جەنگی ئۆکرانیا و گەڕانەوەی بەریتانیا بۆ ئەوروپا

12:40 - 2022-09-01
ئەردەڵان عەبدوڵڵا
484 خوێندراوەتەوە

جەنگی ئۆکرانیا زۆر  هاوکێشەی سیاسیی جیهانی گۆڕی، بەتایبەتی لە ئەوروپادا. لەم جەنگەدا هەڵوێستی بەریتانیا مایەی سەرنج و تێڕامان بوو، چونکە پێش چەند ساڵێک،  بەریتانیا لە کێشەی گەورەدا بوو لەگەڵ یەکێتیی ئەوروپا، دواجار بە دەرچوونی لە یەکێتیی ئەوروپا کۆتایی پێهات.  زۆرکەس لەو باوەڕەدا بوون کە چیتر بەریتانیا  خۆی تێکەڵی کێشەکانی کیشوەرە پیرەکە ناکات، بەڵام  ئەوەی لە جەنگی ئۆکرانیادا روویدا، تەواو پێچەوانەی  ئەم بۆچوونە دەرچوو.
لەگەڵ دەستپێکی جەنگی ئۆکرانیا، بەریتانیا بەوپەڕی هێز و توانای خۆیەوە، پشتگیریی لە ئۆکرانیا کرد و دژی روسیا وەستایەوە. لەهەمانکاتیشدا بە تەواوەتی خۆی خستە بەرەی ئەوروپاوە دژ بە روسیا. ئەم هەڵوێستەش مایەی سەرنجی زۆرێک لە چاودێرانی سیاسیی بوو. لەکاتێکدا وتاری سەرەکی بۆریس جۆنسۆنی سەرۆک وەزیرانی پێشووی بەریتانیا، دەرچوون بوو لە یەکێتیی ئەوروپا، کەچی لە جەنگی ئۆکرانیادا، زۆر داکۆکی لە ئاشتیی و ئاسایشی ئەوروپا کرد.
دیارە نابێت ئەوەمان لەیاد بچێت، کە بەریتانیا مێژووییەکی درێژی لەگەڵ کیشوەری ئەوروپا دا هەیە، لە رووی کەلتووریشەوە، بەریتانیا بەشێکە لە کەلتووری ئەوروپی. لە رووی کۆمەڵایەتییشەوە، پەیوەندییەکی بەهێز هەردوولا بە یەکەوە دەبەستێتەوە، نزیکەی 1.5 ملیۆن بەریتانی لە وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا دەژین، لە بەرامبەریشدا نزیکەی سێ ملیۆن هاووڵاتی  وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا لە بەریتانیا دەژین. بەپێی دوایین رێکەوتنی نێوان یەکێتیی ئەوروپا و بەریتانیا بێت،  رێز لە هاووڵاتییانی یەکتر دەگرن و هیچ کۆسپ و رێگرییەک بۆ گەشت و گەڕانی هاووڵاتییانی یەکتر دانانێن. هەر هاووڵاتییەکی بەریتانی دەتوانێت بە بێ ڤیزا بۆ ماوەی سێ مانگ سەردانی وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا بکات، دواتر دەبێت داوای ئیقامە بکات. بەهەمانشێوەش، هاووڵاتیانی یەکێتیی ئەوروپا دەتوانن بەبێ ڤیزا بۆ ماوەی سێ مانگ سەردانی بەریتانیا بکەن و دوای سێ مانگەکە دەبێت داوای ئیقامە بکەن. جگەلەوەش هاووڵاتییانی ئەوروپا دەتوانن سەردانی بەریتانیا بکەن و لەوێ بخوێنن و کار بکەن و بمێننەوە، هەمان مافیش بە هاووڵاتییانی بەریتانیا دەدرێت لە یەكێتیی ئەوروپادا. 
لەرووی بازرگانییشەوە پەیوەندیی نێوان بەریتانیا و یەکێتیی ئەوروپا، بەهێزتربووە و هیچ کۆسپ و رێگرییەک لەنێوان هەردوولادا دانەنراوە. 
هەر لەسەرەتاوە لای بەریتانیا ترسی کۆچ یەکێک بووە لە کێشە سەرەکییەکان، هەربۆیە هەمیشە وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپای بەسەرچاوەی ئەم کێشەیە دادەنا. بەڵام ئەوەی مایەی سەرنجە، لە کاتی جەنگی ئۆکرانیادا، دووبارە بەریتانیا دەرگای بۆ ئۆکرانییەکان کردەوە و هیچ رێگرییەکی لە بەردەم ئاوارە ئۆکرانییەکاندا دروست نەکردووە. 
خاڵی گرنگ لەم هەڵوێستەی بەریتانیا پەیوەندیی بە  ئەندامێتی بەریتانیاوەیە لە ناتۆدا، ئەم رێكخراوە سەربازییەش بە پلەی یەکەم، ئامانجی پاراستنی ئاسایشی وڵاتانی ئەوروپایە، پێشتر هەڕەشەی یەکێتیی سۆڤیەت هەبوو، ئێستا هەڕەشەکە گۆڕاوە بۆ روسیا. ئەندامبوونی بەریتانیاش لە ناتۆدا، دووبارە بەریتانیا بە ئەوروپاوە دەبەستێتەوە.
خاڵێکی گرنگی تر پەیوەندی بە هەڵوێستی ئەمریکاوە هەیە، چونکە  بەریتانیا پەیوەندییەکی بەهێز و ستراتیژیی بە ئەمریکاوە هەیە. هەمیشە بەریتانیا لە ریزی ئەمریکا بووە و دژی نەیارانی ئەمریکا وەستاوەتەوە. لەم جەنەگەشدا، بەریتانیا بە تەواوەتی پشتگیریی ئەمریکا دەکات و دژی روسیا وەستایەوە.
هەندێک چاودێری سیاسیی پێیان وایە، پێدەجێت جەنگی ئۆکرانیا وا لە بەریتانیا بکات، کە دووبارە بە هەڵوێستی خۆیدا بچێتەوە و لە ئەوروپا نزیکتر بێتەوە، هەندێکیش بە دووری نازانن کە جارێکی تر، ریفراندۆمێکی تر  بکرێت ، بۆئەوەی دووبارە بەریتانیا ببێتەوە بە ئەندام لە یەکێتیی ئەوروپا.
بەدڵنیاییەوە ئەم جەنگە دووبارە بەریتانیای بەرەو لای ئەوروپییەکان کێش کردەوە، هەروەها تێکەڵی کێشەو ململانێی ئەوروپا و روسیا بۆوە، ئەمەش لە داهاتوودا وا لە بەریتانیا دەکات، زیاتر لە یەکێتیی ئەوروپا نزیک بێتەوە. 

وتارەکانی نوسەر