هێما حسێن
د. زێدان رەشید برادۆستی: منارەی چۆلی، مزگەوتێكی گەورەشی هەبووە كە پانتاییەكەی نزیكەی 45 مەتر درێژبووە، بەڵام هەمووی رووخاوە
منارەی چۆلی یان (منارەی موزەفەرییە) كە پێش 800 ساڵ لەسەردەمی دەسەڵاتی ئەتابەكییەكان لە شاری هەولێر لە تەنیشت مزگەوتێك دروستكراوەو تائێستا ماوە، بەجۆرێك بۆتە یەكێك لەڕەمزەكانی ئەو شارەو لەگەڵ(قەڵا) بوونەتە سیمبوڵی مێژوویی هەولێر، دروستكردنی منارەیەكی لەو جۆرە لەو سەردەمەدا، ئەو راستییە دووپاتدەكاتەوە، كە زۆرجار خوێندكار لە مامۆستاكەی زیرەكترە، چونكە وەك دەگێڕنەوە منارەی چۆلی لەلایەن شاگردێك دروستكراوە دواتر بەو كارەی وەستاكەی سەرسام كردووە.
د. زێدان رەشید برادۆستی خاوەن بڕوانامەی دكتۆرا لەبواری شوێنەوار بۆ كوردستانی نوێ باس لەمێژووی ئەو منارەیە دەكات و دەڵێ: نازانرێت منارەكە بە تەواوی لە كام ساڵ دروستكراوە، بەڵام لە سەردەمی دەسەڵاتی سوڵتان (موزەفەرەدین كۆكبەری) دروستكراوە، كە یەكێك بووە لەسوڵتانە ئەتابەكیەكان كە لە ساڵی 1190 تا 1230 ی زایینی حوكمی شاری هەولێری كردووە.
سەبارەت بە چیرۆكی دروستكردنی منارەكە دەڵێت: دروستكەری منارەی چۆلی خوێندكارێك بووە لەلای وەستاكەی منارەی شارۆچكەی داقوق، بەڵام بەهۆی دروستبوونی ناكۆكی لە نێوانیان، خوێندكارەكە مامۆستاكەی لە كاتی كارەكەدا جێدەهێڵێت و دەچێتە شاری هەولێر و لەوێ دەستدەكات بەدروستكردنی منارەی چۆلی.
دواتر خوێندكارەكە هەست بەوە دەكات مامۆستاكەی لە دوای بیستنی دروستكردنی منارەكە لە هەولێر سەردانی دەكات، بۆیە زوو خۆی بۆ ئەو رووداوە ئامادە دەكات، چاوەڕوانی ئەوەش دەكات مامۆستاكە ئیرەیی بە كارەكەی ببات، بەهۆی بینینی منارەكەی كە بەشێوەیەكی باشتر لەوەی داقوق دروستكراوە، لەبەرئەوە بیر لەوە دەكاتەوە كە دوو پەیژەی سەركەوتن لەناو لوولەی منارەكە دروستبكات لەكاتی سەركەوتن بەسەر هەردووكیدا هیچیان بەیەك نەگەن. لەكاتی هاتنی مامۆستاكەی بۆ هەولێر و بینینی منارەكە داوا لە خوێندكارەكەی دەكات بە یەكەوە بەسەر منارەكەدا سەربكەون، سەرەتا مامۆستاكە بە پەیژەی یەكەمدا سەردەكەوێت و نازانێت پەیژەی دووەمیشی هەیە و دواتر خوێندكارەكە بە پەیژەی دووەمدا سەردەكەوێت و لە لوتكەی منارەكە بەیەك دەگەن، پاشان كە دێنە خوارەوە لەسەر زەوی بە یەك دەگەن مامۆستاكە هەست بەو كارە نایابەی خوێندكارەكەی دەكات و پیرۆزبایی لێدەكات بۆ ئەو كارە گرنگەی و بڕیاریش دەدات، بچێتە شاری موسڵ و لەوێ منارەیەكی باشتر لە منارەی خوێندكارەكەی دروستبكات، دوای دروستكردنیشی دەردەكەوێت كە منارەكەی لە موسڵ بەلاری دروستكراوەو هەموو كاتێك چاوەڕوانی رووخانی لێدەكرێت كە ئێستا بە منارەی(حەدبا) بەناوبانگە، جگە(حەدبا) لە شاری موسڵ و دوو مناری هاوشێوەی تر لە شارەكانی شەنگال و داقوق دروستكراوە.
برادۆستی وتیشی: بەرێوەبەرایەتی گشتی شوێنەوار و كەلەپووری عیراق لە ساڵی 1960 تیمی هێناوە بۆ كنەو پشكنین لەسەر منارەكە و دەریخستووە، منارەكە مزگەوتێكی گەورەشی هەبووە كە پانتاییەكەی نزیكەی 45 مەتر درێژ بووە، بەڵام هەمووی رووخاوە و ئێستا تەنیا بناغەكەی ژێری ماوەتەوە، كە كەوتۆتە ژێر زەوی، بەداخەوە ئێستا كراوەتە پاركی منارە.
