راپۆرت: بامەرنی
پشتی سەرھلدانا قەیرانا ئابووری ل هەرێما كوردستانێ، حكومەتا هەرێما كوردستانێ ژبۆ پركرنا بۆشاھیێن ژڤێ قەیرانێ پەیدابووین، چەندین رێك گرتنە بەر و ژوان پاشەكەفتكرنا مووچێ مووچەخوران، سەپاندنا چەندین باج و رسوماتان و دنوكەدا چ هاولاتی نینن، ئەگەر قەرزارێ ئێك ژڤان جورێن باج و رسوماتان نەبیت و ئەڤە ددەمەكیدایە حكومەتا عیراقێ داخوازا ڤەگەراندنا داهاتێ ناڤخویێ هەرێما كوردستانێ دكەت.
پێدڤییە حكومەت پێداچوونەكێ ل سەر هەمی جورێن باج و رسوماتان بكەت و ب تایبەتی ئەڤێ دزانیت دێ بەغدا داخوازا وان كەت، ئەڤە گوتنێن نڤیسەرەكی بوون د پەرێ خوە یێ فەیسبۆكێ دا نڤیسی بوو: «حكومەتێ ددەمێن جودادا چەندین باج ل سەر هاولاتیان و پیشەكاران زێدەكرینە، وەك باجا دكانا و عەقاراتان و سزایێن هاتنووچۆنێ و ژینگەهێ و گلێشی و كارەبێ و ئاڤێ و هاولاتی كەفتیە بن قەرزێن گەلەك ژڤان جورێن باجا». غیاسەددین نەقشەبەندی، زێدەتر گوت: «ئەگەر حكومەتا هەرێما كوردستانێ پێنگاڤەكا دەستپێشخەریێ بهاڤێژیت و ڤان باجان نەهێلیت یان رێژەكا كێم بهێلیت، دێ هاولاتی ژی ئارام بیت و دێ باوەریا وی ب دەستهەلاتێ ژی موكمتر لێهێت و بەرۆڤاژی، چ مفا دوێ چەندێدا نینە باج ل سەر هاولاتییێ هەرێمێ بمینن و پارە بۆ بەغدا بچیت».
ئابووریناسەك دبینیت كو كێشا باج و رسوماتان كێشەیەكا مەزنە، ژبەركو سەپاندنا باج و رسوماتا دڤێتن لدویڤ یاسایێ بیتن و دڤێت ل پەرلەمانی یاسا بۆ دەركەڤیت وەكو جهەكێ تەشریعی، نە بریارێن حكومەتێ بن. د. هاشم زێباری زێدەتر گوت: «ئەز دشێم بێژم دماوێ ڤان دەھـ سالاندا، هەتا پتر ژ 400 جورێن باج و رسوماتا ل هەرێما كوردستانێ و تایبەتی پشتی سالا 2016 یێن هاتینە دەركرن و ل سەر خەلكی هاتینە سەپاندن، چ باجێن دەرامەتی بن یان یێن عەقاری یان یێن شارەوانی و گلێشی ئاڤ و كارەبا و هەمی خزمەتگوزاریێن دی و ئەڤە ژی دویری ژ یاسایێ نە، كو حكومەتا هەرێمێ بەشەكە ژ عیراقێ و پێدڤییە دانانا یاسایان لدویڤ رێنما و ڤەرێژا یاسایێن فیدرالی بیت». لدوور پرسیارەكێ، حكومەتا هەرێما كوردستانێ مەبەست ژ زێدەكرن و سەپاندنا ڤان باجان چبوو؟ د. هاشم زێباری گوت: «ئەگەر ئەم حكومەتا هەرێمێ وەربگرین و بوچی حكومەتا هەرێمێ پەنا برە بەر ڤێ چەندێ، هەم ژ بەر قەیرانا دارایی بوو و ب ئومێدا وێ چەندێ كو بشێتن ڤێ قەیرانێ تێ بپەرینیت و چارەسەر بكەت. بەلێ جهێ داخێ یە، شوینا داهات بۆ حكومەتێ ڤەگەریت، بەلكو بەرۆڤاژی داهات لڤان حالەتان كێم دبیت و ژبەركو قەیرانا دارایی یا هەی ژ ئالیەكی حكومەتا هەرێمێ هەتا نزیكی بیست و سێ ترلیون دیناران قەردارێ فەرمانبەر و موچەخورانە، ژ پاشەكەفتی بگرە و لێبرینا موچەی و نەدانا موچەی و هەتا نوكە، ئەڤە ژی حكومەتا هەرێمێ دئێخیتە بەرامبەری بەرپرسارەتییێ ژبلی قەرزێن كومپانیا و بەلێندەران و چەندین قەرزێن دی یێن دەرەكی و ئەز دشێم بێژم، حكومەتا هەرێمێ زێدەتر ژ 35 ملیار دولاران قەردارە». دكتوری زێدەتر گوت: «فرۆشتنا پەترۆلێ و سەپاندنا ڤان هەمی باج و رسوماتان نەبوو ھوكارێ وێ ئێكێ، كو كرێزا داراییا حكومەتا هەرێمێ چارەسەر بیت، بەلكو بەرۆڤاژی ئەڤ كێشە قولتر كر، چنكو پارە د بازاریدا نینە و لڤێرە دەما فشار ل خەلكی بهێتەكرن، چ بازرگان چ هاولاتی چ خودان پیشە، ئەو هەولنادەت بەرهەمی و قازانجی زێدە بكەت، بەلكو بتنێ دێ ل سەر ئیدارەدانێ مینیت یا رۆژانە و ژبەر ڤێ چەندێ ژی باج و دەستكەفتێن حكومەتێ ژی كێم بوون و قەرێن وێ ژی بوونە گەلەك و پێدڤییە پێداچوونەك بهێتەكرنێ یان سكالایەك ل دادگەها فدرالی دژی حكومەتا هەرێمێ بهێتە توماركرنێ، تا كو ئەڤ قەرێن دڤان دەھـ سالاندا ل سەر هاولاتی هاتینە سەپاندین هەمی بهێنە ھلوەشاندن یان بهێنە راستڤەكرن دگەل یاسایێن فدرالی». د پرسیارەكێدا، كو حكومەتا هەرێما كوردستانێ ژی گەلەك قەرز ل سەر هاولاتی هەنە، چ یێن خزمەتگوزاریان بن یان ژی وەك سلفە هاولاتی ژێ مفادار بن، ڤی ئابووریناسی گوت: «بێگومان حكومەتێ ژی پارە یێ لدەف خەلكی هەی، پارێ ئاڤێ یە یێ كارەبێ یە و سلفێن زەواجێ و سلفێن خانوبەرانە، لێ ل دەمەكی دەما حكومەتا هەرێمێ نەشێت خزمەتگوزاریان پێشكێشی خەلكی بكەت، بێگومان خەلك ژی نەشێت ڤان پابەندیێن خوە جێبەجێبكەت ل بەرامبەری حكومەتێ». لدوور رێكێن چارەسەریێ كو هەم بۆ هاولاتی باش بیت و بۆ حكومەتێ ژی باش بیت، د. هاشم زێباری گوت: «ئەڤ چەندە دێ چارەسەر بیت ب راستڤەكرنا یاسایان و دارشتنا سیاسەتەكا ئابووری یا رێك و پێك و ھندەك چاكسازیێن ئابوری یێن رێك و پێك بهێنەكرن، پالپشتی و پشتەڤانیا پیشەكاران و بازرگانان و خودانێن كارگەها بهێتە كرن ژ پێخەمەت دەرفەتێن كاری پەیدا بكەن و لڤین بكەڤیتە بازاری و بەرهەمێ خومالی پێشبكەڤیت، ئەڤە هەمی قوناغێن دویرۆدرژێن و دڤێت بەرنامە بۆ بهێتە دارشتن و بە داخەوە نە حكومەتا هەرێمێ بەرنامە بۆ هەیە و نە بەرنامێ چاكسازیێ هەیە و نەژی نیەتا خوە راستڤەكرنێ هەیە».
