ئامادەكردنی: كامۆ حەوێزیی
پرسیاركردن لە بارەی سەرچاوەی هونەر، دەبێتە پرسیارێك لە بارەی ریشەی هونەر، ئەگەر وەڵامەكە بریتی بوو لەوەی ئەگەر هونەر، هونەر بوو،یاخود هونەر بەشێوەیەكی گشتیی دەبێ چۆن بێت، ئەودەم بە هەڵواسراوی دەمێنێتەوە، بۆیە ئێمە لەوێدا بە دوویدا دەگەڕێین، دەمێك هونەر وێنە راستەقینەكەی خۆی لەدەست دەدات، هونەر بە کاركردنی هونەریی دەگەشێتەوە، بەڵام كاری هونەریی چییە و چۆن دەبێت؟ ئەمە پرسیاری خودی هایدگەرە لە بارەی هونەرەوە.
مارتن هایگەر و كارل یاسبریس دوو فەیلەسوفی بوونگەرایی لێهاتووی ئەڵمانیا بوون، ئەوان نوێنەرایەتی گەشەكردنی فەلسەفەی بوونیادگەرییان دەكرد، یەكەمیان بە هۆی كتێبی «بوون و زەمەن» و دووهەمیشیان بە كتێبی «فەلسەفە» بەهەرسێ بەرگەكەیەوە، وێڕای جیاوازیی فیكری نێوان ئەم دوو بیرمەندە گەورەیە، كەچی دوو هاوڕێی زۆر نزیكی یەك بوون، لەبەر ئەوەی یاسبریس دەیزانی هایدگەری نوێنەرایەتی شۆڕشێكی فەلسەفی قووڵ دەكات بەتایبەت لە كاتی وانە وتنەوەكانیدا، واتا ئەم دوو فەیلەسوفە لە وێنە گشتییەكەدا خاوەنی فیكر و تێزی فەلسەفی تایبەت بە خۆیان بوون، هەرچەند ململانێ فەلسەفییەكان قووڵ بن، ناگاتە ئەو ئاساتەی دۆستایەتییان كەلێنی تێبكەوێت.
ئێمە لەم بابەتەماندا بە دووی راستیی كاری هونەریدا دەگەڕێین تاوەكو هونەری راستی تێدا بدۆزینەوە، كە شكۆی راستەقینەی هونەری تێدابێت، دەرئەنجام ئەوەمان بۆ روون بووەوە كە بوونیادی شتی ژێرخان وێنەی یەكەمی كاری هونەرییە، وەلێ تێگەیشتنە كاریگەرەكان توانی تێركردنی هەستی راستەقینەی شتەكانیان نییە، ئەو خۆی لە ریشەی شتەكان و تێگەیشتنی باوی بۆ شتەكان دەبێت، بەڵام ئەوەی بڵێن شت خۆی چییە، ئەوەمان بۆ كاری هونەری بەجێهێشت تاكو لەبارەیەوە قسەمان بۆ بكات، لەو رێیەوە بۆمان روون بووەوە كە دەبێ لە كاری هونەریدا چ بكەین، ئەو كرانەوەی هەبووە بەسەر بووندا، ئەو روودانی راستییە، بەڵام ئەگەر بێت كاری هونەریی بەبێ دیاری كردنی لەڕێی كاری هونەرییەوە بە رێیەكی دیدا، ئیدی چۆن چێژ لەوە وەربگرین كە بتوانین بە دووی كاری هونەریدا بگەڕێن. واتا كرۆكی ئەم كتێبە گەڕانە بەدووی روحی هونەر، بەو مانەیەی گەڕانە بۆ رەچەڵەكی هونەر لەڕێی فەلسەفەوە، بۆیە لێرەدا نووسەر دەڵێت: كاری هونەریی كردنەوە بەڕووی بووندا ئاوڵا دەكات، ئەم كرانەوەیەش لە كاری هونەریدا بەرجەستە دەبێت، راستی بوون خۆی دەخاتە شوێنی كاری هونەرییەوە، ئەدەی ئەم راستییە چییە كە هەندێكجار خۆی وەك هونەر دەخاتەڕوو؟ ئەدەی گوزارەی خۆی خستە كاری هونەرییەوە چیە؟
كاری هونەریی و راستی..
هونەر رەچەڵەكی كاری هونەرییە، بەڵام هونەر خۆی چییە؟ لەڕاستیدا هونەر لە كاری هونەریدا هەیە، بەڵام بەرلەوە بەدووی بوون لە كاری هونەریدا دەگەڕێین، ئەوە لە كوێ هەیە؟ كاری هونەری بەردەوام شتەكانمان بۆ دەخاتەڕوو، واتا لەناو كاری هونەریی رەسەندا ئەو بوونە فەلسەفیە هەیە كە ئێمە وەك پرسیار و گومان دەیخەینەڕوو، ئەگەرچی ئەوە بە شێوازی جودا بۆمان دەردەكەوێت، بەڵام پرسیاری ئێمە لەبارەی ئەو رەچەڵەكە تایبەتمەندییەی هونەرە.
بەشێوەیەكی گشتی ئەم كارەی مارتن هایدگەر لە بارەی هونەرەوە، ئەگەرچی رەهەندی فیكری و فەلسەفی قووڵی هەیە، بەڵام خەونی گەورەی هایدگەر لەو پرسیار و گومانانەدا خۆی حەشار داوە كە تەنها بیرمەندە خاوەن پرۆژە گەورەكان دركی پێدەكەن، ئەوەی بۆ ئێمە گرنگە خوێندنەوەی فیكری هایدگەرە لەبارەی ئەو پرۆسە جەوهەرییەی بۆ كاری هونەری سەركەوتوو كە دەبێتە ماتریالێكی بەهێز بۆ درێژەدان بەو ریچكە فیكریە، بۆیە ئەم كتێبەی هایدگەر بۆ خوێنەری كورد كارێكی ناوازە ئەگەر بە وردی ئاوڕی لێبدرێتەوە، خەونی گەیشتن بە ریشەكانی كاری هونەریی دەستكەوتێكی گرنگە كە تامەزرۆی ئەو زانیارییە وردانەین تا بزانین هونەری راستەقینە لەكەیەوە و چۆن سەری هەڵدا، لەم كتێبەدا هایدگەر بەشێكی گرنگی ئەو تێگەیشتنە فەلسەفیانەمان بۆ دەخاتەڕوو كە كاری هونەری كەی و چۆن سەری هەڵدا.
