شێرزاد حەسەن
«ئایا رەیپ و ئەتککردنی کچگەل و ژنگەل رووداوێکە و بەس؟»
*دەستپێک: ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ مێژووی کۆن و نوێ، هەمیشە ئەتککردنی ژنان و کچان کوێرانە و زۆرەملێ و دڵڕەقانە بووە، کردەیەکی نامرۆیی و ترسناک و ترۆپکی تۆقین و «تراوما»یە، پیاوەکان تیایدا بکەرن و ژنان بەرکار و قوربانیی و نێچیرێکی ترسنۆک و دەستەمۆ، بۆنموونە: لە ناو گەرمەی جەنگ و کوشتارگەدا، پیاوانی هەوەسباز و سێکچواڵ مانیاک، وەک گەلەگورگێک کە پەلاماری رانەمەڕ و بزن بدەن، دەتوانین بڵێین گەمەی خوێناویی نێوان راوچی و نێچیرەکانە، دواجار دڕندە و جانەوەر ئاسا پەلاماری کچان و ژنانیان داوە، کە پتر لە تۆقاندنی مەڕ و بزنەکان دەچێت بە دەست گیاندارێکی دڕندەوە، بەهەڵمەت و گەلەکۆمەکیی چەندین پیاو پێکەوە، ئەمە وا دەکات ژنان و کچان لە پەلوپۆ بکەون و ببن بە قوربانییەکی بێ دەستەڵات و بێ هێزتر لەوەی بتوانن بەرگریی لە خۆیان بکەن، زێدە سووک و ئاسان دەبن بۆ خۆبەدەستەوەدان، دیارە مەحاڵیشە راوچی و نێچیرەکان یەکتری بدۆزنەوە و بناسنەوە یان لە دەرفەتێک و شوێنێکی دیکەدا بکەونەوە بەردەمی یەکتری، بۆ پیاوەکانیش هەروایە، کە هیچ مۆڕاڵ و رەوشتێکیان نابێت سەبارەت بە مامەڵەکردن لەتەک قوربانییەکاندا. بۆ هەمیشە ئەو کەسانە هیچ رێزێکیان نییە بۆ کەسانی بەرامبەر، کە قوربانیی چ مێینە بن و چ نێرینە، ئەو کەسانە لە باری دەروونیی و دەمارییەوە تەندروست نین، دیارە لە دێرزەماندا رەوا و ئاسایی بووە، بەڵام لەنێو جوگرافیای جیاواز و بەدرێژایی مێژوو، کە لە ناو سروشتی کێویی دێتە دەر و دەکەوێتە ناو کۆمیونتی سەردەمییانە، سزای توند و کوشندەی لەسەر هەبووە، بەتایبەتی بۆ ئەو کەسانەی هەوەسباز و (سێکچواڵ مانیاک) بوون کە خوویەکی زێدە شێتانەیان هەیە، سڵکردنەوە و مەکە و مەڕۆ نافامن!. بەڵام هەر زوو و لە هەنگاوی یەکەمدا رەیپکەر و ئەتککەر، ژمارەی هەرە زۆریان دەکەونە هەوڵی دەربازبوون لە بەرپرسیارییەتی ئەو کەتن و گۆبەندەی کە خۆی و قوربانییەکە تیایدا گلاون، هەڵبەتە زۆرینەیان خۆیان دەشارنەوە، بەشێکی دیکە کە کەمینەن لە قۆناغی یەکەم و سەرەتاییدا، لە بەندیخانەکان توند دەکرێن، لە وڵاتانی خۆ بەشارستان - زان، دەیانخەنە ژێر چاودێریی لە خەستەخانەی «دەروون بیماران» چارەسەری گرفت و کێشە رۆحیی و رەوانیی و سایکۆلۆژییەکانیان بۆ دەکەن.
بە گوێرەی پشکنین و خوێندنەوەی راپۆرت و ئامار و داتا، لەنێو وڵاتانی (رۆژهەڵاتی ناوەڕاست) و لە دەڤەری خۆمانیش، دەگەینە درکاندنی ئەو راستی و هەقیقەتە تاڵەی، خودی نەخۆشەکان لە باری روحییەوە پتر و کوشندەتر، داغان و وێرانتر دەبن لەسەر ئاستی دەروونیی و هەم جەستەییش، چونکە لە روانگەی زۆرینەی خەڵکی سادە و بگرە کەسانی بەرپرس و خاوەن پێگەی بڵند و خاوەن بڕیارەوە، وەک تاوانبار و ناڕەسەن سەیری کۆی ئەتککەر و ئەتککراو دەکەن. هاوکات بە تێکدەری کۆمەڵگا و کۆمیونتی سەیری بکەر و بەرکارەکان دەکەن، وەک دابڕ لە مرۆڤبوون و هەر هەموو خەسڵەت و رەوشتمەندییەک حیسابی بۆ دەکەن، کە گوایە قابیلی گەڕانەوە نین بۆ ناو بازنەکانی کۆمەڵایەتیی و چڤات، لە بری چارەسەر و تێڕاپی رۆحیی و جەستەیی، جۆرەها سزا و ئەشکەنجە بە دوای چارەسەردا دەبینن!.
ئەو بڕوبیانووانەی پیاوەکان بۆ لاقەکردن و رەیپ و ئەتککردنی خانمان لەوەدا کورت و چڕ دەبێتەوە، گوایە تاوان و گوناهی کچەکان و ژنەکانە ئەوەیە لە کات و شوێنی خراپ و نەگونجاودا دەردەکەون و ئامادەن، یان زێدە بێباک و هەوەسبزوێنن کە خۆیان دەبنە فریودەری نێرینەکان، بگرە ژمارەیەکی بەرچاو لە پیاوەکان چ لە جەنگدابن، یان کەسانی شاریی و یانژی گوندیی بن، وەک زادەی پەروەردەیەکی پیاوانە و نێرسالاریی و زاڵ و کەڵەگا ئاسا، رەفتاری شەڕانگێزیی دەنوێنن و بەدکاریی بە هەقی خۆیان دەزانن، راستە کە بە رەهایی و گشتیگیرانە هەموو پیاوان بڕوایان بەوە نییە هەر هەموو کچگەل و ژنگەلێک شایستە و پرۆژەی رەیپ و ئەتککردن بن، بەڵام لە هەمانکاتدا، پیاوانی زاڵ و نارسیست بەبێ جیاوازیی و هەڵاوێردکردن بەڵگەی بۆ دەدۆزنەوە لەسەر ئاستی دنیایی و مەزهەبگەرایی.
دیارە هێرش و فتوحات و غەزەواتی جەنگاوەرانی عەرەب و عەجەم و تورک و مەغۆلەکان بۆ سەر وڵاتانی دیکە، بە (کوردستان)یشەوە، بەڵگەن کە بە هەقی خۆیان زانیوە، بگرە لە ژێر ئاڵای (ئەڵلاهو ئەکبەر) دا کردوویانە بۆ رەوایەتییدان بەو جەنگ و کوشتارگایە، گەرچی کۆی هەڵمەت و داگیرکارییەکە تەماعێکی دنیایی بووە و بەس، نەک خوداناسین، چونکە لە باری ئابوورییەوە لە دۆخێکی تەنگژەباریی و نالەباریدا ژیاون، هەر وەک نموونەی ئەو چوار وڵاتەی کوردستانیان داگیر کردووە، کە هەر چوار نەتەوە سەردەستەکە، هەر هەموویان بیابان و سەحرانشین بوون، بەڵام (کوردستان) ژیان و بژێویی و قووتی خۆی هەبووە بە زیایدیشەوە. هاوکات بە ناوی ئاسمانەوە، کەتن و لاقەکردنی خانمان و کچانیان وەک (سەبایا) و دیلی جەنگ بە رەوا و هەق و حەڵاڵ زانیوە، بە درێژایی مێژوویش بە هەزارەها کتێبیان پڕکردۆتەوە، بەڵگەش ئەوەیە کە بە شانازییەوە ئەرشیف کراون!.
هەر هەموومان ئاگاداری روانگەی جەنگاوەرانی (داعش) بووین کە (نیکاحی جیهاد)یان حەڵاڵ کرد، ئاخۆ لەسەر ئاستی جیهانی ئیسلامیی و بگرە کۆی جوگرافیای (رۆژهەڵاتی ناوەراست)، کێ ئامادەبووە سەرزەنشت و دادگایی ئینسانیی لەشکرکێشیی جەنگاوەرانی سەر بە (داعش) بکات؟ هەتا ئەگەر بە سەرزارەکیش بووبێت؟ ئەگەر بووبێتیش کەم و دەگمەن بووە، بگرە زۆرینەیان بە دزیی و خۆشییەوە هاسۆزیان بوون، بە بیانووی ئەوەی غەیرەدین و خوانەناسن، نموونەی زیندووی (ئێزیدی) ی مەزهەب کە لەسەر ئاستی میللیگەرایی و هەم نیمچە خوێندەواریش، بە (شەیتان) پەرست حسابیان بۆ دەکەن، کە مێژوو تۆماری کردووە 72 جار بەر رەشەبای رق و ئەنفالی خوێناویی کەوتوون، لەسەر دەستی دانیشتووانی ئەم مەملەکەتە و (میزۆپۆتامیا) کە خەڵکانێک، بە راست و چەپدا، کەوتوونەتە دۆخی هاوسۆزیی و شاباشکردنی تاڵانیی و فەرهوودکردن و ئەتککردنی ژنان و کچان کە بە حەڵاڵ و هەقی خۆیان زانیوە!.
گرفتەکە ئەوەیە لەناو کۆمەڵگا داخراوەکان و نەریت پەرست و مەزهەبزەدەی توندڕەودا، پیاوەکان بڕوایان وایە هەر هەموو دنیا بە رەهایی ماڵی پیاوەکانە، بەڵام تاکە شوێنی شیاو بۆ ژنان و کچان بەتەنها ماڵەکانی خۆیانە و بەس. لە ئاکامی بوونی دۆخێکی وا نالەباردا کە پیاوەکانی کۆنەپارێزن و زەندەقیان لە ژنان چووە، گوایە کچان و ژنان عەییار و فریودەرن وەک (زلێخا)ی شەیدا بە (یوسف) ی یەعقووب، کە بۆتە بیانوو بۆ نموونەی فریودەریی ژنان و کچانی ئەم سەردەمەش، لەوەش کوشندەتر ئەوەیە گوایە بە فیتی شەیتان، دایکە (حەوا) یش لە ئەدەبیاتی سادەگۆدا کە بە دەستی پیاوان نووسراوە نەک ژنان، وەک فریودەری (ئادەم) لە قەڵەمدراوە، بە فیت و وەسوەسەی (ئیبلیس) کە بووەتە هاندانی (ئادەم) تا لە درەختی حەرامکراو بخۆن و سنووربەزێن بن، بە ئەندازەیەکی کوشندە کە دژ بەفەرمانی (یەزدان) وەستاون بەو ئاکامە گەیشت (باری تەعالا) هەردووکیان، بە یاوەریی (ئیبلیس) لە بەهەشت بێبەرییان بکات، وەک سزایەک کە بە (گوناهی یەکەم) لە قەڵەمدراوە!.
سەبارەت بە پیاوانی کێویی و هەوەسباز و ئەتککەر و پەلاماردەر و لاقەکەری ژنگەل و کچگەل، کە تیایدا ژنان و کچان دەبن بە قۆچی قوربانیی، ئەوسا ژنان و کچانی ژێر چەتر و سێبەری وەها دۆخ و کەلتوورێک، وایان لێکراوە هەست بکەن کە گوناهبارن، بەتایبەتیی گەر هۆشیار نەبن بە مافەکانی خۆیان، وەک مرۆڤگەلی سەربەخۆ نەتوانن ئازادانە لە خۆیان بڕوانن، ئەوسا ناچارن بەپۆشینی نیقاب و بورقوع و لەژێر پێچە و عەبا و رووبەند و مانتۆ و پۆشاکی باڵاپۆشدا خۆیان بشارنەوە، بۆئەوەی لە ترسی پەلاماردان و ئەتککردن نەوێرن بە تەنیا بێنە دەرەوە و بگەڕێن، بۆتە مەرج و فەرمان کە بەرلەوەی دنیا تاریک دابێت، مەرجە وەک زیندەوەر و گیاندار و مەلەکان کە دەچنەوە ناو هێلانە و کولانەکانی خۆیان، ئەوانیش ناچارن بچنەوە ماڵەکانیان!.
لەناو کۆمەڵگا داخراوەکان و نەریت پەرست و مەزهەبزەدەی توندڕەودا، پیاوەکان بڕوایان وایە هەر هەموو دنیا بە رەهایی ماڵی پیاوەکانە، بەڵام تاکە شوێنی شیاو بۆ ژنان و کچان بە تەنها ماڵەکانی خۆیانە و بەس. لە ئاکامی بوونی دۆخێکی وا نالەباردا کە پیاوەکانی کۆنەپارێزن و زەندەقیان لە ژنان چووە، گوایە کچان و ژنان عەییار و فریودەرن
« کوشتارگەیەک بۆ ژنان و کچان لەژێر پەردەی نامووس پەرستیدا»
*بە کوردی و پوختی بۆ هەمیشە وا دەکەوێتەوە ژنان و کچان گەر سەربەدەرەوە بن، هاوکات سەرگەرمی گەشتو گوزار و بازاڕکردن بن، بەبێ پاسەوانی نێرینەکان، بەبێ چەند و چوونی نێرینەکان، گومانی ئەوە لە مێینەکان دەکەن بەنەخوێن و دۆخین شل و (خۆش- داکەنە) بن، ئەتککردنی خانمان زادەی وەها روانینێکە کە پیاوانی ئەتککەر و هەوەسخواز بۆ هەمیشە گەڕاون بۆ میراتێکی فیکریی و فەرهەنگیی، لەسەر ئاستی دنیایی، یانژی ئاسمانیی، تا بیکەن بە هەنجەت و بڕو بیانوویەک بدۆزنەوە بە دەستەجەمعی بێت یان لەسەر ئاستی تاکەکەسیی، ئەو سزا و تیرۆر و کوشتن و بڕینە دەرهەق بە ژنان بکەن بە یاسا و رێسایەک بۆ روایەتیدان بەو قەسابخانەیەی دژ بە ژنان و کچان ساز و ئامادە کراوە، کە قەساب و خوێنخۆرەکانی نێرینەن، نەک مێینە، گیاندارە کێوییەکان و دڕندەکانی ناو جەنگەڵ هەستەوەرترن لەم بوارەدا کە سەر بە سروشتن نەک مێژووی دەستکردی ئینسان، بەڵگەش ئەوەیە کەمترین زۆرەملێ بۆ ئەتککردن و رەیپی مێینەکان هەیە، لەلایەن گیاندارەکانەوە بۆ جووتبوون، لەگەڵ مێینەکانی هاوتوخمی خۆیان، مەردمگەلێک هەن کەڵەگا ئاسا و دابڕاو لە هەست و نەستی ئینسانیی، کەچی دیاردەی رەیپ و ئەتککردنی مێیەکانی گیانداران لە لایەن نێرەکانی خۆیانەوە دەچێتە خانەی کارێکی دەگمەن و نەکردە و مەحاڵ، گەر بەراوردی بکەین بە پیاوان و مەردمگەلی خۆمان، گوایە خەلیفەی خودایە لەسەر ئەم سەرزەمینە، ئەی ئەگەر دڕندەبووایە چی دەکرد؟!. هەڵبەتە لەنێو ماجەرای ئەم تراژیدیا و کارەساتباریی و دراماتیکەدا، بۆ هەمیشە دایکەکان قوربانی یەکەمینن بە هەربارێکدا بێت، باوکەکانیش خەمزەدە دەبن و وەک سەرشۆڕێک لەخۆیان دەڕوانن کە خەمی دۆڕانی (شەرەف)ی بنەماڵە و خێڵ و هۆز و تیرەن، گوایە خودی نامووس و ئابڕوو و شەرەف لای کچەکانە و بەس، کە زێدە ستەمکارانە و نامرۆڤانەیە، دیارە ئەگەری ئەوەش زۆرە باوکەکان و براکان و کوڕەلاوەکان، گەر دەمارگیر و سووننەتی و کۆنەپارێز و کۆنزێرڤتیڤ بن، ئەوسا کوشتنی ژنان و کچگەل ئاسایی و نزیکە وەک تۆڵەسەندنەوە، بە بیانووی پاککردنەوەی خۆیان و ئابڕووکڕینەوە و (غەسلی عار). چیرۆکی ئەو كچگەل و ژنانەی کەوتنەدەست (داعش) بۆ خۆی بەڵگەی بوونی هەمان تراژیدیایە، بە تایبەتی لە دوای داگیرکردنی شاری «موسڵ»، ئەو شارەی کە خەڵکانی سەر بەمەزهەب و نەتەوەی جیاواز بوون، بە واتا کچان و ژنانی دیلکراو سەر بەهەر چین و توێژ و ئایینی جیاواز بوون و پێکەوە کەوتنە بەر زەبر و ئەتککردنی کۆگیری و دەستە جەمعی.
مەرگەساتەکە ئەوە بووە خودی خانەوادەکان کە دیار نییە ژمارەیان چەند بووە، دڕدۆنگ و ناکۆک بوون بەوەی قایل بن بە سۆزەوە کچەکان و ژنەکان لە باوەش بگرن، گەرچی خانەوادە هەبوون بە تاسە و سەربەرزییەوە ئامێزیان بۆ قوربانییەکان دەکردەوە. بە داخەوە ئێمە هیچ داتا و ژمارەیەکمان دەست ناکەوێت لە رێگەی کەناڵەکانی (ماس- میدیا) و خودی (دەزگای بەڕێوەبەرییەتی ئامار). ئەگەری ئەوەش هەیە کە گوایە کەسوکار و ماڵباتی کچان و ژنانی دیلی ژێر دەستی (داعش) ئاسوودە نین بەو منداڵانەی لە پشتی پیاوە ئەتککەر و رەیپکەرانی (داعش) ەوە پەیدا بوون، بە تایبەتی ژمارەیەک لە باوکان و براکان و مێردەکانی ئەو کچگەل و ژنانە ئامادە نین هاوسۆزیی بنوێنن و کۆرپەلە و منداڵەکان هەڵبگرنەوە کە باوکە (داعشییەکانیان) بە ناوی(نیکاحی جیهاد) ئەتکیان کردوون، کە ئاکامەکەی زێدە کوشندەیە کچان و ژنانی ئەتککراو بە ناچاری بوون بە دایک، کە بێجگە لە چەند هەڵبژاردەیەک هیچ دەستەڵاتێکیان نییە بەرامبەر بە کولتوورێک کە منداڵە باوک نادیارەکان بە بیژی و زۆڵ و حەرامزادە لە قەڵەم دەدرێن، لە (رۆژئاوا) و وڵاتانی ئەودیو زەریاکان، هەتا سەدەی هەژدەمین و بگرە هەتا دواتریش زۆڵ و بیژییەکان وەک نێرینە بۆیان نەبووە پیشەیەک و کارێکی سەنگینیان هەبێت، دەبوو ئەو کار و ئیشانە هەڵبژێرن کە کەم و سووک و ناشایستە بوون لەنێو خەڵکیدا، بۆ نموونە: میدالیایەکی قرمزی و سوور کە نیشانەیەک بووە بەسەر سینەی ژنانی تێوەگلاو لە پەیوەندییەکی حەرامکراودا خودی جەنگاوەرانی خۆ بە خوداناس و موسڵمان، پشت بەستوو بە میراتی ئەتککردنی کچان و ژنان بە ناوی (سەبی) خودی حەرام دەکەن بە حەڵاڵ.
هەتا لە (رۆژئاوا)ش و هەم لە (رۆژهەڵات) تاوەکو ئێستاکێ سووکترین جنێو ئەوە بوو بە کوڕان و کچانی دایک ئەتککراو، یان باوکی رەیپکەر و نادیار، دەگوترێت، هۆ کچ و کوڕی قەحپە و (وەلەدەل حەرام) و زادەی نوتفەی حەرام و زیناکار و هەتیمچە و ناکەسبەچە و سەرکۆت و بەڕەڵڵا، کە تا هەنووکەش لەنێو خەڵکی ئێمەدا ئەو ناو و ناتۆرە و جنێوی سووک ماون، دەکرێت لێرە و لەوێندەرێ کاڵ بووبێتەوە، بەڵام بنەبڕ نەبووە. کارەساتەکە بۆ ژنانی ئەتککراو بەو ئاکام و چارەنووسە دەگەیشتن کە بێجگە لەم هەڵبژاردانە هیچ دەریچە و رێگایەکیان نەبووە کە بتوانن بژین و زیندەگی ئاسایی خۆیان وەڕێبخەن: دیارە خۆ کوشتنی ئەتککراوەکان ئاسانترین بڕیار بووە، بە واتا مەرگی پێ باشتر بووە بە دەستی باوک و برا بکوژرێت، ئەگەر نا دەبوو سووک و ریسوا بێت لەنێو خێڵ و خانەوادە، ئەگەرچی خوێناویش بووبێت، یان دەبوو کوشتنی کۆرپەلەکان جێبەجێ بکرێت، بەو نیازەی لەو ماک و سووکایەتییە رزگاری بێت لەوەی پێیبڵێن، دایکی بیژی و زۆڵێک، یان دەبوو بە لە باربردنی کۆرپەلەکان و فڕێدانی لە کوچە و پەنای لاتەریک و فڕێدانیان بۆ ناو چەم و رووباربێت بە چارەسەر، هەڵبەتە ئەگەری مەرگیش لەسەردەستی پیاوەکانی خانەوادەکان چاوەڕوانی ئەو ئەتککراوانەی دەکرد، یان لە باشترین دۆخدا ژنان و دایکە لاقەکراوەکەیان ناچار دەکرد کە لەوپەڕی فەرامۆشکردندا و بە هەژاریی کۆرپەلەکانیان بەخێو بکەن، تەنیا و کەلاوەنشین بن، هەندێکجاریش ناچارن بەوەی لە بازاڕی هەوەس فرۆشیدا خۆیان تاقی بکەنەوە، تاوەکو بژێوی خۆیان و کۆرپەکانیان دابین بکەن، یان هەڵەتە و خۆ ونبکەن لە شار و گوندی دیکەی دوورە دەست نەتوانن ژنان و کچانی ئەتککراو بدۆزنەوە، ئەوەشیان ببوو بە بیانوو کە لە باری یاسایی بێبەش بن لە زۆرماف و هەق بێبەری ببن، کە کەسانی بە دایک و باوک ناسراو لێی بەهرەمەند دەبوون، بە یاسا بووبێت یان نەریت و رێسا.
کارەساتەکە لەوەدا چڕ دەبۆوە ئەوەشیان ببوو بە بیانوو کە دایکانی بێچارە و زەبوونیش تلاوەی دەستی سەد و یەک دەرد بن، چ لەباری دەروونیی و چ لە باری فیزیکییەوە ئەو جۆرە دایکانە لە دۆخی ئینسانبوونی خۆیان دەردەچوون و پەشێوحاڵ و سەرگەردان دەبوون. لە هەموو خەسڵەتی ئینسانبوون دەشۆران، دەکرێت سەنگەسار و بەردباران بکرێن تا دوا هەناسەی مەرگ، لەسەر دەستی هاوڕەگەز و هاوخەم و هاوخوێنی خۆیان، بە نێرینە و مێینەوە، کە دەبوون بەنموونەی رسوایی و قێزکردنەوە، دەبوو وەک هەر شتێکی بێگیان مامەڵەیان لەگەڵدا بکردایە، ئیدی هەرچی ناوی رێز و شکۆمەندییە دەیاندۆڕاند، هەر هەمووشی بە هۆی ئاوسبوون و لە دایکبوونی منداڵانێک کە لە کۆی کارەساتەکەدا هیچ گوناهێکیان نییە، کە گوایە ناوی دەنێن خوڵقاوێک لە (نوتفەی حەرام) کە ئەگەر لە رووی زانستییەوە لە تاقیگاکان پشکنینی بۆ بکرێت، هیچ جیاوازییەکی نییە، لە رووی فسیۆلۆژییەوە لەگەڵ کۆرپەلە و منداڵانی بەگزادە و خواپێداوەکان، گەر بەراوردی بکەین لەگەڵ کۆرپەلەیەک کە زادەی (نوتفەی حەڵاڵ)ە. هەر بە راستی کارەساتە لەم سەردەمەدا مەردمگەلێک هەبن کە بڕوایان بەوە هەبێت کە ژنان و کچانی ئەتککراو و لاقەکراو لە لایەن پیاوگەلێکی نەناس و نامۆدا: نموونەی جەنگاوەرانی (داعش) کە ئەگەر لێیان ئاوس و دووگیان ببن، کۆرپەلەکانیان بە زۆڵ و بیژی و حەرامزادە لە قەڵەم بدرێن، ئەوەیان ئەوپەڕی داڕزانی مۆڕاڵ و رەوشتمەندی و خۆ داماڵینە لە بەها بەرز و ئایدیا مەزنەکانی مرۆڤبوون!
هەمیشە دایکەکان قوربانی یەکەمینن، باوکەکانیش وەک سەرشۆڕێک لەخۆیان دەڕوانن، کە گوایە خودی نامووس و شەرەف لای کچەکانە و بەس
کارەساتە لەم سەردەمەدا مەردمگەلێک هەبن بڕوایان بەوە هەبێت ژنان و کچانی ئەتککراو و لاقەکراو لەلایەن پیاوگەلێکی نەناس و نامۆدا: نموونەی جەنگاوەرانی (داعش) کە ئەگەر لێیان دووگیان ببن، کۆرپەلەکانیان بە زۆڵ و حەرامزادە لە قەڵەم بدرێن، ئەوەیان ئەوپەڕی داڕزانی مۆڕاڵ و خۆ داماڵینە لە بەهابەرز و ئایدیا مەزنەکانی مرۆڤبوون!
«مێینە وەک ئاسانترین نێچیر لە بن دەستی نێرینەکان»
*ئەمن بۆ خۆم شایەتحاڵم، کچانێکم بینیوە لە ژیانی خۆمدا کە رسوا بوون، چونکە بە زۆردارەکی لەسەر کانی یان لە پەنا دیوارێکدا ماچ کراون، یان لەلایەن کوڕە لاوانی سەرشێت پەلامار دراون و مەمکیان گرتوون، یان نامەی دڵدارییان پێگیراوە، یان ژمارەی مۆبایلی نەناسێک زەنگی بۆ داون کە خودی کچەکان نازانن کێن، کەچی ئەندامانی خانەوادەکە سەر دەکەنە سەری بیسەلمێنێت خاوەنی ئەم ژمارەیە هی چ نێرەوزێکە، کەچی هیچ کوڕە لاوێک بایی ئەوەندە جوامێر نەبوون ئامادە بن بیانخوازن، زۆر جاران کوڕگەلی سەر بە خانەوادە و خزم وەک سیخوڕ بە دوای خوشک و کچانی ئامۆزا و خاڵۆزا و میمکزا بکەونە دوای ئەو کچانەی کە هاوخوێنن، لە هاتن و چونیان بۆ قوتابخانە، نەکا کوڕانی نەناس سەرسەری شەڕیان پێ بفرۆشن، لە کاتێکدا ئەو کوڕگەلە بەلایانەوە ئاسایی بووە پەلاماری کچانی خزم و خوێش و دراوسێ بدەن، بگرە لە ناو خودی هەمان خێزاندا کچان لاقەکراو و ئەتک کراون هاوخوێن بووە، بەڵام بۆ هەمیشە خودی خانەوادەکە ناچار بوون ئەو کەتن و گۆبەندە داپۆشن، نەکا دۆست و دوژمن پێی بزانن و ئابڕوویان بچێت!.
لەوەش کوشندەتر ئەوەیە هەندێکجار لەسەر ئابڕوونەچوونی کۆی بنەماڵەکە و هەم لە تاو بەدبەختی کچەکانیان ناچار بەرەو گەڕەکی دیکە و شاری دیکە بگوێزنەوە کە لەو شوێنە تازانەی تیایدا نیشتەجێ دەبوون، کەس نییە بیانناسێت، جار هەبووە کچەی لاقەکراو و ئەتککراو و پەلاماردراو لە سۆنگەی ئەو کەتنە زۆر چکۆلە و نالۆژیکییە بەدەستی باوک و برا و کوڕەکانی خێڵ و بنەماڵە کوژراون، لەناو ئەم گرفت و کێشانەدا بۆ هەمیشە دایکەکان تاوانبار دەکرێن کە گوایە نەیانزانیوە کچەکانیان پەروەردە بکەن. سەرباری ئەوەش کە من رسوابوونی ئەو کوڕانەشم بینیوە کە نێربازەکان بە زۆردارەکی ئەتکیان کردوون لە رێگەی دەیەها تەڵە و فاقە و تەپکە و فڕوفێڵەوە، کە بەدبەخت بوون، هەمدیس ناچار بوون روو بکەنە گەڕەک و گوند و شارەکان بگۆڕن، گەر بۆیان نەکرابێت، بیریان لەوە کردۆتەوە کە روو لە هەندەران و تاراوگە بکەن، گەر بۆیان نەکرابێت، ئیدی ئەوسا سەرشۆڕ و ریسوا و بەدناو دەبوون تاوەکو مەرگ دەهات دەیانبرد، ژمارەیەکی بەرچاو کە ئەتککرابوون، دەبوو بچنە شار و شارۆچکە و گوندی دوورە دەست بۆ ئەوەی بەختی هەبێت کە زەماوەندێک بە ماف و هەقی خۆی بزانێت، گەر خێڵی بووکەخان بیانزانیایە زاوا لاقە و ئەتککراوە، خودی پرۆسەی هاوسەرگیرییەکە هەڵدەوەشایەوە، من ئەوەشم بینیوە کە خەڵکی بەدکار بە دوای ئەو کوڕگەلە کەوتوون بۆ ناو زڕاندنی و هەڵوەشاندنەوەی زەماوەندی ئەو کوڕە لاوانەی لە سەردەمی منداڵیدا ئەتککراون!.
هەر بە راستی دایکایەتی لەم دەڤەرەدا پتر لە سزای زیندانی هەمیشەیی دەچێت کە لە پاڵیدا مەرجە تا دوا هەناسە ئەرک و کاری زۆرەملێ بخرێتە سەر شان و ئەستۆی بێ ئەوەی بوێرێت سکاڵا لە بەختی ناپوختی خۆی بکات، ئەگەر کەسانێک مەرامیانە بگەڕێنەوە بۆ ناو مێژووی دێرین و کۆنی زۆرینەی میللەتانی سەر زەمین تا دەگەینەوە ئەم چەرخی ئەم سەردەمە، بە تایبەتی لەسەر وەختی جەنگەکاندا، جا چ بە ناوی ئایدیۆلۆژیای ئاسمانی و خواهانە و جیهاد و فتوحات و غەزەوات بووبێت، یان ئایدیۆلۆژیای سەرزەمینی و دنیایی: نموونەی دوو جەنگی جیهانگیری سەدەی بیستەم کە ترۆپکی مەرگەسات و کاولکاری و خوێناویی بوون، بۆ هەمیشە و بەردەوام ژنان و کچان و زارۆکەکان و پیر و پەککەوتەکان نێچیری ناو ئەو کوشتارگا و ئەتککردنە بوون، دایکم دەیگوت یەزدان ئەو مێروولەیەش دەبێنێت کە لەسەر بەردێک عاسی بووبێت چواردەوری گێژەڵووکەی چەمێکە، ئیدی بە کونفەیکونێک (باریتەعالا) خۆی رزگاری دەکات. بەڵام ئەوانەی بە ناوی ئایینەوە پەلامار دەدەن بە بێ خوێن رشتن و فرمێسک و ئارەقە و کاولکاریی و ئەتککردنی کچان و ژنانیش تێنەپەڕیوە.. گەلۆ.. ئەوەیان چ مێژوویەکی کوێر و خوێناوییە کە ژەهر و تاڵاوەکەی دەچێتە ناو قوڕگ و گیانی دایک و کچان و ژنانی رەشپۆش و زەبوون بە درێژایی مێژوو!
بە هەر حاڵ.. بەدەر لە تێکچوون و شێوانی جەستەیی و پشێوی رۆحی، لە هەمووی کوشندەتر ئەوەیە ئیدی ئەم جۆرە دایکانە لەناو کەلتورێکدا کە کۆنەپارێز و مەزهەب زەدەیە بە دیوە نەرێنییەکە و رەهەندە خورافییکەی کە ژنان و کچانی لەسەر پەروەردە دەکەن، خۆمان لەو هەقیقەتە تاڵە دەدزینەوە کە کۆی کۆدەکانی نەریتپەرستی و پاک و پیسی لە باری ئەخلاقییەوە پیشەسازی پیاوەکانە و بەس، ژنەکان هیچ نەخش و مۆرکێکیان لە داڕشتن و ئامادەکردنی کۆی بەندەکانی دەستوورەکەدا نییە، وەکو ئەوە وایە ژن بوونێکی نییە تا بێتە مەیدان و گۆڕەپانی ژین و زندەگی شکۆمەندانە. کەواتە چاوەڕێ ناکرێت هیچ ئایندە و داهاتوویەکی گەش و ئومێدبەخشی هەبێت چ وەک مرۆڤگەل و چ وەک ژن و مێینە!.
بە درێژایی مێژوو ژنان وەک دایک و خوشک و کچ و ژن و میمک و نەنک و پلکەزا و خاڵۆزا و ئامۆزا و کچانی دراوسێ و خزم و کەسی دوور و نزیک رۆڵیان هەبووە لە بەخێوکردن و گەورەکردن و پەروەردەکردنی ئێمە، ئەگەر کچ بین یان کوڕ، سۆز و میهر و خۆشەویستی ئەوان لە ژیانی هەمووماندا رەنگی داوەتەوە، خۆ ئەگەر لەبەر هەر هۆیەک و بیانووێک بێت وای کردبێت لە سۆز و جوانی و میهر و خۆشەویستی ئەوان بێبەش بووبین، هەڵبەتە بە دیوێکی نەرێنی و خراپ کاریگەری خۆی لەسەر تێکچوونی باری دەروونیی ئێمە داناوە و بگرە نەخۆش و دەروونبیمار بووین، هەر پیاوێک گەر لە قۆناغی منداڵی و تافی لاوییەتیدا دەوری ئاوەدان بووبێت بە کچان و ژنانی میهرەبان و سۆزیار و رۆحپەروەر، ئەگەری ئەوە پترە لەباری دەروونیی و سایکۆلۆژییەوە کەسێکی ساغڵەم و تەندروست و بێگرێ و گواڵ بێت، دیارە پێچەوانەکەشی ئەنجامی ناجۆر و خراپ بەدەستەوە دەدات، کە دەکرێت بە ژیانێکی کولەمەرگی مەرگدۆستی کۆتایی بێت!
لە هەموو سەردەمەکاندا ژنان لە ناو خۆیاندا کۆمەکیان بە یەکتری کردووە، لە میانەی سکوزا و منداڵبوون و بەخێوکردنی کۆرپەلە و نەخۆشی و مەمک بەخشین و شیردان بەو منداڵانەی دایکانیان کەم شیر بوون، یان لە دوای مەرگی ئەو خانمانەی بەسەر منداڵبوونەوە گیانیان دەسپارد، بۆ هەمیشە خانمانی دیکە فریای کۆرپەلە ساواکان کەوتوون، ئەو چیرۆکانەش کەم نین کە خانمی شیردەر جیاوازی لە نێوان منداڵەکانی خۆی و کۆرپەلە بێ دایکەکان نەکردووە. هەڵبەتە لێرەدا گرنگە ئاماژە بەو پیاوانەش بدەین بە دیوە مرۆڤپەروەرییەکەی ژنانی خۆیان هانداوە لە میانەی دۆخی تەنگژەباردا فریای دایکانی لێقەوماو بکەون لە پای هەر کارەساتێک کە دووچاری دەبن. دایکەکان پێویستیان بەوە نییە ئێمەی مەردمگەل گوزارشت لەو هێز و جوانی و ئازایەتییەی دایکەکان بکەین، ئەوان خۆیان رۆح و بەرجەستەی خۆشەویستیی و میهرجوانی بوون بۆ هەمیشە، ئەوان چڕبوونەوەی کریستاڵی مرۆڤدۆستیی و رۆحپەروەریین!.
خۆشەویستی دایک بازنەیەکە نە سەرەتای هەیە و نە کۆتایی. بۆ هەمیشە دەخولێتەوە تا بێت بەرینتر و فراوانتر دەکشێت، رێک وەک کشان و گەورەبوونی ئەم گەردوونە کە لەوەتەی خوڵقاوە و نەوەستاوە و هەر دەکشێت و بەرینتر دەبێت، سۆز و میهری دایکانی شکۆمەند بەر هەر کەسێکمان دەکەوێت، وەک تەمی بەیانیان وایە هەر هەمووان لە باوەش دەگرێت و وەک مەلۆتکە دەمانپێچێتەوە، وەک خۆری درەوشاوەی زستانان وایە کە گەرمییەکەی شادانە و ئارام بەخشە، بگرە تین و تاوی خۆی وەک یەک بەسەر هەرهەمووماندا دەبەخشێت، وەک هەزار ئەستێرەی شەوانی بە تریفە و نواڵە کە خۆیان داماندەپۆشن و مانگیش دەکات بە یاساوڵ و پاسەوان و قیبلەنوما تاوەکو وێڵ و سەرگەردان نەبین لەنێو سارا و بیابانیژیان و زیندەگی. هیچ پەیوەندیی و خۆشەویستییەک نییە بەراورد بکرێت لەتەک خۆشەویستی دایک. دایکانی هەر هەموو گیاندارەکانی سەرزەمین و نێو ئاو و رووبار و زەریاکان و پەلەوەر و باڵندە و فڕندەکانی ئاسمان، بێچوەکانی خۆیان سەرفراز و رەها دەکەن، ئەو کاتەی دەکەونە سەر پێیەکانی خۆیان و پەڕ و باڵ دەردەکەن و پێدەگەن، هاوکات دوای فەراقەبوون و هەراشبوونی بێچووەکان، دایکان و باوکانی خۆیان بەجێدێڵن، بگرە میوەی جۆراوجۆریش کە پێدەگەن و بە کەڵکی خواردن دێن، لقەکان و درەختەکان بەجێدێڵن، وەلی ئێمەی مەردمگەل چەندە پێبگەین و گەورە بین و تێبگەین، کەچی دایکانی ئێمە بۆ هەمیشە چاودێر و خەمخۆر و هاودەمن و لێمان دەپرسن و واز لە سۆراغکردن و دۆخی لە بار و نالەبەری ئێمە ناهێنن، وەک ئەوە وایە هێشتا مامانەکان و پزیشک و پەرستارەکان ناوکی ئێمەیان نەبڕیبێت و بە پردێکی پەیوەندیی تۆکمەتر و بەهێزتر لە (ناوک) بە گیان و رۆح و جەستەی دایکانی خۆمانەوە پەیوەست و بەستراو بووبین!
لە وڵاتانی دیکە و ئەودیو زەریاکان، کچان و ژنان لە قۆناغی پێڕەوگەیی و نەشونمای جەستەیی و رۆحیی و سایکۆلۆژییەوە کە بتوانن، چ مێینە بن و چ نێرینە، فێریان دەکەن پشت بە خۆیان ببەستن و هەر خۆشیان هێز و توانا و ئازایەتی ئەوەیان هەبێت بەرگری لەخۆیان بکەن«منداڵ و دایک،وەک دوو بوونەوەری فەرامۆشکراو»
