ئیسماعیل تاها شاهین:

زمان گیانێ مللەتییە ب هەمی خۆشی و نەخۆشیڤە

دیدار: جەگەر كەمال ڕێكانی


مامۆستا (ئیسماعیل تاها شاهین)، ئێك ژ نڤیسەر و زمانڤانێن ژێهاتی و خەمخوورە، د بوارێ نڤیسانا شیعرێ ژی دا شەهرەزایەكا باش هەیه. ناڤهاتی ل سالا (1957)ێ هاتیە سەردونیایێ، بۆ ماوەیێ دوو سالان وەك نڤیسكار ل ڕۆژنامەیا ڕەسەن كاركرییە، دیسان بۆ دەمێ دوو سالان زێدەتر ژی وەك ڕاوێژكارێ زمانی ل دەزگەهێ سپیرێز یا چاپ و وەشانێ كاركرییە و چەندین بابەتێن هەمەجۆر ژی ل ڕۆژنامە و گۆڤاران بەلاڤكرینە، مینا: (هاوكاری، كاروان، بزاڤ، بەیان، ڕۆشنبیری نوێ، العراق، پاشكۆی عێراق، ئەڤرۆ، چاڤدێر، ...هتد)، و تا نۆكە (12) پەرتووكێن چاپكری هەنە و چەند پەرتووكێن وی د بەرهەڤن بۆ چاپێ. 

*سالا چەندێ چوویە دناڤ بیاڤێ نڤیسانێدا و ئێكەم بەرهەمێ تە بەلاڤكری چبوو؟ 
-بەرهەمێ من یێ ئێكێ گۆتارەك بوو ب ناڤێ (نە هەموو گۆتنێن مەزنان گیڕا ل بەرینە) و ل سالا (١٩٨٢)ێ، د ڕۆژنامەیا (هاوكاری)دا هاتە بەلاڤ كرن.
*زمان ل نك تە چییە ؟ 
-زمان گیانێ (ڕوحا) مللەتییە ب هەمی خۆشی و نەخۆشیڤە. هەر گاڤا زمان بكەفتە بەر گەفا مرنێ، هنگی مللەت ب خۆ ل بەر وێ گەفێیە. دڤێت ئەم زمانێ خۆ بپارێزن، دا مللەتێ مە یێ پاراستی بیت. پارستنا گیانێ مللەتی ئەركێ مە هەمییانە. 
*كەنگی زمان دبیتە ستاندارد و ئەرێ مە زمانەكێ ستاندارد هەیە؟
-ستانداردبوونێ مەرجێن خۆ یێن تایبەت هەنە و دوباری ب پەیدابوونا كتێبەكا پیرۆزڤە یان ب بنگەهەكێ ڕەوشەنبیریڤە گرێدایییە و هەر ژ بەر هندێ ژی، پڕانییا زمانێن كو نها ستانداردن ل جیهانێ ئێك ژ وان دویانە، یان زمانێ كتێبەكا پیرۆزە یان ژی زمانێ پایتەختا وەلاتێ خۆیە. مە نها چو زمانێن ستاندارد نینن، بەلكو ڕەوشەنبیر و نڤیسكارێن هەر دەڤەرەكێ ب دیالێكتا خۆ دنڤیسن و تشتێ غەریب ژی ئەوە، جارنا زمانێ نڤیسینا ئێكدو ب دەڤەرگەرییێ لەكەدار دكەن و ئێشا هەڤپشكا هەمییان ژی، هەر ئەو دەڤەرگەری ب خۆیە یا كو ئێكدو پێ لەكەدار دكەن.
*ئەو زمانێ د راگەهاندنا كوردی دا دهێتە بكارئینان، ب دیتنا تە ل ئاستێ پێدڤی دایە؟ 
ئیسماعیل تاها شاهین: نەخێر، ئەز ژ بەرێ خۆڤە زمانێ ژێگۆتی ل ئاستێ پێدڤی نابینم، بەلكو زمانەكە ب سەر گێلما گاڤانیڤە دچیت و ب حوكمێ هندێ كو پترییا وی زمانی وەرگێڕانە، كەفتییە د بن كارلێكرنا گەلەك زماناندا وەكی فارسی، تركی، عەرەبی و هەتا ئنگلیزی ژی، ئەڤە ژ بلی وێ كارلێكرنا بەرچاڤ یا سۆرانییێ ل سەر، ئەگەر ئەو زمانێ وێ ڕاگەهاندنێ كرمانجی بیت. 

*فەرهەنگا (ئامەد) چ جورە فەرهەنگەكە و هزرا وێ چاوا بۆ تە چێبوو و بۆچی تە ئەڤ ناڤە هەلبژارت، گرنگیا وێ بۆ ڤی دەمی چیە و چ زمان و دەڤۆك بخوڤە دگریت؟
-فەرهەنگا ئامەد یا چاپكری، فەرهەنگەكا زمانی یا مەیدانییە، ژ دو بەرگێن ناڤنجی و (٢٢٩٠) بەرپەڕان پێكهاتییە. ژ (٣٢) هزار پەیڤێن سەرەكی زێدەتر د گەل مەعنایا وان تێدا هاتینە بەرچاڤ كرن و جوونێن وان هاتینە دەستنیشان كرن. ئەگەرا ل پشت چێبوونا هزرا دانانا فەرهەنگێ، ڤالاتییا مەیدانا فەرهەنگسازییێ بوو ژ فەرهەنگەکا مەیدانی، کو ل سەر بنسترەکا زانستی سەرپێ ببیت. فەرهەنگ یا کرمانجییا دەڤەرا بەهدینانە و ژ چارچۆڤێ دەڤەرا ژێگۆتی دەرناکەڤیت، ژ شرینییا ناڤێ (ئامەد) کو ئێک ژ باژێڕێن کەڤنار یێن مە کوردانە من ناڤێ فەرهەنگێ کرە (ئامەد).