راپۆرتی: ئەیاز هەركی
چیرۆكی گەشتەكەی نوح لە كتێبە ئاسمانییەكان و سەرچاوە كۆنەكانی تری سۆمەری و ئەكەدی و داستانی گلگامێش گێڕدراوەتەوە و لەبەر لافاوی گەورە گەشتەكەی نوح بۆ پاراستنی ئیمانداران و ئاژەڵ و باڵندە و زیندەوەرەكانی تر بە فەرمانی خودا دروستكراوە، ئەمە لە كاتێكدا بوو بێ باوەڕی و گەندەڵی و بەدڕەوشتی لە نێو خەڵكی ئەو سەردەمەدا بڵابوو، بەپێی كتێبە ئاسمانییەكان بێت پێغەمبەر نوح بە فەرمانی خودا كەشتییەكی گەورەی دروست كرد، پاشان باران و لافاوێكی گەورە دەستی پێكرد، بۆ ماوەی چل رۆژ و چل شەو، لە قورئانی پیرۆزدا لە سورەتی هوددا باس لەوە دەكات كە کەشتییەکەی نوح لە شاخی جودی وەستاوە، ئەویش شاخێكی كوردستانە و بەرزییەكەی زیاتر لە 2000 مەترە و دەكەوێتە پارێزگای شرناخ لە باكووری كوردستان، هەروەها شاخی جودی هێمایەكی مێژوویی و جوگرافی و ئایینی گرنگە و بەهاو مانایەكی زۆری هەیە بۆ كوردستان و گەلی كورد بە گشتی.
لە کوردستان وەستاوە
لەوبارەیەوە پرۆفیسۆر دكتۆر فەرسەت مەرعی پسپۆری مێژوویی و مامۆستا لە زانكۆی زاخۆ وتی: كوردستان سەنتەری جیهانە بەپێی كتێبە ئاسمانیەكان بێت، ئنجیل دەڵێت کەشتیی نوح لە سەر شاخی ئارارات لە باكوری كوردستان وەستاوە و پێناسەیەكی گشتی بۆ ئەم رووداوە كردووە، بەڵام لە قورئاندا و لە سورەتی هوددا ئاماژەی پێكراوە لەسەر شاخی جودی لە پارێزگای شرناخ لە باكوری كوردستان وەستاوە و شوێنەكە دەستنیشانكراوە، نێوان شاخەكانی ئارارات و جودی دووسەد و سی كیلۆمەترە، هەندێك سەرچاوەی شوێنەواریی دیكەش باس لەوە دەكەن كە گەشتەكەی نوح لەسەر شاخی بەرزی پیرەمەگرون لە خۆرئاوای پارێزگای سلێمانی یان لە شاخی حەمرین وەستاوە، بە هەموو پێوەرێك بێت لافاوی گەوره و پاشماوەی شوێنەواری کەشتی نوح لە خاكی كوردستان بووە و لەوبارەیەوە كێشەمان نییە.
وتیشی: لە ساڵی 1948 شوانێكی كورد پاشماوەی کەشتییەکەی نوح لە چیای جودی دۆزیەوە لە جەزیرەی بۆتان، ئێستا شوێنەكە دەستنیشان كراوە و گەشتیاران لە پارێزگای شەرناخ سەردانی دەكەن، هەروەها شوێنەوارناسە ئەمریكییەكان لە ئەنجامی لافاوەكەدا و گەڕان و پشكنیندا خۆڵی دەریایان لەسەر شاخی جودی دۆزیەوە، زۆربەی سەرچاوە مێژووییەكان باس لەوە دەكەن دوای ئەوەی بارانەكە كەمدەبێتەوە، ئاوەكە بە هێواشی دەست بە پاشەكشە دەكات، پێغەمبەر نوح لەگەڵ هەشت كەس لەوانەی لەگەڵیدا بوون لە لافاوی گەورە رزگاریان بووە، لەگوندی (دەشتان) لە بناری شاخی جودی لە خۆرئاوای پارێزگای شرناخ دابەزیو‌ون، هەموو ئەمانە بەڵگەن لەسەر ئەوەی کەشتی نوح لە شاخەكانی كوردستان وەستاوە.
هەروەها ئەو مامۆستایە دەڵێت: لە سەرچاوەكانی سۆمەریدا هاتووە لافاوە گەورەكە بۆ چوار هەزار و پێنج سەد ساڵ پێش زایین دەگەڕێتەوە، ئەم زانیارییە شوێنەوارناسی ئینگلیز هرس مێسه لە ساڵی 1873 ئاشكرای كرد كە سەردانی موسڵی كۆن كرد و چەند تابلۆیەكی دۆزییەوە كە ئاماژە بۆ گەشتەكەی نوح دەكات، کە لافاوی گەورە كوردستان و ناوەڕاستی عێراقی گرتووتەوە، بەڵام نازانین ئەم لافاوە هەموو جیهانی گرتۆتەوە یان تەنها ناوچەكەمان و خۆڕهەڵاتی ناوەڕاستی گرتۆتەوە، ئەمە جێگیرە كه قۆناغی دووەمی مرۆڤایەتی لە كوردستان دەستپێكردۆتەوە لە دوای لافاوە گەورەکە ژیان و ژیانەوە لە كوردستانەوە بۆ هەموو جیهان گەڕاوەتەوە، بۆیە دەڵێم كوردستان سەنتەری راستەقینەی جیهانە و رەگەزی مرۆڤایەتی پاراستووە و سەرلەنوێ جارێكی دیكە شارستانیەت و مرۆڤایەتی لە كوردستانی كوردەوە دەستیپێكردەوه، ئەوە جێگای شانازییە بۆ كورد و كوردستان.
کەمتەرخەمین
بەڵام ئێمە كەمتەرخەمین بەرامبەر مێژووی خۆمان، دەبێت زیاتر گرنگی بە مێژووی كوردستان بدەین و رێگە نەدەین گەلانی دیكە مێژووی ئێمە بشێوێنن، چونكە كێشەی مێژوویی و جوگرافی لەگەڵ نەتەوەی كورددا هەیە، تەنانەت گۆڕی نوح پێغەمبەر لە كوردستانە، یان لە دەشتی سلێڤانە یان لە جەزیرەی بۆتانە لە باكووری كوردستان.
هاوكات گەشتی نوح گەشتێكە كە هەموان ناوەكەی دەزانن و جێگەی خۆی لە كتێبە ئاسمانییەكان و چیرۆكە ئەفسانەییەكان و هەموو كەلتورەكاندا گرتووە.
