هاوکار قادر
«هەژارترین پارێزگا لە عیراقدا»، تایتڵ و رستەیەك نییە هەروا بەئاسانی بێتە بەرگوێ و بەچاو بخوێنرێتەوە و تێپەڕێت، بەڵکو دەبێت هەڵوەستەیەك بکرێت و وەك تاوانێكی ئابووری و مرۆڤایەتی تەماشای بکرێت.
بەڵێ تاوان! چونکە ناکرێت لە وڵاتێکی وەك عیراقدا بەو دەوڵەمەندییەوە بە سەرچاوەی سروشتی، خاوەنی یەدەکێکی 100 ملیار دۆلاری، 150 تۆن زێڕ، پارێزگایەكی هەبێت نیوەی دانیشتوانەکەی لەخوار هێڵی هەژاریەوە بن!.
هەژاری و چەرمەسەریی دانیشتوانی پارێزگای موسەننای باشووری عیراق، بۆتە جێی سەرنج و پرسیار! بۆچی ئەوەندە هەژارە، بۆچی دوای 21 ساڵ لە عیراقی دوای دیکتاتۆری و نەمانی گەمارۆی ئابووری، هێشتا ئەو پارێزگایەی باشووری وڵاتەکە ناسنامەی هەژارترینی پێبدرێت؟.
لە دوو دەیەی رابردوودا داهاتی نەوتی عیراق زیاتر لە 1.5 تریلیۆن دۆلاربووە، بۆچی موسەننا لەبیری دەسەڵاتی کارگێڕیدا نەبووە، کێ بەرپرسە؟ تەنها حکومەتی عیراق، یاخود حکومەتە خۆجێیەکانیش؟ سروشت غەدری لێکردووە و هیچ سەرچاوەیەکی خۆبژێویی نییە و تەنها چاولەدەست و چاوەڕێی داهاتی ناوەند نەبێت؟
ئەمڕۆ کشتوکاڵ بە رێژەیەکی کەم (یەکێك لە کەرتە گرنگەکانی رەخساندنی هەلی کار لە ئابووری)، چیمەنتۆ، نەوت، خوێ و خورما و مەڕوماڵات لە پارێزگاکەدا هەن، ئەگەرچی بەرهەمی زۆر نییە، بەڵام بەو مانایە نا کە خاوەنی سەرچاوەی سروشتی و سامانی خۆی نەبێت، لەکاتێکدا ژمارەی دانیشتووانی کەمە و بە گوێرەی سەرژمێرییەکانی رابردوو بێت، تەنها لە سەروو 800 هەزار کەسی تێدا دەژی.
دوای پارێزگای ئەنباریش، دووەم گەورەترین پارێزگای وڵاتە لەڕووی رووبەری جوگرافییەوە، واتە 12 % ی رووبەری عیراقە، بەڵام 85 %ی خاکەکەی بیابانە.
بەگوێرەی راپۆرتێکی پێشتری رۆژنامەی (طریق الشعب)ی زمانحاڵی حزبی شیوعیی عیراق، دانیشتوانی موسەننا هەژارترینن لە عیراقدا، کە بۆ ئەمەش پشتی بە ئامارێکی وەزارەتی پلاندانانی عیراق بەستووە، گوایە لە عیراقدا 10 ملیۆن کەس لەژێر هێڵی هەژارییەوەن، کە موسەننا بە تەنها
52 % ی خەڵکەکەی لە ژێر ئەو هێڵەدان و ژیان و گوزەرانیان زەحمەت و قورسە.
بە پێوانەی نەتەوە یەکگرتووەکان، زیاتر لە نیوەی دانیشتووانی پارێزگاکە داهاتی رۆژانەیان لە 2 هەزار و 500 دیناری عیراقی کەمترە!.
خەڵکی موسەننا پەنایان بۆ هەموو لایەنێك بردووە تا بەهانایانەوە بچن و هاوکاریان بن و لەو رەوشە ناهەموارە رزگاریان بکەن، هەرچەندە بەڵێنی زۆریان پێدراوە، بەڵام وەك خۆیان بۆ رۆژنامەکە قسەیان کردووە، تەنها قسەی بێ کرداریان گوێ لێبووە و کارێکی ئەوتۆیان بۆ نەکراوە.
ئەم زانیارییە پوختە بۆ تێگەیشتنە لە واقیعی پارێزگایەك لە باشووری عیراق، کە سەرەڕای زەبەلاحیی بودجەی وڵات و داهاتی فرۆشی نەوت، بەڵام نیوەی زیاتری دانیشتوانەکەی لەوپەڕی نەهامەتیدا دەژین و لە رابردوودا نە حکومەتە خۆجێیەکان و نە حکومەتی ئیتیحادیش نەیانتوانیوە لە ئاستی چاوەڕوانی و خواستەکانیاندا بن و لە هەژاری رزگاریان بکەن.
ئێستا لەگەڵ پێکهێنانی حکومەتی نوێی خۆجێی موسەننادا، ئومێدێك هەیە بۆ کارکردن بە پلانێکی نوێ و بە ویستێکی جیاوازترەوە، ئەوەش وایکرد خودی د.عەبدوللەتیف جەمال رەشید سەرۆك کۆمار بچێتە پارێزگاکە و بەجیا لەگەڵ بەرپرسانی حکومی و پسپۆڕان و ئەکادیمیست و جەماوەرێکی بەرفراواندا کۆببێتەوە و لەنزیکەوە بزانێت بۆچی 21 ساڵە هیچ بۆ ئەو پارێزگایە نەکراوە؟ بۆچی گەشەی ئابووری و سەقامگیری و دەستپێکردنی پرۆسەی ئاوەدانی نەگەیشتووەتە ئەو پارێزگایە؟ بۆیە هەم پێشنیازی خستەڕوو، هەم سکاڵا و پێشنیاز و دەردەدڵیی خەڵکەکەی وەرگرت و بڕیارە کاری لەسەر بکات.
سەرۆك کۆمار لەبەردەم جەماوەرێکی بەرفراواندا وتی: ناتوانین ئەو ئاڵنگارییانە پشتگوێ بخەین، کە لەبەردەم ئەم پارێزگا ئازیزەدایە. بۆ ئێمە جێگای داخ و بە ئازارە ئەم پارێزگایە هەندێکجار لە سەرووی لیستی هەژارترین پارێزگاکانەوە بێت، دەبێت هەموومان کاربکەین بۆ گۆڕینی ئەم دۆخە.
ئەو سەردانە دەکرێت ببێتە خاڵی وەرچەرخان بۆ ئایندەی پارێزگاکە و ئاوڕلێدانەوەی جدی. بەتایبەتی کە لەگەڵ بوونی سامانی سروشتیدا، پارێزگاکە ناوچەی گەشتیاریی «ساوە»ی لێیە، کە دەریاچەیەکی سەرنجڕاکێشی هەیە، بەڵام بەهۆی پشتگوێخستنەوە پێویستی بە وەبەرهێنانێکی گەورەیە تا ببێتە ناوچەیەکی حەوانەوە لەو بیابانە وشکەدا.
ئەوەی گوزەر بە پارێزگاکانی باشووری عیراقدا نەکات، ئاستی بێ خزمەتگوزاری و دواکەوتنی پرۆسەی ئاوەدانکردنەوە و خراپیی رەوشی ژیان هەست پێناکات، کە ئەوەش وایکردووە هەمیشە دەنگی ناڕەزایی بەرزبێت و داواکاری بۆ ژیانێکی باشتر و شایستە ببێتە پرسێکی رۆژانە. ئەم رەوشەی وڵاتیش بە گشتی لەکاتێکدایە، کە داهاتێکی زەبەلاحی فرۆشتنی نەوتی هەیە و بۆ نموونە ساڵی 2022 گەیشتە 115 ملیار دۆلار.
دیمەنێکی پێشوازیکردن لە سەرۆک کۆمار لەلایەن بەرپرسانی ئیداری و کەسایەتییەکانی پارێزگای موسەنناوە
