موحسین عەبدولڕەحمان
د ڤان رۆژێن بوریدا راگەهاندنا کوردی ژینگەها دهۆکێ ب خرابترین ژنگەھـ ل سەر ئاستێ هەرێما کوردستانێ دا نیاسین، سەرباری کو سروشتێ دهۆکێ چیاییە و ب رووەکێ سروشتی و دارستانان داپۆشییە، دیسان ب رووبەری بچویکترە و ب هژمارا ئاکنجییان کێمترە، لێ بۆچی ژینگەها وێ بیسترە!؟ ئەڤێ هند ئامار و ژمێریاری و تیورێن زانستی پێنەڤێت، هندی ژیانکرن (معایشە) دڤێت! ئانکو کەس دهەمان ژینگەهدا بژیت. دەما کەسەک ژبەر کارەکی یان هەر ئەگەرەکێ تۆشی خۆهدان و تۆز.. بوو، دێ بێژینێ خۆ بشوو، چنکو تویێ پیسبووی. لێ هەکە پیسبوون زێدەبوو، دبیتە قرێژ و بۆ کەسەکی دبێژینێ هەرمی و دووماهیکێ دبیتە گەنی! جاران گازندە ژ پاقژییا ژینگەها کوردستانێ دهێتەکرن و دهۆک ل رێزبەندییا دووماهیێ پشتی هەولێر و سلێمانیێ دهێت! گازندە ژی پتر ژ دەڤەردارییا سێمیلێ یە و تایبەت دەڤەرا کاشێ!
بێی ئامارێن ژینگەهێ یێن زانستی و باوەرپێکری بڕیاردانێ ب رەوا نابینم، لەورا بلا ئەو بۆ لایەنێن ئاگەهداربیت، لێ وەکو هاوولاتی چەند بابەتێ ژینگەهـ و رێکخراوێن ژینگەهپارێزیێ دهێتەکرن، ب راست نزانم بەری بگریم یان بکەنم! کارگێڕییا پارێزگەها دهۆکێ یا سیهـ سالی ئەگەر هوون نەزانن ئەو بەلایە، لێ ل خەلکێ بیانی بنێرن دێ فێربن، هەکە خەلکێ خۆ ب گەمژە دنیاسین ئەو بەلایا مەزنە، چنکو رۆژا هەلسەنگاندنێ د دویڤرایە و دێ یا گرانبیت! ئەو ژی سزایێ گەلە دەمێ ب باشترین حالەت هەوە ب خەمسار گۆنەهباردکەت!
هەردەما ناڤێ پاقژیێ دبهیسم نەخاسم د راگەهاندنێدا، ئێکسەر دیمەنێ گلێشێ وەلاتێ لوبنانێ دبینم، کو بۆ ئارێشەیەکا نیشتمانی و گەهشتە راددەیا هاوولاتی ب نیشاندان دەرکەڤن و درویشمێ وان (طلعت ریحتنە) بوو! ل پارێزگەها دهۆکێ، کو جاران دەنگەک لاواز و نیمچە بازرگانیێ شەرمینۆک بلندبیت و داخوازا نازناڤێ پایتەختێ گەشتیاری بۆ دهۆکێ دکەت، کو داخوازییەک سادە و دلینییە! چنکو هیچ بنەمایێ مرۆڤینیێ گەشتیاریێ (شەنگستە) نینە، ئەوژی رەوشەنبیرییا گەشتیاری نینە و نەهاتییە بەلاڤکرن، بەلکو تا سالێن هەشتێیێ تا راددەکێ یا باشبوو!
....... چنکو گەشتیاری هەرنینە، هەما بکێمی بلا پاقژییا خۆ یا سرۆشتی وەک جڤاک راگرین و پیسییێ نەکەینە کەلتۆر، ئەڤە ئەرکێ دەستهەلاتا کارگێرییا پارێزگەهێیە وەکو باژێرڤانی یان ژینگەهـ یان...، دڤی وێنەیدا کو ئەڤرۆ ٢ خزیرانێ دەمژمێر ٧:٣٠ سپێدێ من گرتییە، ئەڤە پتری دەهـ سالانە رۆژانە ڤی دیمەنێ دلئێش دبینم، ئەڤ گەنجێن ل شەرگەها ژیێ لاوینیێ بڤی شێوەی رۆژانە گلێشێ ب شێوەیەک بەرەللا هاڤێتی کۆمدکەن، دا رۆژا د دویڤدا دوبارەبکەنەڤە، ئەرێ کی ڤی گلێشی ل جادە و کۆلانێن باژێری بژالەدکەت!؟ هوون بێژن هندەک ژ وەلاتێن بیانی یان ئەختەرەک دی ڤی هەمی گلێشی ل باژێرێ مەیێ رەنگین دبژینن؟
ل دویڤ قانونا پەروەردەیا مرۆڤینیێ د هەمی قۆناغێن مێژووییدا رێککەڤتنەک هەیە، کو بچویک چاڤ ل مەزنی دکەت و یێ نزم ل یێ بلندتر دکەت، ئانکو ل پارێزگەهـ و باژێرێ مەیێ جوان ب سرۆشتێ خۆ رۆژانە، ئەم جوانییا وێ کرێتدکەین، شۆفێر گلێشی ژ ترۆمبێلێ دهاڤێژیت، باب جگارا خۆ دهاڤێژیت، دایک گلێشی دکەتە جۆکێ.. دوکاندار گلێشی راددەت سەر جاددێ! تاکو باژێر یێ ل درەنگی شەڤ دبیتە گویفک.
ئەڤان ئەڤ سەرەدەرییە ژ کیڤەئینا و ژ چ دەستپێکر، د دەمەکیدا تاکو رێڤەبەرییا هاتنۆچوونێ باجا ژینگەهی ل سەر سالنامەیا ترۆمبێلێ سەپاندییە، و باژێرڤانی پارێ گلێشی ژ دوکانداران دستینیت؟
ئەرێ هەکە گلێش ژ ترۆمبێلا بەرپڕسی نە رژتبا سەر جاددێ، خەلکێ دی دا وەساکەتن، ئەگەر دایباب د پاقژبانە، زارۆک دا دپیسبن!؟ هوسا هندی وێڤەترە باژێر پیسترە، هیڤییە کەسانێن رێبەر و بەرپڕس خۆ پاقژبککەن بەری ببیتە نەریت و کەلتۆر!
مخابن پترییا مەلا دبێژین (النڤافە من الایمان) لێ لدور مزگەفتێ بزڤرە، ماموستا ژی دبێژیتە خویندکاری یێ پاقژبە، لێ جگارا خۆ دهاڤێژیت! ل پترییا فەرمانبەرییان ل سەرتابلۆیەکی ب جوانی نڤێسینە (تکایە پاقژیێ راگرە)! ئەڤ درۆیشمێ پێکەنین پیرا مە ل باژێرێ میسل دئینیت، کو ل سەر هندەک دیوارێن نیڤا باژێری یا نڤێسیبوو (البول للحمیر) و هەر کەسێ ڤیا ب میزیت، بەرەب وێدەرێ دچوو! ئەم یێ دشێین کورتبکەین ب ڤێ گۆتنا (خەتا خەلەت ژ گایێ پیرە)!
ئەڤە ژبلی کێمییا هەبوونا کەسکاتی و دارێن چاندی ل سەر پێروویێن جادەیێن دهۆکێ و نەبوون یان کێمییا باخچەیێن گشتی ل ناڤ تاخان.
