د. ژیلوان لەتیف یارئەحمەد
(ئەو ژوورەی تێیدا روویدا، بیرەوەرییەكی نێو كۆشكی سپی)، ناونیشانی كتێبەكەی (جۆن بۆڵتن) سەرۆكی پێشووتری دەزگای ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریكایە و لە ماوەی سەرۆكایەتی خولی پێشووی (دۆناڵد ترەمپ)دا نووسیوێتی. كتێبەكە رێبازێكی رەخنەیی و شیكارییە، لەسەر بنەمای تیۆری سەرۆكایەتی و تاكڕەوی، تێیدا هەڵوێستەیەك لەسەر كەسایەتی (ترەمپ) دەكات و (ترەمپیزم) وەك دیاردەیەك دەناسێنێت. كتێبەكه بە ئامانجگرتنی كەسیی نییە، بەڵكو وێنایەكی بەڵگەدارە بۆ شارەزابوون لە رەوشتی سیاسی و ئەنسرۆپۆلۆژی (دۆناڵد ترەمپ) و هەوڵدەدات بە رەتكردنەوەی دیاردەی (ترەمپیزم)، رێبازێك بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ئاڵەنگارییەكانی بەردەم سەرۆكایەتی ئەمریكا بناسێنێت و ئاماژە بۆ ئەو هەڵە سیاسییانه بكات كە بەهۆی مانۆڕی (ترەمپیزم)ەوە لە ئەمریكادا روویانداوە. (بۆڵتن) ناوەڕۆكی ئەو پەیامە لە چوارچێوەی ناكۆكییەكی دراماتیكیدا دەگەیەنێت، بەجۆرێك ململانێیەكی میتافۆرمی لە نێوان بیرە ئایدیاڵییەكانی (بۆڵتن) وەك رووناكییەك نیشاندەدات، بە واتای (راستگۆیی و یاساپەروەریی)، بەرامبەر تاریكییەكانی (ترەمپ)، كە نیشانەی (خۆپەرستی و پەیوەندیی پڕ لە مەكر و فێڵ)ە، هەربۆیە بۆڵتن دەڵێت: (ترەمپ جیهانی كردە شوێنێكی نائارام، من ویستم رووناكیی بخەمە ناو ئەو تاریكییە).
دیوێكی تاریك
لە كەسایەتی (دۆناڵد ترەمپ)دا
(بۆڵتن) كەسایەتی (ترەمپ) لە روانگەی دەروونناسی - سیاسییەوە شرۆڤە دەكات، هەربۆیە سوود لە بۆچوونەكانی (د. باندی لی) پسپۆڕی پشكنەرە دەروونییەكان وەردەگرێت، كاتێك چەند نەخۆشییەك دەستنیشان دەكات، لەوانە: (نارسیسزم، خۆویستی پاتۆلۆژی، رێزلێگرتنی بێ سنوور، كەمبوونی هاوسۆزیی، نامسۆگەریی، خۆپەرستی و ترسی بێ بەهایی). لەسەر ئەم بنەمایە (بۆڵتن) سێ رەخنە لە هەڵسوكەوتی سیاسی (ترەمپ)دا دەخاتەڕوو، یەكەم: بێ ئەزموونی و نائامادەیی لە رەوشت و كار و یاسادا، بۆچوونی وایە لە بەڕێوەبردندا زۆرجار بێ گفتوگۆ بڕیاری قورس و چارەنووسساز بدات. دووەم: پشتگیری لە رەفتاری ناهاوسەنگ دەکات، پێیوایە (ترەمپ) رەخنەی لە دوژمن بە زمانێكی ناڕوون دەگرێت و چاوپۆشی لە هەڵەی دۆستەكانی دەكات. سێیەم: خۆپەرستی و بەگەورەزانین، پێیوایە (ترەمپ) هەمیشە لە ناوەڕاستدا دەوەستێت و هەر بەشدارییەكی تەنها بە سوودی كەسییە و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان بە لایەنی بازرگانییە تایبەتییەكانییەوە گرێ دەدات. بە بڕوای (بۆڵتن)، (ترەمپ) وێڕای ناكۆكییەكان، بڕیار و ئەنجامی دروستیشی هەبووە، بەڵام ئەمە زۆرجار بەهۆی راوێژكارە بەهێزەكان، یان هەڵەی بەرامبەر و چانسەوە بووە، بەم پێیە (بۆڵتن)، (ترەمپ)ی وەك سەرۆكێكی بەهێز و كاریگەر قبوڵە، بەڵام پێیوایە (ترەمپ) نەك بۆ پاراستن و بەڕێوەبردنێكی یەكگرتوو دەستی نەداوە، بەڵكو لە بەرەوپێشبردنی ململانێی گەرمی كۆمپانیا تایبەتییەكاندا سەركەوتووە، بەگشتی (بۆڵتن)، (دۆناڵد ترەمپ) وەك كەسێكی كەمتەرخەم لە بەجێهێنانی ئامانجەكان و فراوانكردنی بەرژەوەندییە تایبەتییەكان دەناسێنێت.
(بۆڵتن) لە باسی بڕیار و رووداوە سیاسییە گرنگەكان، پێیوایە (ترەمپ) لەبەر نائاگایی و بڕوا نەبوون بە پەیڕەو و كۆدەنگی نێو كابینەكەی، هەمیشە لە باری سەركێشی و بێ پلانیدا بووە
پەیوەندیی نێودەوڵەتی تاریك، دیبلۆماسییەكی ناهاوسەنگ
(بۆڵتن) لە باسی بڕیار و رووداوە سیاسییە گرنگەكاندا، پێیوایە (ترەمپ) لەبەر نائاگایی و بڕوا نەبوون بە پەیڕەو و كۆدەنگی نێو كابینەكەی، هەمیشە لە باری سەركێشی و بێ پلانیدا بووە، وای دەبینێت، (ترەمپ) زانیاریی دروستی لەسەر پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكان و مامەڵەی ستراتیژی لەگەڵ بەشێك لەو وڵاتانەدا نەبووە، كە لەنێو بازنەی پەیوەندییەكانی ئەمریكادا هەڵدەسوڕان. هەربۆیە كاتێك باس لە دۆسێی كۆریای باكوور، پرسەكانی پەیوەست بە رۆژئاوا و شەڕی روسیا - ئۆكرانیا دەكات، لەو باوەڕەدایە (ترەمپ) ئاگایی پێویستی نییە و بەهۆی پەیوەندیی لەگەڵ میدیا جیهانییەكان، پرسە هەنووكەییەكان بەلاڕێدا دەبات. (بۆڵتن) جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە، كه (ترەمپ) كارنامەیەكی روونی دەربارەی دۆسێی ئەتۆمی و سیستمی حوكمڕانی ئێران نییە، ئەگەرچی هەندێكجار بە توندی دێتەگۆ، بەڵام پەیامەكانی بە وتاری سوواو و بێ ناوەڕۆك ناودەبات، بەپێی دیدگای (بۆڵتن) هەر گورزێك لە ئێران لە دیدی (ترەمپ)دا لەژێر كارتێكردنی دەرەكییە، نەك خواستی هەمیشەیی. دەربارەی ئیسرائیل (بوڵتن)، (ترەمپ) بەوە تۆمەتبار دەكات، كە مامەڵەی سیاسی و ستراتیژی لەسەر بنەمای دۆستایەتییە لەگەڵ ناتانیاهۆ، ئەو پەیوەندییە زیاتر كەسیی و خۆویستییە، زۆرجار ئەو پشتیوانییە بەهۆی باوەڕ و پرەنسیپەوە نییە، بەڵكو بەرەو پێشبردن و خۆنواندنی كەسییە و لە زیادكردنی دەنگی ئەوانەیە، كە پشتیوانی ئیسرائیل دەكەن.
روسیا و عیراق لە هەگبەی ترەمپدا
دەربارەی روسیا، (بوڵتن) پێیوایە (ترەمپ) لە پەیوەندییەكی دوژمنانەدا نییە، بەڵكو لە باری لاوازییەوەیە، چونكە (ترەمپ) بە شێوەیەكی ناوازە رەفتار لەگەڵ (ڤلادیمیر پوتن) دەكات، ئەم پەیوەندییە بنەمایەكی بەرژەوەندیخوازانە نییە و زیاتر بۆ كاریگەربوونە بە لێهاتووییەكانی (پوتن)، هەر ئەمەش كاریگەریی لەسەر سیاسەتی ئەمریكا، بەرامبەر روسیا هەیە، سەبارەت بە عیراق هەیە، (بوڵتن) بۆچوونی وایە (ترەمپ) بەشێوەیەكی كەمتەرخەم رەفتار دەكات، خواستەكانی بۆ كەمكردنەوەی سەربازە ئەمریكییەكان بێ بوونی بەرنامەیەكی جێگرەوە، پێگەی ئەمریكای لە عیراقدا لاواز كردووە، ئەوەی هەیە تەنها رازاندنەوەی بۆچوونە زۆر و ناڕوونەكانییەتی، كاتێك باس لە گروپە شیعییەكانی نزیك لە ئێران دەكات، (بۆڵتن) ئاماژە بەوە دەكات، (ترەمپ) تێگەیشتنێكی راستەقینە و ئەوتۆی نییە، لێرەدا (بۆڵتن) رای وایە ئەمریكا پێویستی بە سەرۆكێكی بەهێزتر و ژیرترە لە مامەڵەكردن لەگەڵ دۆسێی عیراقدا.
پەیوەندییە كەسییەكان، راستییەكی ترسناك و تاریك
(بۆڵتن) نەیشاردووەتەوە، (ترەمپ) ئارەزوویەكی زۆری بۆ پەیوەندیی لەگەڵ سەرۆكە ناسراوەكاندا هەیە، لە نموونەی (ڤلادیمیر پوتن)، (بۆڵتن) دەڵێت: (ترەمپ) لە ئەندازەی خۆی زیاتر بە (پۆتن) كاریگەرە و رێزێكی بێ پایانی لێ دەگرێت و خوازیاری پەیوەندییەكی نەرم و باشە لەگەڵیدا، بەڵام ئەم ویستە لە دەوری بەرژەوەندییەكانی روسیا هەڵدەسوڕێتەوە، زۆرجاریش (ترەمپ) قسەی (پۆتن) بە بەڵگەی دروست و بێگومان وەردەگرێت. كە دێتەسەر باسی (شی جین پینگ) سەرۆكی چین، (بوڵتن) تیشك دەخاتە سەر ئەوەی، هەرچەندە (ترەمپ) بە یاسا و رێسا بارزگانییەكان لەگەڵ چیندا چووەتەوە و توندتر پێداگری دەكات، بەڵام بە پێی كتێبەكەی (بۆڵتن)، (ترەمپ) بە (شی جین پینگ) سەرسامە و زۆرجار لە گفتوگۆكاندا دەكەوێتە ژێر كاریگەرییەكانی. پەیوەندیدار بە (كیم جونگ ئون)ی سەرۆكی كۆریا باكوور، بە پێی قسەی (بۆڵتن) شانازییەكی كەسییە بۆ (ترەمپ)، ئاماژە بەوە دەكات، گفتوگۆكانی (ترەمپ) لەگەڵ سەرۆكی كۆریای باكوور لە رادەبەدەر تایبەتن و هیچ ئەنجامێكی راستەقینەیان نابێت، تەنانەت لەو باوەڕەدایە (ترەمپ) زۆر بە سادەیی متمانە بە (كیم جونگ ئون) دەكات.
