پلانی وانە وتنەوە و پشووە بێ پلانەكانی وەزارەتی پەروەردە

یەكێك لەو راسپاردانەی كە بەردەوام سەرپەرشتیارانی پەروەردەیی (كە ئێستا بووە بە هاوڕێی رەخنەگر) جەختی لەسەر دەكەنەوە لە میانەی سەردانیان بۆ خوێندنگەكان ئەوەیە، كە دەبێ مامۆستا پلانی وانە وتنەوەی هەبێت، پێویستە بابەتەكانی خوێندن، بەپێی ئەو پلانە بەشێوەیەكی رۆژانە و هەفتانە و مانگانە دیاری بكرێت. 
بێگومان بوونی پلان بۆ هەر كارێك و لە هەر بوارێكی ژیاندابێت، كارێكی پێویست و گرنگە، چونكە پلان وادەكات كە بە شێوەیەكی سیستەماتیککراو، بە گونجاندن لەگەڵ كات، كارەكان رایی بکرێن، بۆیە كەسمان لاریمان لەوە نییە كە پلان، نەخشەڕێیەكی گرنگە و دەبێت مرۆڤ بۆ هەر هەنگاوێك لە ژیانیدا، پلانی هەبێت، بەڵام  نابێت ئەوەمان لەبیربچێت كە بایەخی پلان، لە پراكتیزەكردنیدایە. 
ماهییەتی هەموو شتێك، ئەو كاتە شوێنی خۆی دەگرێت و دەردەكەوێت، كە توانرا پراكتیزە بكرێت. ئەگەر نەتوانرا بەپێی ئەو پلانەی كە دانراوە كارەكان بكرێن، ئەوا بوونی پلان بەشێوەیەكی تیۆری، هیچ بایەخێكی نییە. 
پلانی رۆژانەی مامۆستا و ساڵانەی وەزارەت
لەو روانگەیەوە، ئەگەر پلانی وانەوتنەوە، لەگەڵ وەرزی خوێندندا بەراورد بكەین، ئەوا بە هیچ شێوەیەك مامۆستا ناتوانێت بەپێی ئەو پلانەی كە دایناوە وانە بڵێتەوە، چونكە لە زۆربەی كاتەكاندا، دەرفەتی ئەوەی نییە ئەوەی دایناوە، وەكو خۆی جێبەجێی بكات، لەكاتێكدا پلانی رۆژانە بۆ رۆژانەیە. ئەگەر مامۆستا نەیتوانی ئەو بابەتە بڵێتەوە كە بەپێی پلانەكە بۆ رۆژێكی دیاریكراو دایناوە، ئەوا دەچێتە رۆژی دواتر، بە هەمان شێوە بۆ هەفتەی دواتر، لێرەشەوە رێرەوەی ئەو پلانەی كە بەشێوەیەكی ئاسۆیی دانراوە، بە هیچ شێوەیەك جێبەجێ ناكرێت، چونكە هاوتەریب لەگەڵ ناوەڕۆكی پلانەكە و كات و زەمەنی جێبەجێكردنیدا یەكناگرێتەوە كە هەموومان دەزانین رۆژەكانی پشوو لە كۆمەڵگەی ئێمەدا چەند زۆرن.
 ناكرێت هەر تەنها بۆ ناو بەشێوەیەكی تیۆری پلانمان هەبێت، رەنگە زێدەگۆیی نەكەم ئەگەر بڵێم: «سێ بەشی مامۆستایان، تەنها بەشێوەیەكی رەمزی و بۆ رازیكردنی سەرپەرشتیارەکان پلان دادەنێن، نەك ئەوەی باوەڕیان پێ هەبێت، چونكە دەزانن ئەستەمە بە پلان بڕۆن. 
بەخێرایی و بێ قووڵبوونەوە
گرفتی لەمە گەورەتریش ئەوەیە، كە سەرپەرشتیاران داوا دەكەن كە هەر چۆنێك بێت، دەبێ تا كۆتایی ساڵ ناوەڕۆكی هەموو بابەتەكان بخوێنرێن، ئەمەش گرفتێكی دیكەیە و وا لە مامۆستایان دەكات بە شێوەیەكی خێراو بێ قووڵبوونەوە بابەتەكان شرۆڤە بكەن، لەبەرئەوەی ناچاردەبن ئەوەی پێویستە لە ماوەی چەند هەفتەیەكدا بخوێنرێت، ئەوان بە چەند رۆژێك تەواوی بكەن. 
ئەگەرچی وەزارەتی پەروەردە، لە دەسپێكی وەرزی خوێندنی هەموو ساڵێكدا، پلانی ساڵانەی خوێندن دادەنێت و بڵاویدەكاتەوە، كە تیایدا رۆژەكانی پشوو و وانەوتنەوە دیاریكراون، بەڵام بە داخەوە زۆرجار بەبێ ئەوەی رێز لەو بڕیار و ساڵنامەیەی خۆیان بگرن، دێن چەندین پشووی دیكە، بە هۆكاری كەشوهەوا و بۆنە و بابەتی سیاسی دیكە زیاد دەكەن، كە لە دەرەوەی ساڵنامەكەدان و ئەمەش راستەوخۆ كار دەكاتە سەر میتۆدی خوێندن و دواكەوتن و تەواونەكردنی وانەكان. 
کەرتکردنی ئیدارە
بۆ نموونە: ئەمساڵ، لە سەرەتای خوێندندا، پشووی بەهارەی خوێندنگەكان نەبوو، چونكە رۆژانی شەممە كرایە پشوو، بەڵام لەپڕ، وەزارەتی پەروەردە رایگەیاند بۆ ماوەی 14 رۆژ، نێوەندەكانی خوێندن پشوویان دەبێت، كە ئەمە سەرەتا لە پلانی وەزارەتدا نەبوو، لەوە سەیرتریش، وەك ئەوەی دوو هەرێمی جیا بێت، ئەم پشووە خوێندنگەكانی سلێمانی و ئیدارە سەربەخۆكانی ناگرێتەوە، لەكاتێكدا بۆنەكە بۆنەیەكی نەتەوەیی، وەرزیی، هاوكات پەروەردەییە. بێگومان ئێمە دەزانین دواكەوتنی خوێندن لەو سنوورە، بۆتە هۆكاری ئەوەی پشووەكە ئەوێ نەگرێتەوە، بەڵام ناكرێت وەزارەت یەك میتۆدی خوێندن، یەك راسپاردە و بڕیاری پەروەردەیی بە دوو شێوەی جیاواز جێبەجێ بكات. ئەمە لەكاتێكدا چەندین پشووی دیكەش هەن و تەنانەت بەهۆی كەشوهەواشەوە، پشووی نێوەندەكانی خوێندن پەیدا بووە، كە لە دنیادا ئەمە نییە. 
پلانی خوێندن و پاساوی پشووی کەشوهەوا
من لە سەرەتای هەشتاكاندا، تا كۆتایی هەشتاكانیش، خوێندكاربووم لە دواناوەندی رواندز، دەیان خوێندكار ئەوكاتە لە گەرەوان و ئاكۆیان و گوندەكانی دۆڵی ئاكۆیانەوە، بەپێ بۆ خوێندن دەهاتنە رواندز، بە بەفر و سەرما، شەختە و سەهۆڵ، كەچی یەك رۆژیش نەكرایە پشوو، ئێستا قایمقامێك دەتوانێت بیكاتە پشوو! 
بەم جۆرە، ئایا دەتوانرێت پلانی خوێندن وەك ئەوەی هەیە و داوا دەكرێت جێبەجێ بكرێت؟ بێگومان نەخێر، كەواتە بایەخی هەبوون و نەبوونی پلانی مامۆستایان چییە؟ من هەموو ساڵێك وەك مامۆستایەك لە هەموو ئەو بابەتانەی دەیانڵێمەوە، چەندین بابەت كە دەبێ لە وەرزی دووەمدا بخوێنرێن، لە وەرزی یەكەمدا دەیانخوێنم، بۆئەوەی بتوانم میتۆدەكە تەواو بكەم، كەچی بەم رێسایەشەوە هێشتا مامۆستا ناتوانێت هەموو بابەتەكان بخوێنێت و تەواو بكات. 
پڕۆسەی خوێندن و خوێندکار قوربانیی ئەم پشێوییەن 
هەر بۆ نموونە لە وانەی خوێندنی پۆلی شەشەمی بنەڕەتیدا، دوانزە بابەتم بە خوێندنەوە و رێزمان ماوە، كە دەبێت لە ماوەی نێوان 24/3 تا  1/5 تەواو بكرێن، ئایا بەم ماوە كورت و دیاریكراوە، دەتوانرێت ئەو هەموو بابەتە تەواو بكرێن؟ بە مەرجێك وەك باسیشم كرد، لە وەرزی یەكەمدا بابەتی زۆرترم خوێندووە، لەوەی كە دیاریكراوە، لەم وەرزە بخوێنرێت. پێویستە وەزارەتی پەروەردە، پلانی پشوو، بۆنە و یادەكان رێكبخاتەوە و دیاری بكات، كێشەی ئەم وەزارەتە بە تایبەتیش لە سەردەمی كابینەی نۆیەمدا ئەوەیە كە لەپڕ و بەبێ زەمینەسازیی و پلان، دەیان راسپاردە، رێنمایی و بڕیار و گشتاندن دەردەكات، بەبێ ئەوەی خوێندنگەكان، مامۆستایان و بەڕێوەبەرەكان، كاتیات هەبێت جێبەجێیان بكەن، یان كاری پێ بكەن. 
ئەم بێ پلانییە، بەداخەوە رەنگدانەوەی لەسەر پڕۆسەی خوێندن و ئاستی زانستی خوێندنگەکانیش دەبێت، چونكە مامۆستا و كارگێڕی خوێندنگە، پلانێكیان داناوە، بەڵام بڕیارێكی راستەوخۆی وەزارەت، هەموو ریسەكەیان لێ دەكاتەوە بە خوری. 
زۆرجار، لە گەرمەی ئەزموونەكانداین، كەچی وەزارەت بڕیارێك لەبارەی ئەزموونەكان و دەرچوون و دەرنەچوونی خوێندكارانەوە دەردەكات، كە نەكات ماوە، نە لەگەڵ خواست و ئامانجی پەروەردەیی مامۆستایانیشدا یەكدەگرێتەوە. 
كەواتەكە خۆیان كار بە پلانەكانیان نەكەن، داوای چی لە مامۆستایان دەكەن بۆئەوەی پلانی وانەوتنەوەیان هەبێت؟

زەرەرمەندبوونی پڕۆسەی خوێندن لەناو بەرداشی پلان و بێپلانیدا