤێژتنا گلێشی برەنگەكێ شاش، رەوشەنبیریەكا تاری پیشان ددەت و ل دووماهیێ ژی، بەرپرساتی دكەڤیتە د ستوویێ دەولەتێدا، دیسان پێدڤیە بزانین، كو یاسا سەرپێچكەران پاشڤە دبەت، بەلێ ل وی دەمی، پشتی كو لایەنێن پەیوەندیدار ب ئەركێ خوە یێ دروست و زانستی رادبن و رێكێن هشیاركرنێ و رێكارێن سزادانا سەرپێچكاران دگریتە بەر.
چەند دیمەنەك:
تویێ ترۆمبێلا خوە د هاژووی و یێ ل جاددێ دچی، دێ بینی ژ نشكەكێڤە دەستەك ژ پەنجەرا ترۆمبێلەكێ دەركەفت و ئەو دەست یێ تژی گلێش، بگرە ژ قوپكێن جگارا و كلینیسكێن پیس، د چركەكێدا دێ بینی ئەو گلێشە ب جامێ ترۆمبێلێ دا بەرددا، بێ حسابا هیچ تشتەكی بكەت، كا جاددە پیس بیت یان با وی گلێشی لناڤ چاڤێن كەسەكێ دی بدەت! هەر كەسێ ڤی دیمەنی دبینیت، نەشێت خوە بێدەنگ بكەت، دا كو یا پێدڤی بێژیت، سەرەرای كو وەلات یێ هەمیانە و جاددە ژی ملكێ گشتییە، خرابكرن و نە پاراستنا پاقژییێ بەرپرساتییا هەمیانە، بەلێ ترس ژ چوونا دناڤ دان و ستاندنەكێدا كو رەنگە كێشە ژێ دروست ببن، دێ بینی كەس ڤان كەسان نائێختە بەر پرسیارێ و وەلات ب كریارێن وان بەرەڤ خراب بوونێڤە دچیت..
گلێشی نە هاڤێژە ڤێرە، هەی!.....
برێكا رێكارێن راگەهاندنا ئاسایی وەك نڤیسین ل سەر دیوارێن خانییان، یا بوویە جڤین و هوشداری ژ لایێ هندەك هاولاتییانڤە، ئەڤێن نەخوشییێ ژبەر هاڤێژتنا ڤی گلێشی دبەن، كو ل نزیك مالێن وانن، ل ئێك ژ تاخێن نزیكی بازاری دیمەنێ نڤیسینەكێ ل سەر دیواری ب بەرچاڤێن مە كەفت و نڤیسا بوو (گلێشی نەهاڤێژنە... هەی) و چاڤێ مە ب پیرەمێرەكی كەفتن، ددەهكێن خوە یێن پێنجێ دابوو ژ تەمەنێ خوە و پشتی دانوستاندنەكا كورت گوت: «هەمی سپێدەهیان ئەز گەلەك گلێشی ل بەر دەروكێ مالا مە دبینم و بتلێن ئاڤێ و قالكێن جگارا و من چ رێكار نەدیتن، ئەز خەلكی ژڤێ چەندێ دوور بێخم، ئەز نەچار بووم ژی كو ل سەر دیوارێ مالا خوە بنڤیسم (گلێشی نە هاڤێژن، هەی......)، بەلێ سەرەرای هوشداریێن من ژی، ئەڤ دیاردە هەر یا بەردەوامە و من لبەرە ئەز كامیرێن چاڤدێریێ بدانم و بزانم كانێ كییە ئەڤی كارێ نەشرین دكەت و نزانم بۆ ئەڤ خەلكە حەز ژ پاقژیێ ناكەن و مانێ و پێگیرییێ ب گوتنێن پێغەمبەری ناكەن، دەما د بێژیت: «پاقژی ژ ئیمانێ یە».
رەوشەنبیریا پاقژكرنێ:
گەلەك وەلات، كێشا گلێشی و كومڤەبوونا وان ل سەر ئێك ژ بابەتێن مەترسیدار دزانن، ژ پاشماوە و كارتێكرنێن تەندرۆستیێن خراب ئەڤێن ژێ دروست دبن، حكومەت ژی بێ چارەیە ژ رزگار بوونێ ژ ڤێ كێشەیێ و نەبتنێ ئەڤ كێشە بتنێ یە، بەلكو رەوشەنبیریا خەلكی و تێگەهشتنا وی و هەڤكارییا وی ژبۆ كێمكرنا ڤێ دیاردێ یا گرنگە، كو قەبارێ ڤێ كێشێ دووجاركی دكەت. جەمیل بەرواری یێ 44 سالی گوت: «راستە كو حكومەت یا بەرپرسیارە ژ راكرنا گلێشی ئەڤێ ل سەر جاددان كومڤە دبیت، بەلێ هاولاتییان بەشەكێ مەزن ل سەر راكرنا ڤی گلێشی دكەڤیتە ستوويی، تێگەهشتنا هاولاتی ژی دڤی ئالیدا گەلەك گرنگە و جاددە نە بتنێ ملكێ دەولەتێ یە، بەلكو ملكێ هاولاتییانە و دڤێت وان ژی رولێ مەزنتر هەبیت و پرانییا هاولاتییان ژی دبینن، چاوان خەلك گلێشی ب رەنگەكێ شاش د هاڤێژیت و دڤی بواری ژی دا دڤێت هەوێن هشیاركرن و پێگەهاندنێ هەبن و دا كو باژێر جوانترین بیت، دڤێت ئەم هەمی بەشدار بین».
ناڤەندێن قوتابخانێ:
نابیت ئەم رۆلێ ناڤەندێن خواندنێ ژبیربكەین، ئەڤە گوتنێن ماموستایەكی بوون و زێدەتر گوت: «ب دیتنا من دڤێت ئەم ژ ناڤەندێن خواندنێ دەستپێبكەین و هەر ژ باخچێن زارۆكا بگرە و دڤێت خواندن و پەروەردە و بابەتێن ژینگەهێ و پاقژیێ ببیتە ئێك ژوانێن گرنگ». ماموستا عبدالرزاق نهێلی كو بەكالوریوس ب زانستێت گەشتیاری هەیە، زێدەتر گوت: « بابەتێ ژینگەهێ و هاڤێتنا گلێشی گەلەكێ گرنگە، ئەم دشێین ب ڕێكا سمینارا كەسانێت بسپور و ماموستایێت زانكوییا ڤێ پێنگاڤێ بهاڤێژین و ئەو رولێ خوە بگێرن، جار جارا قوتابیا باشتر هشیاركەن، چونكە كارتێكرنەكا مەزن ل سەر وان هەیە و دیسان راگەهاندن ب هەمی جورا، تایبەت برێكا مالپەر و سایتێن ئەلكترونێ و نیشاندانا كورتەفیلما لسەر كاریگەرییا پیسبونا ژینگەهێ لسەر گویا زەمینی و خودان رحا بابەتان ب ئازرینیت و پیشان بدەت».
ئەمیر ئەترۆشی چیرۆكەكێ دبێژیت:
دەمێ مە پرسیارێن خوە داناینە بەر سینگێ بەرپرسێ راگەهاندنا رێڤەبەریا گشتی یا باژێرڤانیان ل پارێزگەها دهۆكێ، گوت ئەز دێ بۆ هەوە ژ چیرۆكەكێ دەستپێكەم و گوت: «هه‌ڤاله‌كی گۆت ده‌مێ ئه‌ز یێ گه‌نج، رۆژە‌كێ ل گه‌ل هه‌ڤاله‌كی ژ باژێری ده‌ركه‌ڤتین، من كۆلا یا خوه ڤه‌خار و په‌نجه‌ر ڤه‌كر دا كو قودیكا ڤالا بهاڤێژم، ئێكسه‌ر هه‌ڤالێ من ده‌ستێ من گرت و گۆت دێ چ كه‌ی؟ من گۆتێ دێ هاڤێژم، ما نێ تو یێ دبینی سه‌ر ڤێ جادێ پڕی گلێشه و ژ یێ من یێ خه‌له‌ت نینه. هه‌ڤالێ من گۆت نه‌خێر برا، تو ژ خوه ده‌ستپێبكه و نه‌هێلا ئه‌ز پاڤێژم. ژ ڤی هه‌لویستی من خوه گوهۆری و من خواند هه‌تا بوویمه ئه‌ندازیارێ ژینگه‌هێ و نها خه‌لكه‌كی فێردكه‌م كا چاوا دێ ژینگه‌ها خوه پارێزم و ب دیتنا من نوكه ئه‌م وه‌كو هاوولاتی هه‌می ل سه‌ر ڤێ خه‌له‌تییێ د به‌ردهوامین و ده‌مێ دچینه گه‌شته‌كێ دێ بێژین ڤێرێ پڕی گلێشه و ژ گلێشێ مه خه‌له‌ت نینه، هۆسا ئاریشه به‌ردهوام و مه‌زن دبیت و ژینگه‌ها مه ژی هه‌ر به‌ره‌ڤ پیسبوونێ ڤه دچیت. پاقژ ڕاگرتنا ژینگه‌هێ، ئێك ژ ئه‌ركێن سه‌ره‌كی یێن هاوولاتی و راگه‌هاندنكارانه، لێ ب مخابنیڤه هه‌تا نوكه ئه‌م نهوه‌كو هاوولاتی و نه ژی وه‌كو راگه‌هاندن نه‌شیاینه بگه‌هینه وی ئاستی یێ كو ژینگه‌ها خوه ب پارێزین و هه‌ر ئێك ژ مه ژ لایه‌كی ڤه ئه‌گه‌رێ پیسبوونا ژینگه‌هێ یه. لدوور سزادانا ئەڤ شوفێران، دەما گلێشی دجامێ ترۆمبێلێدا دهاڤێژن، ئەمیر ئەترۆشی گوت: «رێڤه‌به‌ریا هاتن و چوونا دهۆكێ ژی ل گۆره‌ی یاسایه‌كێ بریار دایه، هه‌ر كه‌سێ گلێشی ژ ترومبێلێ ب هاڤێژیت دێ هێته سزادان، لێ ب راستی ژی جێبه‌جێكرنا ڤێ بریاری یا ئاسان نینه، چونكو كه‌س نزانیت كیژ ترومبێل و ل كیژ ده‌می دێ گلێشی هاڤێژیت و كیژ كامیره دێ شێت ڤێ سه‌رپێچیێ توماركه‌ت». سەبارەت گلێشێ مالان و زڤراندن و مفا ژێوەرگرتن ژێ، ڤی بەرپرسی گوت: « نوكه ل سه‌رانسه‌ری پارێزگه‌ها دهۆكێ رۆژانه پتری هزار ته‌نێن گلێشی دهێنه كۆمكرن و رهوانه‌كرن بۆ هه‌رسێ كارگه‌هێن گلێشی ل (كواشی، ئاكرێ و قه‌دشێ)، لێ ب مخابنیڤه ب تنێ ب رێژە‌یه‌كا كێم مفا ژ وی گلێشی دهێته وه‌رگرتن و یێ دی هه‌موو دهێته بنئاخكرن و زیانێ ب ژینگه‌هێ دگه‌هینیت، د سه‌ر هندێ ژی ڕا نها دهۆكێ ئێكه‌م پارێزگه‌هە ل سه‌ر ئاستێ هه‌رێما كوردستانێ كارگه‌هێن ژێكجوداكرنا گلێشی داناین و هه‌تا نوكه ل ههولێرێ نینن و گلێش دهێته بنئاخكرن، هه‌روه‌سا دهۆك ئێكه‌م پارێزگه‌هه پرۆسه‌یا ژێكجوداكرنا گلێشی ژ مالا ده‌ستپێكری و ئه‌ڤه ژی دێ بیته رێخۆشكه‌ره‌كێ باش، كو ئێدی زێده‌تر مفا ژ گلێشی بهێته وه‌رگرتن».
